Ашық сабақ 8 сынып

1 слайд
Өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғау. Практикалық жұмыс №19 Физика 8 «Е»сынып Физика пәнінің мұғалімі: Бахтыбаева С

2 слайд
Оқу мақсаты: 8.4.2.11 өткізгіштерді тізбектей және параллель жалғауда тізбек бөлігі үшін Ом заңын қолданып, электр тізбектеріне есептеулер жүргізу:

3 слайд
1-топ кот ішүк 2- топ керуен 3-топ декергі 4- топ Ом заңы

4 слайд
1-топ Ток күші 2- топ Кернеуі 3-топ Кедергісі 4- топ Ом заңы

5 слайд
Шартты белгілерді білесіңдер ме? 1 Амперметр   2 Вольтметр   3 Кедергі   4 Кілт   5 Ток көзі   6 Электр шамы   7 Өткізгіш сымдар  

6 слайд
Өткізгіш тізбек берілген. Тізбек неден тұрады? Қатесін анықта.Критерий Дескриптор Балл           Шартты белгі Амперметрдің белгіленуін біледі   Вольтметрдің белгіленуін біледі   Кедергі белгіленуін біледі   Кілт белгіленуін біледі   Ток көзі белгіленуін біледі   Өткізгіш сымдардың белгіленуін біледі  

7 слайд
Кім жылдам әдісіШама атауы Бел гіленуі Өлшем бірлігі Формуласы Құралы Ток күші Кернеу Кедергі

8 слайд
Критерий Дескриптор Балл     Шамалар Шаманың белгіленуін біледі   Өлшем бірлігін біледі   Формуласын біледі   Құралдарын біледі  

9 слайд
1- жағдай. Егер бірінші өткізгіштің соңы екінші өткізгіштің басымен, екіншінің соңы үшіншінің басымен жалғанса, онда мұндай қосуды тізбектей жалғау деп атайды.

10 слайд
Бір секундта өткізгіштің көлденең қимасы арқылы бірдей мөлшердегі еркін заряд тасушылар өтсе, өткізгіштерді тізбектей жалғағанда, өткізгіштердегі ток күшінің шамасы бірдей болады. Алайда өткізгіштің ұштарындағы және кернеулері әр түрлі. Тізбектің әрбір бөлігіне Ом заңын қолданамыз. Демек, . ; ; екенін ескере отырып: аламыз.2 U 1 U I IR U  1 1 IR U  2 2 IR U  2 1 U U U   ) ( 2 1 2 1 R R I IR IR U     

11 слайд
Егер арқылы өткізгіштердің жалпы кедергісін белгілесек, онда . Тізбектей жалғанған бірнеше өткізгіштен тұратын тізбектің кедергісі жеке өткізгіштер кедергілерінің қосындысына тең. Өткізгіштерді тізбектей жалғағанда ток күштері тең, ал тізбектегі жалпы кернеу оның бөліктеріндегі кернеулердің қосындысына тең болады, ал жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергілерінің қосындысынан тұрады: ; ; .R 2 1 R R R   n I I I I     ... 2 1 n U U U U     ... 2 1 n R R R R     ... 2 1

12 слайд
2-жағдай. Егер өткізгіштердің басын бір ғана А нүктесінде, ал ұштарын екінші бір В нүктесінде жалғасақ, онда мұндай жалғауды өткізгіштердің параллель жалғау деп атайды. Электр тізбегінің екі өткізгіштен артық өткізгіштер түйісетін нүктесін түйін (суретте А және В нүктелері) деп атайды .

