4 жастағы балалардың қарапайым математиканың ұғымдарын қалыптастыру»

ЖШС КАСПИЙ ӨҢІРІ «БОЛАШАҚ» КОЛЛЕДЖІ

КУРСТЫҚ ЖҰМЫС

Пәні: «Қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру»

Тақырыбы: « 4 жастағы балалардың қарапайым математиканың ұғымдарын қалыптастыру»

Тобы:До-17

Орындаған: Қайыпбергенова Қ Т.

Тексерген: Оразова А.Б

Ақтау-2020ж

Жоспар

Кіріспе

I Қарапайым матиматикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесі курсының мәні мен мінеттері....4

1.1 Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесі пәнінің ғылым ретіндегі сипаттамасы.....4

II Негізгі математикалық ұғымдар. Сан, көлем, өлшеу, геометриялық фигура. Санау жүйесi....7

2.1 Ұйымдастырылған оқу іс – әрекеті кезінде дидактикалық материалдар мен әдістемелік тәсілдерді алмастыру. Түсіндірудің, көосетудің, үлгінің рөлі..9

2.2 Балабақшада математика сабағын үйрету....12

2.3 Математикалық ұғымдар: Жиын. Жиын элементтері....14

2.4 Жиындарды өз ара салыстыру, «қанша», «сонша», « тең», «тең емес», «бір – бірден»....15

3 Тәжірибелік бөлім............16

Қорытынды........21

Пайдаланылған әдебиеттер.......22

Кіріспе

Білім беру жүйесінде болып жатқан өзгерістер мектеп жасына дейінгі тәрбиеге ерекше мән беруді талап етіп отыр. Болашақ мамандарға мектеп жасына дейінгі балалардың Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастырудың теориялық негіздері мен әдістемесін меңгертуде аталған пәннің маңызы зор. Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру пәні мамаңдыққа байланысты негізгіпән болып табылады. Бағдарлама талаптарына сай әр түрлі жас топтарда оқытудың мазмұны мен формалары балалардың математикалық даму ережесін көрсете білу, осыған байланысты өз жұмысын жоспарлай білу, болашақ тәрбиеші үшін ең манызды мәселенін бірі болып табылады. Элементтерді математикалық түсініктерді қалыптастыртыру әдістемесі педагогикалық ғылымдар жүйесінде мектеп жасына дейінгі балаларды мектептегі іргелі пәндердің бірі-математиканы түсінуіне,ұғынуына, тұлғаның жан-жақты дамуына әсер етеді.Мектепке дейінгі педпгогикадан бөлініп, элементтер математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесі өз бетінше ғылыми, оқыту саласы болып табылады. Бұл саланың зерттеу пәні- қоғамдық тәрбие жағдайында элеметтер математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесі процесінің негізгі зандылықтарын зерттеуі болса. Әдістеме шұғылданатын міндеттер деңгейі өте кең, олар:

Әр жастағы балалардың сандық, кеңістік, уақыттың т.с.с математикалық түсініктерді даму деңгейіне қойылатын бағдарлы талаптарды ғылыми түрде негіздеу.

Бала бақшасында, мектепте математика балаларды дайындауға арналған нақты материалдың мазмұнын анықтау.

Бала бақша бағдарламасындағы математикалық ұғымдарды қалыптастырудың материалдарды жетілдіру. Әдістеменің жалпы міндеті мектеп жасына дейінгі балалардың элементар математикалық ұғымдарды қалыптастыру процесінің дидиһактикалық негіздкрін жасау және зерттеу. Мектеп жасына дейінгі балаларды элементар математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесі теориялық базасы болып философия,педагогика,психология,математика жалпы принципиальдық, бастапқы қағидалары ғана табылмайды. Олар мен қатар бұл сала педагогикалық жүйе ретінде өзінің меншікті теориясына ие: Бұлар: - ғылыми ізденістердің (мақалалар, монографиялар, ғылыми еңбектер жиыны т.с.с)нәтижелері баяндалған ғылыми зерттеулер,жариялымдар; - бағдарлы инструкциялық құжаттар (бала бақшадағы оқыту және тәрбиелеу бағдарламасы, әдістемелік нұсқаулар т.с.с ) – әдістемелік әдебиет (арнайы журналдардағы мақалалар, ата-аналарға тәрбиешілерге арналған құралдар,ойындар мен жаттығулар жинақтары, әдістемелік ұсынылымдары.

