Ашық сабақ "Эволюциялық ілімнің даму тарихы"

1 слайд
Шымкент қалалық Білім басқармасы № 4 колледж

2 слайд
Еліміз жаңа тарихи кезеңге аяқ басты. Елбасы халыққа Жолдауында Қазақстанның үшінші жаңғыруы басталғанын жариялады. Осылайша, біз қайта түлеудің айрықша маңызды екі процесі – саяси реформа мен экономикалық жаңғыруды қолға алдық. Біздің мақсатымыз айқын, бағытымыз белгілі, ол – әлемдегі ең дамыған 30 елдің қатарына қосылу

3 слайд
Қоғамның санасын жаңғыртудың бір бағытының бірі ОЛ :

4 слайд
Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу болуға ұмтылу – біздің қанымызда бар қасиет. Білімнің салтанаты жалпыға ортақ болуға тиіс. Жылдам дәуірде кәсібін неғұрлым қиналмай, жеңіл өзгертуге қабілетті, аса білімдар адамдар ғана табысқа жетеді.

5 слайд
Табысты болудың ең іргелі, басты факторы білім екенін әркім терең түсінуі керек. Жастарымыз басымдық беретін межелердің қатарында білім әрдайым бірінші орында тұруы шарт. Себебі, құндылықтар жүйесінде білімді бәрінен биік қоятын ұлт қана табысқа жетеді .

6 слайд
Сабақтың мақсаты:Сабақтың мақсаты: Білімділік: Білімділік: Студенттерді  эволюциялық Студенттерді  эволюциялық  ілім негіздерімен таныстыру. ілім негіздерімен таныстыру. Дамытушылық: Дамытушылық: Тіршіліктің  жалпы заңдылықтары және даму Тіршіліктің  жалпы заңдылықтары және даму тарихы туралы дүние танымын арттарихы туралы дүние танымын арт тт ыру.ыру. Тәрбиелік: Тәрбиелік: Адамның тұлға ретінде қалыптасуын, Адамның тұлға ретінде қалыптасуын, адамгершілік қасиетін, жалпы қоршаған ортаға адамгершілік қасиетін, жалпы қоршаған ортаға деген жанашырлық сезімін дамытудеген жанашырлық сезімін дамыту ..

7 слайд
Үй тапсырмасын сұрау. 11 22 33 44 77 66 55

8 слайд
1. «Эволюция» ұғымы нені 1. «Эволюция» ұғымы нені білдіреді?білдіреді? ЖауабыЖауабы : : «Эволюция» латынша «evolutio» - тарихи даму, өзгеру, өрлеу» деген мағынаны білдіреді. Эволюциялық ілім - тіршіліктің жалпы заңдылықтары мен қозғаушы күшінің тарихи дамуын зерттейді.

9 слайд
2. «Қайта өрлеу» қай 2. «Қайта өрлеу» қай ғасырда дамыды, оған ғасырда дамыды, оған қандай жағдайлар себеп қандай жағдайлар себеп болды?болды? ЖауабыЖауабы : : ХV ғасырдың екінші жартысында жаңа ХV ғасырдың екінші жартысында жаңа елдер ашылып, тауар өндірістері мен елдер ашылып, тауар өндірістері мен сауда жұмысы қарқынды дамыды. сауда жұмысы қарқынды дамыды. Мұндай жетістіктер жануарлар мен Мұндай жетістіктер жануарлар мен өсімдіктер туралы мәліметтердің өсімдіктер туралы мәліметтердің көбеюіне жол ашып, қайта өркендеу көбеюіне жол ашып, қайта өркендеу дәуірі басталды.дәуірі басталды.

10 слайд
3. Неліктен Аристотельді 3. Неліктен Аристотельді «Жануартану» «Жануартану» ғылымының негізін ғылымының негізін қалаушы дейміз?қалаушы дейміз? ЖауабыЖауабы : : Аристотель - философ әрі Аристотель - философ әрі жаратылыстану зерттеушісі. жаратылыстану зерттеушісі. «Жануарлардың тарихы», «Жануарлардың тарихы», «Жануарлардың бөліктері туралы» «Жануарлардың бөліктері туралы» еңбектер жазып, зерттеуіне еңбектер жазып, зерттеуіне байланысты, оны жануартану байланысты, оны жануартану ғылымының негізін қалаушы деп ғылымының негізін қалаушы деп айтады.айтады.

11 слайд
4. Аристотельдің шәкірті 4. Аристотельдің шәкірті Теофраст өсімдіктерді Теофраст өсімдіктерді зерттегенде қандай зерттегенде қандай жақтарына мән берді?жақтарына мән берді? ЖауабыЖауабы : : Теофраст өсімдіктердің адам өміріндегі Теофраст өсімдіктердің адам өміріндегі маңызына, ағаш көмірін, шайыр затын маңызына, ағаш көмірін, шайыр затын алу жолдарына көңіл бөлді.алу жолдарына көңіл бөлді.

