Химия тұрмыста

1 слайд
Қызылорда облысы Қызылорда қаласы №7 мектеп-лицейі Пән: Химия Мұғалім: Боранова Ләйла Мирамбекқызы

2 слайд
Танымдық-сайыс Қатысушылар: 9 сынып оқушылары

3 слайд
Мақсаты: -химия пәнін өмірмен байланыстыра отырып, оның маңызына ғылыми тұрғыдан түсінік беру,оқушылардың пәнге деген қызығушылығын арттыру - алған білімдерін дамыту, тұрмыстағы, өмірдегі, еңбектегі қолданыс дағдыларын қалыптастыру -сөйлеу мәдениетіне, шығармашылық ізденіске, шешімін таба білуге ұмтылу, еңбекке, т.б тәрбиелеу Типі: сыныптан тыс жұмыс түрі: танымдық-сайыс Пәнаралық байланыс: халықтық педагогика, медецина, биология, тарих, Көрнекілігі: слайдтар, қажетті құрал-жабдықтар, ақпарат материалдары.

4 слайд
“ Қайда қарасақ та, қайда көз жіберсек те көретініміз химия ғажайыптары” Д.И. Менделеев

5 слайд
І. Таныстыру ІІ. “Бәйге” (Сұрақ-жауап) ІІІ: “Ойлан, тап” (ұяшықта жасырылған сұрақтарға жауап беру) ІУ. “Құпияға толы химия” (қызықты тәжірибелер алаңы) У. “Химия тұрмыста” (есептер шығару) УІІ. “Үздік қабырға газеті” УІІІ. “Сізде біле жүріңіз...”

6 слайд
“ Бәйге” (Сұрақтарға жауап беру) Әр сұраққа – 1 ұпай І-тур

7 слайд
1.Адам ағзасының 60-65 % құрайтын зат? 2.Ұн мен күріште болатын органикалық зат? 3.Қан тоқтатуға арналған 5% ерітінді? 4.Темекі құрамындағы улы зат? 5. Алма кесегінің қараюы қандай металдың тотыққандығын көрсетеді ? 6.Консерві қалбыры жасалатын металл? 7.Кесуге арналған зат және ол неден жасалады? 8.Адам күніне орташа қанша су пайдаланады? 9.Тағамдарды орауға ,салуға арналған зат? 10.Электр шамындағы металл? 11.Сүттегі тәтті заттың аты? 12.Терінің қышыма ауруына қарсы дәрі жасайтын элемент? 13. Медицинада, сүйек сынғанда таңуға пайдаланатын химиялық қоспа? 14.Тамаққа дәм беретін зат? 15.Қарын сөліндегі қышқыл? 16.Үйді ақтауға арналған су? 17.Бояуларды, дақтарды кетіретін қасиеті бар, улы зат? 18.Металдан және асыл тастардан жасалатын сәндік бұйымдар? 19. Калий перманганатының тұрмыстық атауы ? 20.Асханада қолданылатын қышқыл?

8 слайд
(Ұяшықта жасырылған сұрақтарға жауап беру)ІІ-тур

9 слайд
10 10 1010 30 30 20 3020 30 2020

10 слайд
Бұл затты тамақпен уланған жағдайда таблетка түрінде қолданады. Оны қайыңды ауасыз жерде қыздыру арқылы алып, одан әрі өңдейді. Бұл заттың химиялық атауы?

11 слайд
Қазан, сіріңке, су, алабота, сексеуіл, сүйек, мал майы берілген. Осы заттарды пайдаланып қандай зат дайындалған?

12 слайд
Өздеріңізге белгілі табиғи газ – түссіз, иіссіз! Ал тұрмыста қолданатын газдың иісі бар. Неліктен?

13 слайд
Дене қызуын төмендететін, кең таралған дәрінің химиялық аты қандай?

14 слайд
Ыдыста 2 жұмырытқа бар, қасында су құйылған ыдыс қойылған. Жұмыртқаның қайсысы піскен екенін қалай білуге болады?

15 слайд
Құрылыс материалы. Қазіргі заманғы құрылысты бұл затсыз көз алдымызға елестету мүмкін емес. Ол табиғаттағы тастың орнын алмастырды. Ол-қиыршық тас, құм қоспасы, 10-15% цемент қоспасынан жасалады. Бұл қандай зат?

16 слайд
Александр Македонский Индияға сапары кезінде оның әскерлері іш ауруымен ауырып,ал офицерлері ауырмаған. Бірақ бәрінің сусыны, ішетін тамағы бірдей болған. Офицерлердің ауырмауына не себеп болған?

17 слайд
Бұл заттың 0,9 % ерітіндісі физиологиялық ерітінді деп аталады. Адам ағзасы көп қан жоғалтқан жағдайда қан тамырына құйылады. Бұл затты адамдар тұрмыста тағам дайындауда қолданады. Бұл қай зат? Химиялық аты мен формуласын айтыңдар.

18 слайд
. «Түссіз көмір», «сары көмір», «жасыл көмір», «көк көмір», «көгілдір көмір» деп нені айтады?

19 слайд
Қазақ халқында өте ерте кезден отқа байланысты салт-дәстүрлері қалыптасты. Олар: жас нәрестені бесікке саларда бесікті отпен аластау, жас келін үйге алғаш енгенде отқа май құю, ел жайлауға көшкенде көшті жанған 2 оттың ортасынан өткізу, ескі қоқыстарды өртеп отыру. Бұл жерде қандай химиялық құбылыс сипатталған?

