Материалдар / Көмірсутектердің табиғи көздері. Табиғи газдың, мұнайдың, көмірдің Қазақстандағы кен орындары, оларды өндіру, өңдеу
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Көмірсутектердің табиғи көздері. Табиғи газдың, мұнайдың, көмірдің Қазақстандағы кен орындары, оларды өндіру, өңдеу

Материал туралы қысқаша түсінік
Химия пәнінен 9 сыныпқа "Көмірсутектердің табиғи көздері. Табиғи газдың, мұнайдың, көмірдің Қазақстандағы кен орындары, оларды өндіру, өңдеу" тақырыбына арналған презентация
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
07 Маусым 2019
694
3 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
img_page_1
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
ШАҒЫН ТЕСТ 1.Құрамында бір қос байланысы бар, жалпы формуласы C n H 2n-2 болып келетін қанықпаған көмірсутектер қалай аталады

1 слайд
ШАҒЫН ТЕСТ 1.Құрамында бір қос байланысы бар, жалпы формуласы C n H 2n-2 болып келетін қанықпаған көмірсутектер қалай аталады. А) Алкандар В) Арендер С) Алкендер Д)Алкиндер Е) Циклоалкандар 2. Алкендердің байланыс бұрышы неше градусқа тең болады. А) 109 0 С В) 120 0 С С) 180 0 С Д)200 0 С Е) 160 0 С 3.Ацетилен қай көмірсутектер класының өкілі. А) Алкадиендер В) Арендер С) Алкендер Д) Циклоалкандар Е) Алкиндер 4. Алкендер гомологтық қатарының өкілдеріне –ан жалғауының орныныа қандай жалғау жалғанады. А) -диен В) -ин С) -илен Д) -он Е) –аль 5. Алкиндерде n=5-ке, көмірсутектің атауы қалай болады. А) пентан В) бутин С) бутен Д) пентен Е) этен 6.Бензолдың гомологын көрсетіңіз. А) метан В) толуол С) кальций карбиді Д) ацетилен Е) бензол 7.цис- және транис- изомериясы изомерленудің қандай түріне жатады. А) көміртек қаңқасының В) еселі байланыс орны С) класс аралық Д) кеңістіктік Е) функционалдық топ орны 8.Көмірсутек радикалын көрсетіңіз. А) этан В) этен С) этил Д) этин Е) этилен 9.Гидрлену реакциясы дегеніміз. А) сутегін қосып алу В) оттегін қосып алу С) сутегін беріп жіберу Д) суды қосып алу Е) галогендерді қосып алу 10.Бензол азот қышқылымен орынбасу реакциясы нәтижесінде түзілетін өнімнің атауы. А) хлор бензол В) гексахлоран С) циклогексен Д) нитробензол Е) анилин Жауаптары: 1-Д, 2-В, 3-Е, 4-С, 5-Д, 6-В, 7-Д, 8-С, 9-А, 10-Д; 9-10 ұпай –«5»; 6-8 ұпай –«4»; 3-5 ұпай-«3»;

26.04.2019 §50 КӨМІРСУТЕКТЕРДІҢ ТАБИҒИ КӨЗДЕРІ. Көмірсутектердің табиғи көздері Мұнай Мұнайға серік газ Табиғи газ Тас көм

2 слайд
26.04.2019 §50 КӨМІРСУТЕКТЕРДІҢ ТАБИҒИ КӨЗДЕРІ. Көмірсутектердің табиғи көздері Мұнай Мұнайға серік газ Табиғи газ Тас көмір

ТАБИҒИ ГАЗ  Жер қыртысының қуыстарын толтырып тұратын шығу тегі әртүрлі газ тәрізді көмірсутектер қоспасы Құрамы

3 слайд
ТАБИҒИ ГАЗ  Жер қыртысының қуыстарын толтырып тұратын шығу тегі әртүрлі газ тәрізді көмірсутектер қоспасы Құрамы Қолданылуы 98% - СН 4 90%- ы отын 2% - С 2 Н 6 , 1 0%-ы С 3 Н 8, химиялық С 4 Н 10, N 2 шикізат CO 2, Н 2 Н 2 S

 Табиғи газ  Мұнайға серік газдар СН 4 - 80-98% С 2 Н 6 – 0,5-4% С 3 Н 8 – 0,2-1,5% С 4 Н 10 – 0,1-1% N 2

4 слайд
 Табиғи газ  Мұнайға серік газдар СН 4 - 80-98% С 2 Н 6 – 0,5-4% С 3 Н 8 – 0,2-1,5% С 4 Н 10 – 0,1-1% N 2 CO 2 H 2 S СН 4 –35-40% С 2 Н 6 –15-20% С 3 Н 8 – 15-20% С 4 Н 10 –15- 20% С 5 Н 12 С 6 Н 14Табиғи газ арнайы газ кеніштерінен өндіріледі. Мұнайға серік газдар мұнайда еріп жүреді, ол мұнаймен бірге өндіріледі .

