Танымдық процестердің диагностикаЛАУ

1 слайд
Танымдық процестердің психодиагностика Орындаған :Абдиева Меруерт

2 слайд
Жоспар 1) Танымдық үрдістер 2) Түйсік 3) Қабылдау 4) Зейін 5) Ес 6) Ойлау 7) Сөйлеу 8) Қиял 9) Қорытынды 10) Пайдаланылған әдебиеттер

3 слайд
Психикалық үрдістер — жүйеленген және жүйесіз, ұғынылатын және ұғынылмайтын, даралық және әлеуметтік құбылыстардың, үлкен және шағын топтардың мінез- құлықтарының жиынтығы. Психикалық үрдістер

4 слайд
Психикалық үрдістер  Психикалық үрдістердің  мына түрлері болады:  Танымдық  Эмоцианалды  Еріктік  

5 слайд
Танымдық үрдістің түрлері Танымды қ Үрдістер Зейін ҚабылдауОйлау Түйсік Сөйлеу Қиял Ес

6 слайд
Тән сезіп, көзбен көрмек, бермек. Бесеуінен мұндағы ой істі сол мұрын исі, тіл дәмнен хабар алып, жақсы жаман әр тексермек. (Шәкәрім Құдайбердіұлы) Түйсік пен қабылдау неғұрлым нәзік болған сайын адамның рухани мәдениетін сипаттайтын эмоциялық диапазоны кеңейе бермек. (В.А. Сухамлинский)

7 слайд
Түйсіктің негізгі зандылықтары 1. Сезгіштік 2. Адаптация 3. Сенсибилизация 4. Синестезия 5. Бірізді бейнелер

8 слайд
Түйсіктің түрлері 1. Көру түйсігі 2. Есту түйсігі 3. Иіс түйсігі 4. Дәм түйсігі 5. Тері түйсігі 6. Қозғалыс түйсігі

9 слайд

10 слайд
Көру түйсігі Көру түйсіктері біздің көзімізге электромагнит толқындарының әсер етуінің нәтижиесінде пайда болады. Көру мүшесі-көз. Көру түйсігі арқылы заттың жарықтылық деңгейін, түсін т.б қасиеттерін көре аламыз.

11 слайд
Есту түйсігі Есту мүшесін тітіркендіретін ауа бөлшектерінің тербелістері- дыбыс толқындары. Есту мүшесі-құлақ. Түйсікті туғызатын дыбыстар.

12 слайд
Иіс түйсігі Мұрын кеңістігінде кілегей қабықтың клеткаларына түрлі химиялық заттардың әсер етуінен иіс түйсіктері пайда болады. Иіс сезу мүшесі-мұрын

13 слайд
Дәм түйсігі Дәмді айырытын мүше тіліміздегі дәм бүршіктері. Оны тітіркендіретін белгілі дәмі бар, суға ерігіш түрлі химиялық заттар. Дәмді тәтті,ащы, түзшы,қышқыл деп 4 топка бөледі.

14 слайд
Зейін туралы ұғым  Зейін деп өзекті, тұлғалық маңызды белгілерді таңдау, бөліп алуды айтамыз. Психикалық деңгейлердің барлығын ұйымдастыруға қатысқандықтан ес сияқты зейін “өтпелі”деп аталынып басты психикалық процестерге жатады.

15 слайд
Зейіннің түрлері Ырықты зейін деп – адамның белгілі мақсатпен сапалы түрде күш жігер жұмсап, керекті объектіге назар аударуын айтамыз. Ырықты зейін тек адамға ғана тән. Зейінді ырықты түрде ұстауға, жұмыс орнының жағдайы, жеке адамның психологиялық күйі әсер етеді. Үйреншікті зейін деп – басында ырықты болып, кейін әркімге табиғи сіңісіп кеткен іс-әрекетке зейіннің аударылуы. Ырықсыз зейін деп – адам мақсат қоймай-ақ әсер еткен құбылыстарға назар аударуын айтамыз. Ырықсыз зейіннің пайда болуына объективті және субъективті факторлар әсер етеді.

16 слайд
ЕС – бұл өткен тәжірибемізден қалған іздерді жадымызда қалдырып, сақтап, кейін бұрын білгендерімізді жойып алмастан, оларды қайта танып, жаңғыртатын психикалық функция. ЕС процестері Сақтау Тану Жаңғырту

17 слайд
Естің теориялары: 1. Ассоциативтік теория. Дүние заттары мен құбылыстарының есте орнығуы мен қайта жаңғыруы бірінен бірі бөлектенген күйде емес, өзара байланысты “топталған не тізбектелген” қалыпта жүреді.Осы процеске тәуелді мида есте қалдыру мен қайта жаңғыртудың физиологиялық негізі – уақытша жүйке байланыстары түзіледі. 2. Нейрондық теория. Есте қалдыру мидың электрлік белсенділігімен , яғни мидағы химиялық не құрылымдық белсенділік қандай да бір жолмен ағзадағы электр қуатын арттырады. Бұл үшін қолайлы ес іздерін іске қосатын жүйке тізбегі болуы шарт.