1

Мектеп жасына дейінгі балалардың математикалық ұғымдарын қалыптастыру әдістемесі үнемі дамытылып, жетілденіп және оқат педагогикалық тәжірибе ғылыми зерттеу нәтижелерімен байытылып отырады. Қазіргі уақытта ғалымдармен тәжірибешілердің еңбектері арқасында ғылымитұрғыдан негіздеоген мектеп жасына дейінгі балаларда элементар математикалық ұғымдарды ғылыми түрғыдан негізделген жүйе сәтті қызмет атқарып және жетілденіп келеді.

Бұл жүйенің негізгі элементтері – оның мақсаты, мазмұны,әдістемелері, жұмыс ұйымдастырудың құралдары мен кейіптері өзара тығыз байланысды және өз ара шартталады.

Элементар математикалық ұғынымдары қалыптастыру бағдарлы талаптармен қарастырылған білім беру және игеру, ойшылдықтын мен әдісткріне үйрету мақсаты және ұйымдасқан процесі.Оның негізгі мақсаты – мектепте математиканы үздік игеруге дайындау мен қатар балалардың жан жақтылы даму

Мектепке дейінгі балаларға математиканы оқытуды ұйымдастырудың әдістемесін меңгертіп, кәсіби дағдыландыру қалыптастыру.

-Мектепке дейінгі балаларда математиканың қарапайым ұғымдарын үйретудін теориялық негіздері бойынша білімін қалыптастыру; -балалардың математикалық түсініктеді қабылдау ерекшеліктеріне байланысты балабақшадағы жұмыстың мазмұны мен әдістерімен таныстыру; - балабақшада,отбасында матеатиканың элементтерін оқыту процесін ұйымдастыру; - сабақты жоспарлау, балалармен жұмыстың мазмұны және әдістерін іріктей білу; - білімгерлердің мектеппен ,отбасымен байланысын ұйымдастыра білуге үйрету; - Білімгерлерге практикалық дағдылар мен шеберліктерді

Қалыптастыру; - білімгерлердің танымдық белсенділігін арттыру, жауапкершілігімен ынтасын, шығармашылығын дамыту;

Білімгерлер білуі тиіс: - Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесінің ұйымдастыру формаларын қолдануға үйрету; - қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесінің әдіс тәсілдерін дұрыс таңдай білуге үйрету;

Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру курсының теорялиық негізін білу; - қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесінің тиімді әдістерін пайдалану;

Қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесін оқу барысында қолданылатын көрнекіліктің түрін, мазмұнын біліп, оны тиімді ұолдана алуы;

2

Балаларда қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыруда жана технологияны қолдана білу;

Математикалық терминалогияны дұрыс қолдана алу біліктілігі;

Сабақтың жоспарын құрастыра білу;

Мектеп жасына дейінгі балалардың математиканың элеметтерін оқыту жүйелі жүргізе білуі;

Түрлі ойындарды жаттығуларды ұйымдастыра алу тиіс;

2.Курс 11 бөлімінен тұрады:

1.балаларды қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру пәнінің теориялық негіздері;

2.Қазақстандағы мектеп жасына дейінгі балалардың қарапайым математикалық түсініктерді қалыптастыру әдістемесінің дамуы,

3. мектеп жасына дейінгі балаларға математиканы оқытуды ұйымдастыру.

4.сандық ұғымдарды қалыптастыруға және санауға үйрету.

5.есептеу және есеп туралы ұғымын қалыптастыру әдістемесі.

6.Арифметикалық есептер

7.Балалардың көлемі мен олар туралы өлшеу ұғымын қалыптастыру.

8.балалардың зат түсінігі туралы мектеп жасына дейінгі балаларда 9.балаларда кеңестік ұғымын қалыптастыру әдістемесі.

10.Балалрдың уақыт туралы түсініктерін қалыптастыру.

11. мектеп жасына дейінгі балаларға математикалық түсініктерін дамыту жұмыстарын жоспарлау.