МҰНАЙҒА ІЛЕСПЕ ГАЗДАР  Мұнайға ілеспе газдар - мұнай өндіргенде бірге шығатын қосымша өнімдер . Көп жағдайда әртүрлі қ

5 слайд
МҰНАЙҒА ІЛЕСПЕ ГАЗДАР  Мұнайға ілеспе газдар - мұнай өндіргенде бірге шығатын қосымша өнімдер . Көп жағдайда әртүрлі қиындықтан қашып, оны сол орнында жағып, қоршаған ортаға зиян келтіреді.

ТАБИҒИ ГАЗДЫ ӨҢДЕУ 

6 слайд
ТАБИҒИ ГАЗДЫ ӨҢДЕУ 

МҰНАЙҒА ІЛЕСПЕ ГАЗДАРДЫ ӨҢДЕУ Мұнайға ілеспе газдардан метан, этан, пропан, бутан және "газды бензин» алады. Оларды д

7 слайд
МҰНАЙҒА ІЛЕСПЕ ГАЗДАРДЫ ӨҢДЕУ Мұнайға ілеспе газдардан метан, этан, пропан, бутан және "газды бензин» алады. Оларды дегидрлеп этилен, пропилен алады.

- ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ТИІМДІ ОТЫН; - ТЕЗ ОТ АЛАДЫ; - ЖАНҒАНДА КҮЛ, ҚОЖ ҚАЛМАЙДЫ; - ТҮТІН ТҮЗБЕЙДІ, - КҮКІРТ ( IV ) ОКСИДІНІҢ МӨЛШЕРІ

8 слайд
- ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ТИІМДІ ОТЫН; - ТЕЗ ОТ АЛАДЫ; - ЖАНҒАНДА КҮЛ, ҚОЖ ҚАЛМАЙДЫ; - ТҮТІН ТҮЗБЕЙДІ, - КҮКІРТ ( IV ) ОКСИДІНІҢ МӨЛШЕРІ АЗ; - ТАСЫМАЛДАУҒА ҚОЛАЙЛЫ ЖӘНЕ АРЗАН ОТЫН. Газ тәріздес отынның артықшылығы

ТАБИҒИ ГАЗДЫҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ

9 слайд
ТАБИҒИ ГАЗДЫҢ ҚОЛДАНЫЛУЫ                                                                

МҰНАЙ – ҚҰРАМЫНДА БАСҚА ЗАТТАРДАН ҚОСЫНДЫСЫ БАР ӘРТҮРЛІ КӨМІРСУТЕКТЕР ҚОСПАСЫ. КӨМІРСУТЕКТЕР : АЛКАНДАР, ЦИКЛОАЛК

10 слайд
МҰНАЙ – ҚҰРАМЫНДА БАСҚА ЗАТТАРДАН ҚОСЫНДЫСЫ БАР ӘРТҮРЛІ КӨМІРСУТЕКТЕР ҚОСПАСЫ. КӨМІРСУТЕКТЕР : АЛКАНДАР, ЦИКЛОАЛКАНДАР, АРЕНДЕР. ҚОСЫНДЫЛАР : ОРГАНИКАЛЫҚ ОТТЕКТІ ЖӘНЕ КҮКІРТТІ ҚОСЫЛЫСТАР, СУ, ТҰЗДАР, ҚҰМ, САЗ. Мұнай

МҰНАЙДЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ  Май тәрізлі ашық қоңырдан қара түске дейін болатын сұйықтық  Тығыздығы 0,65 — 1,05 г/см

11 слайд
МҰНАЙДЫҢ ФИЗИКАЛЫҚ ҚАСИЕТТЕРІ  Май тәрізлі ашық қоңырдан қара түске дейін болатын сұйықтық  Тығыздығы 0,65 — 1,05 г/см 3  Өзіне тән исі бар  Суда ерімейді

МҰНАЙДЫҢ ҚҰРАМЫ 1000 –ға таяу заттардың қоспасы  Алкандар  Циклоалкандар  Ароматты көмірсутектер  Құрамында S

12 слайд
МҰНАЙДЫҢ ҚҰРАМЫ 1000 –ға таяу заттардың қоспасы  Алкандар  Циклоалкандар  Ароматты көмірсутектер  Құрамында S, N, O бар органикалық қосылыстар  Су  Минералдық тұздар  Механикалық қоспалар

