Қиял туралы жалпы түсінік

1 слайд
Қиял туралы жалпы түсінікБ.Ахметов атындағы жоғары педагогикалық колледжі Психология пәнінің оқытушысы: Жылкайдарова С.Б.

2 слайд
Жоспары: 1. Қиял туралы түсінік 2. Қиялдың түрлері 3. Қиядың жасалу жолдары

3 слайд
Қиял дегеніміз -  сыртқы дүние заттары мен құбылыстарының субъективтік образдарын қайтадан жаңартып, өндеп, бейнелеуде көрінетін, тек адамға ғана тән психикалық процесс.

4 слайд
АДАМҒА ТӘН ҚИЯЛДЫҢ ЕРЕКШЕЛІК ТЕРІ: Әр адамның қиял ерекшеліктері оның жеке қызығулары мен қасиетгеріне, алдына қойған мақсатына байланысты болып келеді. Бұл арада суды аңсап шөлдеген жолаушының қиялы мен екі-үш күннен кейін емтихан тапсыратын студенттің немесе машинасының тетігін жетілдіруді ойлап жүрген инженердің қиялын салыстырып көруге болады;

5 слайд
қиялдың мазмұны мен формасы адамның жас және дара ерекшеліктеріне де, білім тәжірибесіне де байланысты. Мәселен, көргені де, түйгені де көп, өмір тәжірибесі мол, әр тарапты білімі бар ересек адамның қиялы мен енді ғана өмірге аяқ басайын деп түрған жеткіншектің қиялын бір өлшемге салуға болмайды; қиял адамның өскен ортасына, этностық ерекшелігіне, табиғат, жер-су қоршауына байланысты да көрініп отырады. «Жаратылыстың құшағында,—деп жазады М. Жұмабаев, — меруерт себілген көк шатырдың астында, хош иісті жасыл кілем үстінде, күнмен бірге күліп, түнмен бірге түнеп, желмен бірге жүгіріп, алдындағы малымен бірге өріп, сары сайран далада түрып өсетін қазақ баласының қиялы жүйрік, өткір, терең болуға тиісті».

6 слайд
Қиял түрлері Актив (ырықты) қиялдың шарықтап дамуының жоғары сатысы, адамның шығармашылық әрекетімен байланысты түрі Пассив (ырықсыз) – адам сергек қалпында да кездеседі, өз алдына ешбір мақсат қоймай, өз ойының тізгінін босатқанда пайда болады . Қайта жасау – суреттеп жазғанға немесе сызғанға қарап адамның бір нәрсені елестете алуы. Шығармашылық қиял- өзіндік жаңа образдар жасау арқылы жаңа продуктылар беруде көрінетін қиял Арман- өз қалауымызша жаңа образдар жасау, өзіміз тілеген келешекке бағытталған процесс Түс көру- ұйқыдағы мидың фантазиясы (өмірде ешбір көрмеген , ұстамаған, дәмін татпаған нәрселер түске кірмейді).

7 слайд
Қиядың жасалу жолдары Агглютинация  Қиялдағы елестердің топтастырудың қарапайым түрі. Заттардың белгілі бір белгілері мен қасиеттерін бөлшектеп алып соларды біріктіруден тұрады, қазақша “желімдеу” деген мағынаны білдіреді.

8 слайд
Гиперболизация  Адамның жеке қасиеттерінің, қандайда бір заттардың жеке сипаттары, белгілері үлкейтіліп көрсетілуін айтады. Қазақша “күшейту” деген мағынаны білдіреді

9 слайд
Литота  немесе кішірейту – заттың не құбылыстың қасиетін кішірейтіп суреттеп көрсету.

10 слайд
 Типтік образдар жасау  Дегеніміз тұтас бірқатар обьектілердің барлығына бірдей, ортақ белгілері бар бір образ жасап, жанастыру. Жазушының осылайша жасаған типтік образы бір жағынан жеке адамның даралық ерекшеліктерін білдіретін образ болып та есептелінеді. Мысалы: “Абай(“романындағы Құнанбай образы сол кездегі үстем тап өкілдерінің жай ғана жиынтығы емес, сонымен қатар, ол өзіндік психологиялық қасиеттері бар жеке адамның да образы.

11 слайд
Схематизация  заттардың айырмашылықтарын ескермей, оның ұқсастықтарына көбірек көңіл бөлу әдісі

12 слайд
Көркем әдебиеттерді оқыту Қиял –ғажайып ертегілер оқыту Ауызша мәтін құрату, жазбаша шығарма жаздыру Сурет бойынша әңгіме құрату Сурет салдыру Музыка тыңдату Табиғатқа экскурсияға шығару

13 слайд
 Үй тапсырмасы:  1. Жаңа тақырып бойынша лекцияны дәптерлеріңізге жазып алыңыздар.  2. Берілге интенет сілтемелері арқылы қиял тақырыбына байланысты онлайн тестілеу өтуге болады.  https://flytothesky.ru/test-na-voobrazhenie/  https://bondarenko.dn.ua/psychology/tests/test-amth aue-ra-prostranstvennoe-voobrazhenie/