3

Кейінгі уақытта эксперименттік зерттеулерді қолдану мектеп жасына дейінгі балаларда қарапайым математикалық ұғымдарды қалыптастыру әдістемесі ғылым ретінде аяқтануына әсер етіп келеді. Сонғы жылдары 6 жасар балаларды оқыту проблемаларын зерттеу жұмыстары кеңінен орын алып келеді. Бұл зерттеулер мектеп жасына дейінгі балаларда элементар математикалық ұғымдарын теориясының тәжірибесінің тікелей әсерін тигізеді. Білім, біліктілік, тәжірибе қалыптастыратын студенттік оқу, ғылыми зерттеу жұмыстары ( бақылау, курстың, дипломды болашақ маманға қажет көкейтестілік, жаңашылдық, теориялық, практикалық талаптарға сай болу керек. )

Зерттеудің обьекті және пәнің дұрыс тандау өте маңызды. Бұлар барлық элементар математикалық түсініктерді қадыптастыру процесін әр жақты болуы мүмкін. Мысалы, егер зерттеу обьекті болып балалардың ой-өрісін сәйкес іс- әрекеттері алынса, онда зерттеу заты болу өлшеу мүмкіндіктері мен әдістерін зерттейді. Адамның білімі неғұрлым саяз болса, соғұрлым қабылданатын информация көлемі үлкен болады. Информацияны сандық көрсеткішпен көрсете білуге үйрету өте маңызды:бұл ақыл ой жұмысын өте ықшамдауды қамтамасыз етеді, «ойлағыш машиналарды» дәлірек конструкциялауға мүмкіндік туғызады, «ойлағыш машиналардың» іс-әрекетін ықшамдайды.

Экономика мен мәдениет дамыған сайын өте күрделі есептеулер жасау қажеттілігі артады. Көптеген ғылыми және шаруашылық міндеттерді шешеуде есептеулер күрделі және көп еңбек етуді тілейді. Міселен ертеңгі күннің ауа райының қандай болатынын алдын ала болжау үшін , есептеу бюрасына айлап жұмыс жасауы қажет болар еді. Есептеу техникасы неғұрлым аз жетілдірген болса , соғұрлып қате көп кетеді. Осылайша барған сайын адамның қажеті арта беріп, оның қолында бар шын мүмкіндігіне сәйкес болмады. Ал адамның балық сияқты үзгісі, құс сияқты ұшқысы, алысырақ әрі тереңірек көретін көзге ие болғысы, басқа әлем дүниесімен танысқысы келді.Солайша, барған сайын көбейе берген жаңа қажеттіліктің туып отырғандығынан адам ерте кезден ақ әр түрлі есептеу құралдары мен машиналар ойлап шығара бастаған .

4

II. Негізгі математикалық ұғымдар. Сан, көлем, өлшеу, геометриялық фигура. Санау жүйесі

Математика – қазіргі уақытта көптеген салаларына дендеп еніп, абстракциялык сипатқа ие болған, бір кездері адпмнын әр тұрлі қызмет саласындағы практикалык кажеггіліктерінен туындаған, көне ғылымдардың бірі.

Математика нені зерттейді және оның бізді қоршаған әлеммен қатынасы қандай? Математика, басқа ғылымдар сиякты бізді қоршаған әлемді зерттейді және де ол зерттейтін нақты әлемнің құбылыстары өздерінің материалдық табиғатымен емес, тек қана формальды құрылымдық қасиеттерімен, әсіресе олармен байланысты сандык қатынастар және кеңістік формаларымсн анықталады.

Сондықтан математикалық объектілер заттар мен құбылыстардың сандық және кеңістік қасиеттері мен қатынастарын ерекшелендіре отырып, барлық басқа қасиеттерінен абстракциялаудың нәтижесі болып табылғанымен, шын мағынасында сол күйінде кездеспейтін бірақта нақты заттар мен құбылыстарды бейнелейтін идеал қабылданатын объектілер болып табылады. Шынында да , бізді қоршаған әлемде сан да, геометриялық фигура да жоқ. Оның бәрі тарихи даму процесінде адам ақылымен жасалған, бірақ олар бей берекет қалай болса солай емес, нақты әлемнен байланысты жасалған. Осылайша арифметика мен сандар теориясы алғашқы практикалық есеп заттарды санағаннан пайда болған, ал қарапайым геометрияның қайнар көзі ара қашықтықтарды салыстыруға, жазык фигуралардың ауданыннемесе кеңістік денелерінің көлемін табуға байланысты мәселе болып табылады.