ТЕҢІЗДЕН МҰНАЙ ӨНДІРУ

13 слайд
ТЕҢІЗДЕН МҰНАЙ ӨНДІРУ

МҰНАЙДЫ ТАСЫМАЛДАУ  Теңізбен (танкерлермен)  Темір жолмен  (цистерналармен)  Құбыр арқылы  тасымалдау

14 слайд
МҰНАЙДЫ ТАСЫМАЛДАУ  Теңізбен (танкерлермен)  Темір жолмен  (цистерналармен)  Құбыр арқылы  тасымалдау

Өңдеу әдістеріМұнай Физикал ық Химиялы қ Ректификац ия Алкилдеу Ароматтау Крекин г ч

15 слайд
Өңдеу әдістеріМұнай Физикал ық Химиялы қ Ректификац ия Алкилдеу Ароматтау Крекин г ч

РЕКТИФИКАЦИЯ 1. Фракция – қатты немесе сұйық материалды тиісті белгілеріне қарай жіктегенде алынатын бөлігі. 2. Ректификац

16 слайд
РЕКТИФИКАЦИЯ 1. Фракция – қатты немесе сұйық материалды тиісті белгілеріне қарай жіктегенде алынатын бөлігі. 2. Ректификация – көпкомпонентті сұйық қоспаны компоненттерге бөлу. 3. Мұнайды айдау оның құрамына кіретін көмірсутектердің қайнау температураларының айырмашылығына негізделген. 16Фракциялар: • Газ • Бензин • Лигроин • Керосин • Дизель отыны • Мазут Бензин шығымы 17-20%, ол қазіргі қажеттілікті өтей алмайды. Фракцияларға бөлу үшін айдау процесі

МҰНАЙДЫ ҮЗДІКСІЗ АЙДАУҒА АРНАЛҒАН ТҮТІКТІ ҚОНДЫРҒЫНЫҢ СЫЗБАНҰСҚАСЫ 1 – Түтікті пеш 2 – ректификациялық мұнара 3 - тоңазытқ

17 слайд
МҰНАЙДЫ ҮЗДІКСІЗ АЙДАУҒА АРНАЛҒАН ТҮТІКТІ ҚОНДЫРҒЫНЫҢ СЫЗБАНҰСҚАСЫ 1 – Түтікті пеш 2 – ректификациялық мұнара 3 - тоңазытқыш

МҰНАЙДЫ АЙДАУ ФРАКЦИЯЛАРЫ Атауы t° С Құрамы Қолданылуы Бензин лигроин Керосин Газойль Соляр майы Парафин Асфальт (гудрон)

18 слайд
МҰНАЙДЫ АЙДАУ ФРАКЦИЯЛАРЫ Атауы t° С Құрамы Қолданылуы Бензин лигроин Керосин Газойль Соляр майы Парафин Асфальт (гудрон) 40-200 150-250 180-300 270-300 360 –қа дейін 320-500 - С 5 –С 11 С 8 –С 14 С 13 – С 19 С 15 – С 25 С 16 -- С 20 жоғары С 26 – С 38 - Мотор отыны Трактор жанармайы Отын, дизель отыны Газ тәрізді отын, Н 2 алу шикізаты Жағар материалдар Май шамдар, парафин, гуталин,ж ол жабындары

Катализдік крекинг Термиялық крекинг РиформингМұнайды айдау өнімдері Тауарлық өнімдерМұнайды екінші қайтара өңдеу

19 слайд
Катализдік крекинг Термиялық крекинг РиформингМұнайды айдау өнімдері Тауарлық өнімдерМұнайды екінші қайтара өңдеу

КРЕКИНГ - мұнай құрамындағы көмірсутектерден кіші тізбекті молекулалар алу үшін жүргізілетін бөлшектеу процесі.

20 слайд
КРЕКИНГ - мұнай құрамындағы көмірсутектерден кіші тізбекті молекулалар алу үшін жүргізілетін бөлшектеу процесі. С 16 Н 34 = С 8 Н 18 + С 8 Н 16

РИФОРМИНГ (ағылш. reforming), мұнай өнімдерін (негізінен бензин және лигроин фракцияларын) 490-540 °С-та жоғарыок

21 слайд
РИФОРМИНГ (ағылш. reforming), мұнай өнімдерін (негізінен бензин және лигроин фракцияларын) 490-540 °С-та жоғарыоктанды автомобиль бензинін, ароматты көмірсутектерді және техникалық сутек алу үшін қайта өңдеу.