12 слайд
5. К. Линней ең жоғарғы 5. К. Линней ең жоғарғы және ең кіші жүйелік және ең кіші жүйелік топтар деп нені атады?топтар деп нені атады? ЖауабыЖауабы : : Ғалым К. Линней ең ірі жүйелік топ - Ғалым К. Линней ең ірі жүйелік топ - класс, ең кіші төменгісі - түр деді.класс, ең кіші төменгісі - түр деді.

13 слайд
6. К. Линней жануарлар 6. К. Линней жануарлар жүйесін қандай белгілеріне жүйесін қандай белгілеріне қарап топтастырды және қарап топтастырды және неше класқа бөлді?неше класқа бөлді? ЖауабыЖауабы : : К. Линней жануарлар жүйесін қан К. Линней жануарлар жүйесін қан айналымы және тыныс алу мүшелерінің айналымы және тыныс алу мүшелерінің құрылысына қарай 6 класқа жіктеді:құрылысына қарай 6 класқа жіктеді: 1) сүртқоректілер 2) құстар 3) 1) сүртқоректілер 2) құстар 3) амфибиялар 4) балықтар 5) бунақ амфибиялар 4) балықтар 5) бунақ денелілер 6) құрттарденелілер 6) құрттар

14 слайд
7. Ж. Б. Ламарктің 7. Ж. Б. Ламарктің эволюциялық эволюциялық теориясының теориясының артықшылығы неде?артықшылығы неде? ЖауабыЖауабы : : Ж. Б. Ламарктің эволюциялық Ж. Б. Ламарктің эволюциялық теориясының артықшылығы - нақты теориясының артықшылығы - нақты деректерге сүйеніп, өсімдіктер мен деректерге сүйеніп, өсімдіктер мен жануарлардың құрылысын тереңірек жануарлардың құрылысын тереңірек зерттеуінде.зерттеуінде.

15 слайд
Карл Линней (1707-1778 ) Карл Линнейдің негізгі ғылымға сіңірген еңбегін былай бөлуге болады: • Өзі өмір сүрген кезде өсімдіктер мен жануарлардың ең жақсы жүйелеуін құрастырды. • Бұрыннан қолданыстағы терминологияны жеңілдетті түрді белгілеуге сын есімді, туысты белгілеуге зат есімді пайдаланып, қосарланған латын атауын енгізді. • Жүйелеу өлшем бірлігінің ең кішісі ретінде түр ұғымын анықтады. • Ең алғаш жүйелеуді жасауға түрдің морфологиялық өлшемін жетілдіріп қолданды, яғни жүйелеудегі орнын сыртқы ұқсастығымен пайымдады. • Адамды адамтәріздес маймылдарға жатқызды. • Жүйелеудің бес бірдей бағыныңқы санатын (класс,қатар,туыс,түр, түрше) енгізді. • Өсімдіктер мен жануарлардың өте көп түрлерін өзі сипаттап жазды.

16 слайд
• Дінге қатты сенетін адам ретінде Карл Линней адамның маймылға туыстығын мақұлдамады, алайда оларды салыстыра келіп бір отрядқа жатқызды.

17 слайд

18 слайд
Жан Батист Ламарк (1744-1829) • Ламарктың биология ғылымының дамуында еңбегі орасан зор. Оның негізгі гылыми жетістіктері мынадай : • Линнейдің, әсіресе омыртқасыз жануарлар саласында жүйелеуін жетілдірді. • Тірі ағзалардын, күрделенуін дәлелдей отырып, салыстырмалы-анатомиялық әдісті ойдағыдай қолданды. • Алғашқы эволюциялық теорияны баяндай отырып, тірі табиғаттың қарапайымнан күрделіге қарай эволюциясын дәлелдеді. • Тірі ағзалардың табиғи жағдайларға бейімделгіштік жағына өзгеруін анықтайтын негізгі күші ретінде қоршаған ортаның рөлін алғаш негіздеді. • 5.«Биология» терминін енгізді. Ламарк теориясының мынадай кемшіліктпері бар: Эволюция себептерін «тірліктің жетілуге ұмтылуы» деп қате түсіндірді. Жаттығу барысында алынған белгілер тұқым қуалайды деп теріс шамалады.

19 слайд
Ж.Б.Ламарктың пікірі бойынша жасалған сызбанұсқа Мойны қ ысқа жайлаңдар жапыраққа жетуге ұмтылып, мойнын созып жаттықты. Ең ынталы жайлаңдардың баласы ұзын мойынды болып туды. Жайлаңдар пайдалы нәтижелерін жаттығу және ұрпақтарына табыстыру нәтижесінде осы заманғы түрге жетті.