Математикаға мыналар тән болып табылады:

-егер оның алғашқы ұғымдарынан шындықтың бейнеленуін байқау өте оңай болса, ал алысырқау абстракцияланған жағдайларда мүны байкау мүлдем мүмкін бола бермейді;

-Ұғымдардың логикалық дамуы жүріп жатқанымен де, абстракцияның өзін абстракциялауға болады, бірақ олар шындықтан қаншалықты алыс болып көрінгенімен, ақырында нақты әлемді өте жанама тұрде болсын бейнелейді;

-Онда практикалық жағдайлардан туындайтын және одан кейін абстракцияланатын ұғымдар құрылады және ол шындықты жуыктап зерттеуге мүмкіндік береді;

-Ол нақты әлемнің заттарын емес, абстракциялық ұғымдарды және олардың корытындыларының мүлде катаң және дәлме – дәл екендігін зеттейді, сондықтан оның жуықтығын ішкі сипатта емес, құбылыстың математикалық моделін құрастырумен байланысты болады;

5

-Оның материалдық зеттеу пәні шешуші мәнге ие емес те, мұнда қолданылатын әдіс маңызды болып табылады және де: математиканың тек қана зерттеу пәні ғана ерекшс смсс, таным әдісі де ерекше, яғни жаңа білім алу үшін мұнда эксперименттік тексеруге, көрнекілікке сүйенбей қатаң логикалық талқылау / дедуктивтік логикалық қорытынды / жүргізіледі;

-Ондағы ұғымды таза ақылдың жемісі ретінде емес нақты өмір сүретін заттардың, құбылыстардың, процестердің абстракциясы немесе бұған дейін қальштасқан абстракцияның абстракциясы /жоғары ретті абстракция/ ретінде карастырылады;

-Онда пайда болған абстракциялар нақты заттардың қасиеттерін тікелей жалпылайтын абстракциялардан, сонша жоғары деңгейдегі абстракцияларға көтеріліп сатылы даму сипатында болады;

-Оның нәтижесі колдану тұрғысынан алғанда әмбебап сипатқа ие, яғни оны қандай да бір нақты құбылысты немесе процесті зеттеу кезінде ғана қолданумен шектелмей, физикалық табиғаты бұрын қарастырылғандардан түбегейлі өзгеше болатын басқа құбылыстарды да зеттеу үшін де қолданылуы мүмкін;

-Ол, шығармашылық күш ретінде көптеген дербес жағдайларда қолдануға болатын жалпы ережелер карастыру мақсатын көздейді, әрі сол ережелерді құрастырғандар жаңаны құрастырады, ойлап табады, ал дайын ережелерді колданатындар, математиканың өзінде жаңалық ашпайды, яғни ештеңе ойлап таппайды, бірақта математикалық ережелердің көмегімен баска білім салаларында жаңа құндылықтар жасауы мүмкін;

-Ол материалдық заттарды емес, кейбір операцияларды оған қолдануға мүмкіндік беретін зертеу объектісінің құрылымдық қасиеттерін зерттейді;

-Оның ережелері барлық кезде колданыс таба бермейді, дегенмен олардың шексіз үстемдік ететін, шектелген колданыс аймағы бар;

-Өзі пайда болғаннан бері мыңдаған жылдар ішінде математика сан және фигура жайлы қарапайьм үрдістерден көптеген жаңа түсініктер мен әдістердің құрылуына алып келді, әрі ол табиғатты зеттеудің әулетті де, практикалык икемді де құралына айналады, сонымен бірге XX ғасыр математикада жаңа идеялар мен теориялар туғызды, оның қолдану аясын кеңейтті.

Рексіздендірілетін және I жоғары деңгейде түсініктілігі, дәлдігі, байланыстар байлығы сақталатын ұғымдар арқылы бейнелетін шынайы әлемнің кез-келген формасы /пішіні және түрі/ мен қатынастары енеді, - деген қорытынды жасауға болады. Мұның бәрі теорияның таза логикалық дамуының негізін қалап береді.

6

Сонымен математика мазмұнынан дерексіздендірілген кез-келген форма мен қатынасты зерттейді. Бірақ та бұл абстракты формалар мен қатынастар шындап келгенде шынайы әлемнің алғашқы бейнесі болып табылады. Сондықтан ғылым ретінде математиканың зеттеу объектісін – кеңістік форма, сандық катынас және логикалық конструкция ретінде анықтаған орында, - деп есептейміз.

Математиканың дамуы және оның қолданылу аясының кеңеюі бұрын қандай-да практикадан алыс болып көрінген математиканың кейбір аймағының «қолданбалы» болғандығын және сол арқылы таза математикадан тысқарырақ сияқты болып сезілетін математикалық логика, әр түрлі теориялар /кодтау, информация, алгоритмдер, автоматтар/, есептеу математикасы және т.б. пәндер жиынтығы ролінің күшейе түскендігін көрсетіп отыр.