18 слайд

19 слайд
Қысқа мерзімді ес Ұзақ мерзімді есҚайталауҚабылданған хабарлама

20 слайд
Ес – ең күрделі психикалық әрекеттердің бірі. Егер адамда ес болмаса, дүниедегі барлық заттар мен болмыстар бізге әрқашанда жаңа, өткен тәжірибемізде болмаған, оларды еш уақытта көрмеген, естімеген, қабылдамаған, сезбеген құбылыс болып табылар еді. Мұнсыз ол өмір бойы жиналған рухани байлық пен мұраны меңгере алмай, ғылымның, тарихтың, өнердің, барлық мәдениет атаулының ешбір өсіп - даму прогресі болмас еді.

21 слайд
Есте сақтау түрелрінің 3 негізгі түрі Тыңдау есте сақтау қабілеті Көріп есте сақтау қабілеті Сезу арқылы есте сақтау қабілеті

22 слайд
Ойлаудың негізгі үш түрі кездеседі : ұғым, пікір, ой қорытындысы. Ұғым – бұл заттар мен құбылыстардың жалпы және маңызды қасиеттерін бейнелейтін ойлаудың түрі. Ұғым бір-бірімен байланысты зат туралы түсніктерден –оның қасиеттері,жағдайлары,байланыстарыжәне қатынастарынан тұрады. Әрбір зат,әртүрлі көптеген қасиеттерді,белгілерді иеленеді. Түсініктердің жиынтығы ұғымды ашып көрсетеді және осы ұғымның мазмұнын құрайды.неғұрлым заттың маңызды белгіліері осы түсініктерде байқалса, соғұрлым мазмұны жағынан ұғым терең болады. Екі түрлі ұғымның түрі кездеседі : заттық немесе нақтылы және дерексіз. Заттың нақтылы ұғымы дегеніміз - заттарға тұтас түрде қарау. Мысалы : адам,өсімдік,жануар т.б. Дерексіз немесе абстрактылы ұғым дегеніміз - ұғымдардың заттар мен құбылыстарға тұтас түрде қарамай, тек жеке қасиеттерге,сапаларға және жағдайларға қатысты. Мысалы : адамгершілік туралы ұғым, ақша туралы ұғым т.б.

23 слайд
Ой қорытындысы- бұл тарихи қалыптасқан ойлаудың логикалық түрі, ол арқылы бір немесе бірнеше белгілі пікірлерден жаңа пікір туады. Ой қорытындысы үшке бөлінеді : индукция, дедукция және ұқсастық (аналогия) Индукция де геніміз- бірнеше жалқы немесе жеке пікірлерден бір жалпы пікір жасау. Дедукция - бұл жалпы пікірлерден, деректерден жеке пікірлерге,деректерге көшудің жалпы заңдылықтар мен ережелерді білу негізінде жекелеген деректер мен құбылыстарды пайымдаудың тәсілі. Аналогия -ұқсастық бойынша ой қорытындыларын жасау

24 слайд
Сөйлеудің түрлері 1. Ішкі сөйлеу 2. Сыртқы сөйлеу 3. Жазбаша 4. Ауызша 5. Монолог 6. Диалог

25 слайд
Қиялдың турлері Пассивтік Активтік

26 слайд
Көркем әдебиеттерді оқыту Қиял –ғажайып ертегілер оқыту Ауызша мәтін құрату, жазбаша шығарма жаздыру Сурет бойынша әңгіме құрату Сурет салдыру Музыка тыңдатуТабиғатқа экскурсияға шығару

27 слайд
Қорытынды  Ақыл парасат, сана – сезім иесі ретінде адамның ең басты қасиеттерінің бірі — өзін қоршаған ортаны танып – білуге деген ерекше ұмтылыс. Адам айналасындағы әлеуметтік дүниені, табиғи әлемді танып білу барысында олардың ішкі құпиясына үнілнді, қасиеттерін анықтайды, даму заңдылықтарын біледі, өзінің орнын, басқа адамдармен қарым – қатынасын белгілейді.  Басқаша айтқанда, таным барысында адам өзін қоршаған ортаны игереді, ол туралы білім кеңейіп, тереңдей түседі; адамның заттар мен құбылыстар туралы жалпы мәлімет ңшкі мәнге қарай ұмтылып, жүйелі, шынайы білімге айналады. Ендеше, танымды адамның жаңа әрі тың білімді игеріп, рухани баюы деп есептеуге болады.  Біз бұрын қабылдаған заттар мен құбылыстардың образына сүйене отырып,еш уақытта көрмеген нәрселерді де санамызда бейнелей аламыз.Бұл қиял процесінің жемісі болып табылады.

28 слайд
Пайдаланған әдебиеттер: 1. С.Бап-бала “Жалпы психология” 2. Жарықбаев Қ. “Психология негіздері” Алматы, 2012. 3. Жақыпов С.М. Жалпы психологияға кіріспе. – Алматы, 2013. 4. Қазақ энциклопедияы - 7 том 5. Жарықбаев А. «Жалпы психология», А. 2014