13 слайд
Тізбекті параллель жалғағанда, екі параллель арнаға тармақталған су ағыны тәрізді, ток өткізгіштер бойымен тармақталады. және тармақталған ток күштерінің қосындысы тармақталмаған бөлігіндегі токтың шамасына тең, яғни . Ом заңының негізінде бірінші өткізгіштің ұшындағы кернеу: , ал екінші өткізгіштің ұшындағы кернеу: болады. 2 I I 2 1 I I I   1 1 1 R I U   2 2 2 R I U   1 I

14 слайд
және бір-біріне тең, себебі, олар А және В бір ғана нүктелердің (түйіндердің) арасындағы кернеу болып табылады, осыдан екендігі шығады. Жоғарыдағыны ескеріп және жалпы кедергіні арқылы белгілей отырып, , формулаларын аламыз. Бұл формулалардың оң және сол жақ бөліктерін қосамыз, сонда немесе .1 U 2 U U U U   2 1 R 1 1 R U I  2 2 R U I  2 1 2 1 R U R U I I    2 1 R U R U I  

15 слайд
Демек, немесе . Өткізгіштерді параллель жалғағанда, тізбектің барлық бөліктерінде кернеу бірдей, ал жалпы ток күші әрбір өткізгіштегі ток күштерінің қосындысына тең, жалпы кедергі әрбір өткізгіштің кедергісінен кем болады. ; ; .2 1 R U R U R U   2 1 1 1 1 R R R   n U U U U     ... 2 1 2 1 1 1 1 R R R   n I I I I     ... 2 1

16 слайд
1. Суретте тізбектей жалғанған үш өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергілері R 1 = 10 Ом , R 2 = 12 Ом , R 3 = 18 Ом те ң. Кернеуі U= 2 2 0 В болатын тізбектегі ток күшін табыңыз?

17 слайд
2. Суретте параллель жалғанған екі өткізгіштің сұлбасы берілген. Кедергісі өткізгіш арқылы ток өтеді. ток өткендегі өткізгіштің кедергісін анықтаңдар.Ом R 44 1  A I 5 1  A I 8, 0 2  2 R Берілгені: Ом R 44 1  A I 5 1  A I 8, 0 2  Табу керек - ? 2 R Жауабы: 275 Ом

18 слайд
3. Кедергілері 20 Ом және 30 Ом болатын екі резистор кернеуі 24 В электр тізбегіне жалғанған. Тізбекке екі резисторды тізбектей және параллель жалғағандағы ток күші қандай? Берілгені: Ом R 20 1  Ом R 30 2  В U 24  Табу керек - ? - ? m I n I Жауабы: 0,48 А; 2 А.

19 слайд
.№ Бағалау критерийі Дескриптор Бағалау 1 Тізбек бөлігі үшін Ом заңын есептер шығаруда қолдану Есептің берілгенін жазады, ХБЖ -не келтіреді. 2 Ом заңының формуласын анықтайды. 3 Формуланы түрлендіреді,е септің шешімін дұрыс жaзaды.

20 слайд
Тест сұрақтары 1.Тізбектеп қосуда қандай шама тұрақты болады? а) I ә) U б) R 2. Параллель қосқанда ток күші қалай өзгереді ? а ) I =0 ә ) I = I 1 + I 2 б ) I = I 1 – I 2   3. Тізбектеп қосқанда толық кернеу неге тең ? а ) U = U 1 + U 2 ә ) U = 0 б ) U = U 1 –U 2 4. Параллель қосқанда тізбектің жалпы кедергісі қалай өзгереді ? а ) артады ә ) кемиді б ) өзгермейді 5. Тізбектеп қосқанда тізбектің жалпы кедергісі неге тең ? а ) R=0 ә ) R = R 1 + R 2 б ) R = R 1 – R 2   6. Параллель қосуда қандай шама тұрақты болады ? а ) I ә ) U б ) R 7. Тізбектеп қосуда жалпы кедергісі қалай өзгереді ? а ) артады ә ) кемиді б ) өзгермейді 8. Тізбектегі ток күші барлық жерде бірдей болса , өткізгіштер қалай қосылады ? а ) параллель ә ) тізбектей б ) аралас

21 слайд
Тест жауаптары 1. а) 2. ә) 3. а) 4. ә) 5. ә) 6. ә) 7.а) 8.ә)

22 слайд
Оқушыларды бағалау парақшасымен Бағалау. Үй тапсырамасы §26 18-жаттығу Кері байланыс Не ұнады + Не ұнамады – Не қызық болды ? Ұсыныс Не ұнады Ұнамады Қызық болды Ұсыныс