Қазіргі математика таза теориясымен, сондай-ақ оның қолданбалы салаларымен айналысатын ғалым-математиктердің күш-жігері арқасында қарқынды даму кезеңін бастан кешіруде. Олардың кейбіреулері үшш математика – қоршаған ортаны және онда болып жаткан құбылыстарды тану әдісі болса, басқалар үшін математиканың өзі зерттеуге және дамытуға лайықты біртүтас әлем болып табылады. Сонымен бірге математиканың дамуы көптеген шиеленіскен қарама-қайшылықтардың: нақты мен абстрактының, дара мен жалпының, форма мен мазмұннын. Аксиоматика мен конструктивтіктің, шекті мен шексіздің, формальдық пен мазмұндылықтың, дискреттілік пен үздіксіздіктің күрес проиесінде жүзеге асуда.

Мысалы, соңғы он жылдықтарға тән болып отырған дәл ғылым салаларының қарқынды дамуы математиканың одан әрі кеңейе түсіне және мамандыққа бейімделуіне кең жол ашты, тіпті тұтас ғылым математиканың ішінде әр тұрлі зеттеу пәні мен әдістері, ерекше белгілеуі /символикасы/ бар дербес дамитын бөлімдер пайда бола бастады. Бұл жағдай бір ғана математика ғылымы бар ма немесе бірнеше математикалык туыстас болғанымен/ ғылымдар бар ма деген проблеманың туындауына себеп болып отыр.

Бұл сұраққа жауабы «математика» ұғымын жоғарыда біздің қарастырғанымыздан өзгеше анықтауға мүмкіндік береді. Ал осындай жаңа, яғни «қазіргі математиканы құрылымдар жайлы ғылым ретінде қарастыратын» анықтаманы Никола Бурбаки деген бұркеншек атпен белгілі француз математиктерінің тобы «Математиканың архитектурасы» атты мақалада ұсынған.Олар «математиканың бірден-бір объектісі, дүрысын айтканда, математикалық күрылымдар болып табылады», - деп пайымдайды. Бұл анықтамада, математика өзі зерттейтін объектілермен ғана айналысатын ғылым, - дсп түжырымдалғандықтан, шын мәнінде «тавтология» /орынсыз/ болып табылады. Осы аньтқтаманың тағы бір кемшілігі математиканың бізді қоршаған әлемнен қатынасын айқындамағандығында. Дегенмен, өздерінің еңбектерін ортак «Николя Бурбаки» деген бұркеніш атпен жариялайтын қазіргі француз математиктері тобының /А. Вейль, Ж. Дьедонне және т.б./ еңбектерінде көрініс тапкан математикаға деген осы көзқарасы: Барлык математиканың негізгі таза сандап теориясы болып табылады;

7

2.1 Ұйымдастырылған оқу іс – әрекеті кезінде дидактикалық материалдарМен әдістемелік тәсілдерді алмастыру. Түсіндірудің, көосетудің, үлгінің ролі

Балалық шақ адам бойына адамгершілік негізін қалайтын кез. Сондықтан да бала бойына жас кезінен бастап ізгілік, мейрімділік, инабаттылық сезімдерін , қалыптастыру ата –аналармен ұстаздардың міндеттері. Баланың жан –жақты дамуы үшін ойынның ролі ерекше. Мұғалім бағдарламада көрсетілген көріністік – ролдік, қимыл- қозғалысты, дидактикалық, шығармашылық ойын түрлерін пйдалана отырып, баланың ойын әрекетін ұйымдастыра білуі тиіс..

Ойын балалардың оқуға еңбекке деген белсенділігін арттырудағы басты құрал. Ойын проблемасымен көрнекті ғалымдар Р.М.Жуковская, Д.В.Менджеридцкая, Т.А.Маркова, Н.Я.Михойленколардың айтуынша балалардың әлсіздігінен көріністік , рольдік ойындар ойнау үшін білім машықтарының болуы ғана жеткілікті емес. Балалар игерген білімдерін ойынға пайдалана білуі керек.Оқытып үйрену барысында олар біртіндеп ойын іс- әрекетінен таным іс- әрекетін орындайға бейімделуі тиіс. Сабақ барысында пайдаланылатын практикалық ойындар және қызықты тапсыпһрмалар арқылы жүзеге асырылады.Дидактикалық ойындар арнайы мақсатты көздейді және нақтыміндетті атқарады. Ойынның мақсаты бағдарламада анықталған білік және дағдылар жайында түсінік беріп, оларды қалыптастыру тиянақтау және бекіту, қайталау және пысықтау немесе тексеру сипатында болып келеді.