20 слайд
Ж.Б.Ламарк жасаған теория трансформизм идеясының шыңы болып табылады. Ол бүкіл тіршіліктің біртіндеп өзгеруі туралы түсінікке негіз болып, ғылыми баянды етті. Жылқылар 56 жыл бойына жетілді. Олардың дене мөлшері біртіндеп үлкейіп, осы заманғы келбетке келді. Соңғы 2 млн жылда олар онша өзгерген жоқ.

21 слайд
Чарлз Дарвин ілімі • Дарвин 1831 жылы табиғат зерттеушісі ретінде“Бигль” кемесімен жер шарын айналған саяхатқа кетті. Бес жылға созылған бұл саяхат кезінде жиналған материалдарын Дарвин өмір бойы өңдеді.

22 слайд

23 слайд
Қолдан сұрыптау нәтижелері • Чарлз Дарвин ілімінің дүниеге келуінің қоғамдық-саяси алғышарттарына XIX ғасырдағы Англия экономикасының жылдам дамуы жатады. Сол кезде Англия өнеркәсіптік және ауылшаруашылық өндірістердің деңгейі бойынша дүние жүзінде көшбасшы ел болды. Капиталистік өзара қатынас пен нарыктық экономика қолдан сұрыптаудың дамуын мәжбүр етті. Қыска мерзімде (бірнеше жылдан бірнеше ондаған жылдар ішінде) қажетті өсімдік іріктемелері мен жануарлар қолтұқымдары шығарылды

24 слайд
ООЭЭ ЯЯИИ ЦЦ ЮЮ ЛЛВВСабақты бекіту тапсырмаларыСабақты бекіту тапсырмалары 1.Қарапайым тірі ағзалар жансыздардан дүниеге келе 1.Қарапайым тірі ағзалар жансыздардан дүниеге келе алатынын қолдайтын теория?алатынын қолдайтын теория? 2.Табиғатты бұрмаламай танып білудің негізгі әдісі ретінде 2.Табиғатты бұрмаламай танып білудің негізгі әдісі ретінде тәжірибе және сынақ тәжірибені алғаш ұсынған философ.тәжірибе және сынақ тәжірибені алғаш ұсынған философ. 3.Ұсақ жәндіктердің (шыбындар) жансыздардан өздігінен дүниеге 3.Ұсақ жәндіктердің (шыбындар) жансыздардан өздігінен дүниеге келуі мүмкін еместігін дәледеген ғалымкелуі мүмкін еместігін дәледеген ғалым 4.Тіршіліктің мәңгілігі теориясының авторы4.Тіршіліктің мәңгілігі теориясының авторы 5.Жер ғаламшары- саналы тіршілік иесі, ал тірі ағзалар 5.Жер ғаламшары- саналы тіршілік иесі, ал тірі ағзалар соның тіршілік әрекеттерінің нәтижесі екенін қолдайтын соның тіршілік әрекеттерінің нәтижесі екенін қолдайтын теориятеория 6. Тіршіліктің пайда болуын атомдардың ерекше 6. Тіршіліктің пайда болуын атомдардың ерекше қозғалысының нәтижеі ретінде түсіндірген антик ғалым?қозғалысының нәтижеі ретінде түсіндірген антик ғалым? 7.Тірі ағзалар өзге ғаламшарларда дүниеге келіп, 7.Тірі ағзалар өзге ғаламшарларда дүниеге келіп, прокариоттардың споралары түрінде жерге прокариоттардың споралары түрінде жерге тасымалдануын қолдайтын теория.тасымалдануын қолдайтын теория. 8.“Жандылардан жанды туады” деген пікір арқылы өздігінен 8.“Жандылардан жанды туады” деген пікір арқылы өздігінен дүниеге келуді теріске шығаратын теория.дүниеге келуді теріске шығаратын теория.

25 слайд
БағалауБағалау - - Өте жақсыӨте жақсы - - жақсы жақсы - - қанағаттандырарлыққанағаттандырарлық

26 слайд
Қорытынды. Биологиялық эволюция – тірі табиғаттың қайтымсыз және белгілі бір дәрежеде бағытталған тарихи дамуы. Эволюцияның тарихи дамуы жөніндегі ілім – Дарвинизм теориясы. Эволюцияның нәтижесі - табиғаттағы түрлердің  көптүрлілігі мен  организмдердің қоршаған орта жағдайларына бейімделгіштігі.

27 слайд
Назар қойып Назар қойып тыңдағандарыңызға тыңдағандарыңызға рахмет!!! рахмет!!!