22 слайд

23 слайд

24 слайд

25 слайд

26 слайд

Көмірдің құрамы БОС КӨМІРТЕК  ЦИКЛДІ ОРГАНИКАЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАР  БЕЙ ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР  СУ

27 слайд
Көмірдің құрамы БОС КӨМІРТЕК  ЦИКЛДІ ОРГАНИКАЛЫҚ ҚОСЫЛЫСТАР  БЕЙ ОРГАНИКАЛЫҚ ЗАТТАР  СУ

Тас көмірді кокстеу  1000 ° С температурада ауа қатысынсыз күйдіру  Процесс ұзақтығы 14 сағат  Кокстеудің (пирол

28 слайд
Тас көмірді кокстеу  1000 ° С температурада ауа қатысынсыз күйдіру  Процесс ұзақтығы 14 сағат  Кокстеудің (пиролиздің) әртүрлі өнімдері түзіледі

Тас көмірді кокстеу өнімдері Кокстеу өнімдері Құрамы Қолданылуы Кокс 96 - 98% С Металлургия Кокс газы 60% Н 2 , 70 % СО, 25%

29 слайд
Тас көмірді кокстеу өнімдері Кокстеу өнімдері Құрамы Қолданылуы Кокс 96 - 98% С Металлургия Кокс газы 60% Н 2 , 70 % СО, 25% СН 4 Жылыту пештерінде Тас көмір шайыры С 6 Н 6 , С 6 Н 5 ОН Арендерді алу үшін

ТАС КӨМІРДІ КОКСТЕУ ӨНІМДЕРІ Светильный газ Каменный уголь Кокс Нафталин Тринитронафта лин

30 слайд
ТАС КӨМІРДІ КОКСТЕУ ӨНІМДЕРІ Светильный газ Каменный уголь Кокс Нафталин Тринитронафта лин КрасителиАммиак Тротил Толуол Красители Сахари н Анилин Салициловы е препараты ФенацетинБензол Пек Фенол ПластмассыКаменноугольная смола Пикринов ая кислотаКрасители

Кокстеу өнімдері • Кокс (көміртек 96-98%) Аммиак суы • Тас көмір шайыры Кокс

31 слайд
Кокстеу өнімдері • Кокс (көміртек 96-98%) Аммиак суы • Тас көмір шайыры Кокс газы

ТАС КӨМІРТ а с к ө м ір д ә у ір ін д е гі ш ө гін д і т е к т е с т а у ж ы н ы с ы Қ ұ р а м ы – к ү р

32 слайд
ТАС КӨМІРТ а с к ө м ір д ә у ір ін д е гі ш ө гін д і т е к т е с т а у ж ы н ы с ы Қ ұ р а м ы – к ү р д е л і қ о с п а Ж М Қ - С , Н 2, N 2, O 2 ,S К о к с т е у (п и рол и з) – ауа қ аты сы н сы з ж оғары тем п ературада затты ай ы ру ӨнімдеріКокс газы СН 4, N 2 , CO 2 , CO, Н 2 , N Н 3 Тас көмір шайыры C 6 H 6 және гомологтары C 6 H 5 OH , гетероциклді қосылыстар Аммиак суы NH 4 OH, C 6 H 5 OH, H 2 S Кокс, Таза көміртек С

ҚОРЫТЫНДЫ  Көмірсутектер – тек көміртек пен сутектен тұратын қосылыстар.  Көмірсутектердің маңызды шикізат көздері: табиғи

33 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ  Көмірсутектер – тек көміртек пен сутектен тұратын қосылыстар.  Көмірсутектердің маңызды шикізат көздері: табиғи және мұнайға серік газдар, мұнай және тас көмір.  Табиғи және мұнайға серік газдар, мұнай және тас көмір – тек отын емес, химия өнеркәсібі үшін ең бағалы шикізат көздері.  Зат құрылысын және олардың бір- біріне айналу заңдылықтарын білу арқылы адамдар табиғатта болмайтын, өздеріне қажет заттарды жасай алады. Сондықтан басқа ғылымдармен бірге органикалық химия барған сайын орасан зор өндіргіш күшке айналып келеді

Топтарға тапсырмалар • Сіз тұратын жерден табиғи газ табылса • Не істеген болар едіңіз? 1 топ • Көз а

34 слайд
Топтарға тапсырмалар • Сіз тұратын жерден табиғи газ табылса • Не істеген болар едіңіз? 1 топ • Көз алдымызға елестетіп көрейік, бізге 200 га мұнайы бар жер сыйға тартылды. • Біз не істер едік?2 топ • Көмірді отын ретінде қолданамыз. • Тас көмірді кокстеу не үшін қажет? 3 топ

 Үйге тапсырма: §49, 50, 51 оқу, «Табиғи газ бен мұнайдың әлем кеңістігінде алатын орны» шағын эссе жазу

35 слайд
 Үйге тапсырма:   §49, 50, 51 оқу,   «Табиғи газ бен мұнайдың әлем кеңістігінде алатын орны» шағын эссе жазу