Ашық сабақ. ДНҚ молекуласының құрылысының принципі. 9 сынып

Сабақтың кезеңі/ уақыт

Педагогтің әрекеті

Оқушының әрекеті

Бағалау

Ресурстар

басы

0-3 мин

ортасы

3-6 мин

7-20 мин

20-25 мин

25-30 мин

30-40 мин

Ұйымдастыру бөлімі

Миға шабуыл

4 сурет 1 сөз

Сабақ тақырыбымен мақсатын таныстыру

І.Бейнефильм көрсету

1.ДНҚ қайда орналасқан?

2.Хромосома деген не?

2.ДНҚ қызметі қандай?

3.Тұқымқуалашылықты туралы ақпарат қайда сақталған?

4.ДНҚ көбеюіге қабілетті ме?

ІІ. «Жарнамалау» әдісі ТЖ.

1 топ.ДНҚ химиялық құрамы

2 топ.ДНҚ молекуласының қос шиыршығы құрылысы

3 топ.ДНҚ молекуласының үлгісін (модельдеу)жасау

Критерий:

-тақырып мазмұнын нақты түсіндіру

-термин сөздерді орнымен қолдану

-уақыттың сақталуы

ІІІ.

Тапсырма-1.Жеке жұмыс

А)Берілген ДНҚ молекуласының құрылымдарын анықтаңыз

В)ДНҚ молекуласының құрылымдық қағидаларын түсіндіріңіз.

Дескриптор:

-ДНҚ молекуласының құрылымын анықтайды;

-ДНҚ молекуласының құрылымдық қағидаларын түсіндіреді;

Тапсырма-2. Жеке жұмыс

Оқулықтағы тапсырмалар

Есептер шығару

1.ДНҚ-ның комплементарлы тізбегін «аяқтап»,сызбасын сызыңдар

а)АТТГЦГГЦТ

ә)ЦГТТАГАЦТ

2.Нақты ДНҚ молекуласындағы азотты негіз типінің біреуінің пайызы (%)белгілі жағдай моделін жасаңдар.Қалған барлық негіздердің пайызын есептеуге бола ма?Егер:

а)А-42%

ә)Т-28%

б)Ц-36%

в)Г-12%

г)Г-8%

Дескриптор:ДНҚ-ның комплементарлы тізбегін анықтайды

ДНҚ-ның азотты негіздердің пайыздық құрамын дұрыс есептейді

Тапсырма-3

Газетте жарияланған мақаланы оқып,төмендегі сұраққа жауап бер

Кеше Смитвиллде бірнеше пышақ жарақатынан ер адам қайтыс болды.Полиция ол жерде төбелес болғанын және қылмыс болған жерден табылған қан дақтары зардап шегушінің қанына сәйкес келмейтіндігін хабарлады.Олар бұл қан кісі өлтірген қылмыскердің қаны болуы мүмкін.

Қылмыскерді ұстап алу үшін криминалистер қанның үлгісінен ДНК кесіндісін дайындады.Бұл кесінді полицияның компьютерлік базасында сақталған қылмыскерлердің үлгіліерімен салыстырған кезде,олар сәйкес келмеді.

Екі адамнан алынған ДНҚ кесіндісі

Суреттегі бағандар әртүрлі адамнан алынған ДНҚ үзінділері

Әр адамда саусақ іздері сияқты тек өзіне сәйкес келетін үзінділері болады.олар арқылы бұл үлгі қай адамға тиесілі екенін анықтауға болады.

Осы жағдайда Смитвилл полициясы барлық тұрғыннан ДНҚ сараптамасын тапсыруды сұрайды. Смитвилл полициясының қызметкері сержант Браун тұрғындарға: «Біз сіздердің ауыз қуыстарыңыздан сынама аламыз, оның ешбір зияны болмайды»,-дейді.Сынамадан криминалистер ДНҚ алып,одан суретте көрсетілгендей кесінділер әзірлейді.

Бұл газеттегі мақалада біржұмыртқалы егіздерден басқа кез келген екі адамның ДНҚ-ның сәйкес келу ықтималдығы 100 миллион адамның 1-інде ғана кезігеді деп жазылған.Үш оқушы ДНҚ-ның соншалықты әртүрлі болуының себебін түсіндірді.

1.Джинаның айтуынша: «Адамның ДНҚ-сы ұрықтану кезінде қалыптасады және тұқым қуалайды»

2.Анна: «ДНҚ мутация нәтижесінде өзгереді де көптеген нұсқалар береді»

3.Том: «Әр адам ДНҚ-ң жаңа қосындысын алады,себебі ұрықтану кезінде балаға ата-анасының екеуі өз ДНҚ-ның жартысын береді»

Оқушылардың қайсысы дұрыс жауап берді?

А.Тек Джинна

В.Анна мен Том,Джинна емес

D.Үш оқушы да

C.Джина мен Анна,Том емес

Бейнефильмді қарайды,бұрын алған білімдерін еске түсіреді

Оқулық мазмұнымен танысып және қосымша мәліметтерді пайдаланып,днқ құлылымын,химиялық құрылысын сипаттайды. Оқушылар оқыған мәліметтерімен, идеяларымен бөлісіп,топ ішінде талқылайды,сынып алдында таныстырады.Мәтінді оқи отырып,оқушылардың оқу сауаттылығы бойынша дағды қалыптасады.

Әр топ оқушылары мәтіннен және бейнефильмнен алған ақпараттарды өңдеп,ДНҚ молекуласының қос шиыршықты құрлысын сипаттайды,моделін құрастырады(дайын коструктор)

Оқушылар оқулықтың

131 бетіндегі есептерді шығарады,ДНҚ-ның комплементарлы принцип ережесін ескере отырып,сызбаны аяқтайды.ДНҚ молекуласындағы азотты негіздердің пайызын есептей отырып,оқушылардың бойында математикалық сауаттылық дағдылары қалыптасады.

Оқушылар бейнефильмді көріп,тапсырманы оқып,әр оқушы өз жауаптарын ұсынады.Бұл тапсырманы орындау барысында оқушы жаратылыстану ғылыми сауаттылық дағды қалыптасады.

ҚБ: «Мадақтау» әдісі арқылы

ҚБ: «Екі жұлдыз,бір тілек»

ҚБ: «Көршіңмен алмас» әдісі

презентация

Бейне фильм

ДНҚ дегеніміз не?

twig-bilim.kz

Оқулық 126-129 бет

Жұмыс парағы

Оқулық 131 бет

Оқулық 131 бет

Бейне фильм

ДНҚжәне қылмыс

twig-bilim.kz

bilimland.kz

40-45 мин

Кері байланыс

ДНҚ ның қос қиыршық құрылымын құрастыру

Оқушылар ДНҚ –ның құрылымын қорытындылап,тізбекті құрастырады

Ақ қағаз,түрлі түсті фигуралар