Әдістемелік әдебиеттерде берілген және мұғалімдердің тәжірибесінде пайдаланып дидактикалық ойындар өте көп. Алайда олардың барлығы дерлік бүгінгі талаптардан туындап отырған білім мазмұнының өзгерістеріне , сондй-ақ оқушылардың жас және психологиялық ерекшеліктеріне сәйкес келмейді.

Ойын процесі мен оқу процесін бір- біріне етене ұластырып ұйымдастырған жөн. Бала ойын процесінде қандай білімді игеріп жатқанын, ал оқу процесінің кезінде қалай ойынға ұласып кеткенін аңғармай қалуы тиіс. Сонда ғана ойын және оқу әрекеттері табиғи бірлікте болып өзіндік білім, білік және дағдыны игеруге толық ықпал жасайды. Осы шарт орындалған жағдайда дидактикалық ойын шын мәнінде оқыту әдісі деңгейіне дейін көтеріледі. Ойынды ұйымдастырудың қандайда бір дидактикалық мақсатпен міндетке бағындырылуы керек.

Дидактикалык ойындардың тиімділігі олардың сабаұты әр кезеңіндегі орны мен міндеті және мақсатын дәл анықтауға , оны қолданудың теориясы мен практикасын мұғалімнің жетік игеруіне, шеберлік танытуына, ойынға қажетті материалдардың жиынтығын алдын ала дайындап алуға, оқу процесінде оқушыларды белсенді қатыстырылуына байланысты сабақ

8

материалына лайфқты алған ойынды алып, тек қана оқушының орындай алатын іс – әрекетімен шектелуі жеткіліксіз. Мұнда ойынды ұйымдастырудың және басқарудың сипаты мен жолдары да жан жақты ойластырылуы керек . мәселен ойынды жасына қарай өткізу аралық және ауытқу нәтижелерін көрсету үшін сигналды карточкаларды т.б әр – түрлі шартты белгілерді кеспе цифрлар мен таңбаларды т.б заттарды пайдалану. Сонымен бірге ойын түрлеріндегі көрнекі құралдарды ла сабақтың қай кезінде өткізілуіне қарай өзгертіп тұру керектігін ескерген жөн. Дидактикалық ойндардың түп тамыры қазақтық ұлттық ойындарымен мазмұндас.

Математика пәні бойынша сабақтың ерекшеліктеріне қарай тиімдірек деген ойын түрлерін сабақтың мақсатына қарай таңдап алуға еркіндік беріледі.

Ойын түрлерін мынадай топтарға бөлуге болады:

1.Баладан орындаушылық қабілеті талап етілетін ойын.

2.Түрлендіріп, өзгеріс енгізуді талап етілетін ойын.

3.Танымдық қабілеттерін талап ететін ойын.

4.Шығармашылық ізденіске толы ойындар.

Ойын бұл бала еңбегі. Мұғалім ойын ойнауға жағдай туғызумен қатар, балалардың ойынға белсенділігін үнемі арттырып отыруға тиісі. Ойын еш уақытта да дамудын бір сатысына жеткенде тоқтап қалмайды, жетіле түседі.

Ойын, сонымен қатар тірбиенің барлық сапасымен тығыз байланысты, өнермен ұштасып жатады.

Ойын баланың жан серігі сияқты. Сондықтан сөзімді Жан Жак Руссонның: «Баланың балалығын тыйдым дегенше ер жеткендегі жданалығын тыйдым десеңші » деген сөзіммен аяқтағым келеді.Оқушылардың ана тіліне деген ынтасын арттырып, оны дамыту көп теген әдістемелік жұмыстарының нәтижесінде ғана іске асады. Соның ішінде сабақтың қызықты еліктеуіне қамтамасызз ететін бір әдіс дидактикалық ойындар.Дидактикалық ойындар арқылы есі кем балалардық тілін дамытуда маңызды роль атқарады. Балаларға бағдарламаның материалдарын меңгерту . Үйренген білім – дағдыларын бекіту жұмыстарын осы дидактикалық ойындар арқылы іске асады. Онсыз ақыл есі кем балалаға қасиетті білім – дағдыларына үйрету тәрбие жүргізі олардын сөздік қорын дамыту молайтып, есту, көру, сөйлеу мүшелерін дамытып, жаттықтыру қиындыққа соғатыны сөзсіз. Сондықтан олар мен мфндай ойындар көбірек үйретіледі. Ойынның әр түрлі тірбие сабақ мақсатына қарай алмастырылып отырады. Бұл ойындар баланың таны