20 слайд
ХХ ғ 30 жылдары Америакандық В. Карозерс полиамид талшығын алған. Бұл Америкада «найлон» деп аталған. Осы талшықтан жасалған киімнің бір түрі күнделікті өмірде көп қолданысқа ие. Ендеше, осы талшық қалай аталады?

21 слайд
Алдын-ала ұсақталған өсімдік талшықтарының (целлюлоза) ретсіз орналасып, өзара байланысу күштері арқылы жасалған . Бұл қандай зат?

22 слайд
Әр топ дайындаған қызықты тәжірибелерінің сырын, құпиясын ашады. Ұпай саны – 5 баллІІІ-тур

23 слайд
(есептер шығару) Дұрыс есепке – 5 ұпай ІУ-тур

24 слайд
№ 1 есеп Хлор суы залалсыздандыру үшін қолданылады. Егер 1л суды залалсыздандыру үшін 0,002 мг хлор жұмсалса, онда 5л суды хлорлау үшін хлордың қандай массасы жұмсалады? Берілгені: m (H 2 O) = 1л m (CL 2 ) = 0,002мг m (H 2 O) = 5л Т/К: m ( CL 2 ) - ?

25 слайд
№ 2-есеп Анасы Айнұрға 5л кастрюлге 3л су құйып, 2 ас қасық (60 г) тұз салып ет пісіріп қой деп тапсырма берді. Айнұр мамасының айтқанын ұмытып, 2 ас қасықтың орнына 3 қасық тұз салды.Сорпа тұзды болып кетті. Тұздылығын басу үшін қанша су құю керек? Берілгені: V (H 2 O) = 3л m (NaCl) = 60г m (NaCl) = 90г т/к: m (Н 2 О) = ?

26 слайд
№ 3 есеп Бақшаңыздан жақсы өнім алдыңыз. Қысқа қиярды сақтап, тұздауды жөн көрдіңіз. Ол үшін тұзды ерітінді дайындау қажет. Қиярды тұздау үшін ас тұзының 7% ерітіндісі қолданылады. Дәл осындай ерітінді микробтардың өмір сүруіне кедергі болады. Түзілген сүт қышқылы қиярды жақсы қалпында сақталуына септігіне тигізеді. Тапсырма: 500г 7% ас тұзының ерітіндісін дайындау үшін тұз бен судың массасын есептеу керек.

27 слайд
ұпай саны – 5 балл

28 слайд
Сізде біле жүріңіз... “ Күш – білімде, білім –кітапта”

29 слайд
ІІІ Химия ғажайыптары Біз қазір химия ғасырындамыз. Кәдімгі қасықтан бастап, ұшақ, жер серігіне дейін химия өнімдері. Адам тамақсыз, киімсіз, қажетті бұйымдарынсыз өмір сүре алмайды. Мінеки, солардың бәрін жасауға химия қатысады. Сондықтан да «Қайда қарасақ та, қайда көз жіберсек те көретініміз химия ғажайыптары» деп өте орында айтылған. Қош келдіңіздер бүгінгідей ғажайыпты тамашалау бақыты бұйырғандар.

30 слайд
ІІІ. Әшекей бұйымдар аялдамасы Әшекей тастары- минералдар немесе тау жыныстары болуы мүмкін. Асыл тастардың шығу тегі де әртүрлі.

31 слайд
Янтарь ертедегі қылқанжапырақты ағаштардың тасқа айналған шайыры

32 слайд
Маржан теңіз омыртқасыздары - маржан полиптерінен түзіледі, кальций карбонатынан тұрады Рубин мен сапфир негізінен алюминий оксидінен тұратын минералдарға жатады

33 слайд
Алмаз бір ғана химиялық элемент көміртектен тұрады

34 слайд
: Космохимия • Космохимия – ғарыш кеңістігіндегі заттар мен денелердің химиялық құрамын, химиялық элементтердің әлемде таралу заңдылықтарын зерттейтін ғылым. Біздің ғаламшарда химиялық элементтердің таралу көлемі ғарышпен салыстырғанда өзгеше. Мысалы, Жерде кремний мен оттек басым болса, ғарышта – гелий мен сутек

35 слайд
Күннен алпыстан астам химиялық элемент табылды. Күн дегеніміз – бұл өте қатты қызумен жанып жатқан сутек газы.

36 слайд
Марс өзге ғаламшарларға қарағанда Жерге көбірек ұқсас. Оның атмосферасы көмірқышқыл газынан, азоттан, аргоннан тұрады. Марста аздап суда кездеседі .

37 слайд
•  Су молекулалары қайнаған кезде секундына 650 метр жылдамдықпен қозғалады. •  100 тонна табиғи каучукты алу үшін 100 адам бес жыл бойы плантацияда еңбек етуі қажет. •  Орта ғасырларда Италия айна шығару монополияларымен әйгілі болған. Айта кетсек, Венецияда XVII ғасырға дейін айна дайындау технологиясы құпия сақталып келген. Оның өндіру әдісін ашып айтқан адамды өлім жазасына кесетін болған. Бұл өндіріс Ұлы Жібек Жолы тармақтары тоқтағаннан кейін маңызын жоғалтады.

38 слайд

39 слайд
Ү I . Қорытынды. Сайыс қорытындысын әділ – қазы алқасынан күтеміз. Жеңімпаздарды марапаттау.

40 слайд

41 слайд