Ашық сабақ "Қазақстанның табиғат зоналары" 8 сынып

Екібастұз қаласындағы

№25 қазақ қыздар гимназиясы

Жангурова Айнур Буркутбаевна

география пәні мұғалімі

Тақырыбы: Қазақстанның табиғат зоналары /қайталау сабақ/

Мақсаты: Өткен материалдарын жүйелей отырып, қаншалықты меңгергенін анықтау

Сабақ барысы:

І. «Білгенге маржан»

ІІ. «Тапқыр болсаң, тауып көр»

ІІІ. «Ойлы болсаң, озып көр»

ІҮ. Сергіту сәті

Ү. «Термидер сыр шертеді»

ҮІ. «Мен-саған, сен-маған»

ҮІІ. Видео сайыс

1) Картамен жұмыс. Оқушылар физикалық картадан орманды дала, дала зоналарының шекарасын көрсетіп, олардың алып жатқан аумағы жөнінде мәлімет беруі керек.

2) Географиялық диктант. Бұл бөлімде интерактивті тақтада орманды дала және дала зоналарына қатысты мәліметтер, суреттер, жануарлар мен өсімдіктер көрсетіледі. Оқушылар олардың қай зонаға жататынын анықтау керек.

3) Кестемен жұмыс. Орманды дала және дала зоналары туралы мәлімет беретін кестені оқушылар ауызша толтырады.

4) «Тапқыр болсаң, тауып көр». Сәйкестендіру

Орманды дала Дала Шөлейт Шөл

Түлкі Қарсақ Бозторғай Жамансары

Сұнқар Шағала Құм қоян Қырғауыл

Ор қоян Қосаяқ Құм тышқан Қарақұйрық

Қасқыр Суыр Бүркіт Бөкен

Терминдермен жұмыс. Қазақша-орысша-ағылшынша

Эфемерлер – Бетпақдала, Үстіртте, т.б. шөлді жерлерде көктемде тез өсіп жетіліп, қурап қалатын өсімдіктер.

Тоғай – Шөл аймағында, өзен аңғарларында өсетін әр түрлі өсімдіктерден құралған қалың бұталар.

Оазис (жазира) – шөл мен шөлейттегі тұщы суы бар көгалды алқап.

Тақыр – шөл, шөлейттегі топырақ, өсімдік жамылғысы нашар дамыған, жер беті жарылып кеткен алаң.

Тартпа сор – шөл, шөлейт және дала зоналарының ащы (тұздылығы 1% жоғары) жынысты алаң. Эол (грекше жер әміршісі), Аккумуляция (латынша жиналу) жел ұзақ уақыт айдап көшірген құмның минералдық құрамы тұрақты (Каспий теңізінен Қызылқұмға дейінгі аймақтағы эолдық құмдар).

ІV. Мағынаны ажырату. .Географиялық диктант  (сұрақтардың тұсына иә, жоқ белгілерін қояды)

1.Шөлейтте қой және жылқы шаруашылығы басым дамыған (иә)

2. Шөлейт зонасы Қазақстан жерінің 117 млн га жерін алып жатыр(жоқ)

3. Дермене дәрілік өсімдігі дала зонасында кездеседі? (жоқ)

4. Ойыл ,Жем, Торғай шөлейт зонасының өзені (иә)

5. Сарышұнақ тұқымдасынан ірі суырлар дала зонасында кездеседі (иә)

Ү. Сандар сөйлейді:

1.      77 млн. га.

2.      2200 км.

3.      300-350 мм.

4.      +70 С.

5.      16 кг.

Жауаптары:

1. 77 млн. га. — дала зонасының аумағы .

2. 2200 км –дала зонасы батыстан шығысқа  қарай созылуы.

3. 300-350 мм – орманды дала зонасының жауын- шашын мөлшері.

4. +70 С –  шөл зонасындағы құмның  беткі температурасы.

5. 16 кг- дала зонасындағы дуадақ құсының салмағы.

4. Сабақты бекіту.

Тест сұрақтары:

1.Республика аумағының 44% алып жатқан табиғат зонасы:

А) дала                В) шөл С) шөлейт D) орманды дала Е) құрғақ

2.«Қазақстанның «Қызыл кітабына» енген құрамында сантонині бар шөл зонасының өсімдігі:

А) алтынтамыр              В) шеңгел               С) дермене D) жусан Е) түймедақ

3.Қазақстандағы сазды шөлдер:

А) Мойынқұм, Қызылқұм    В) Нарын, Тайсойған   С) Үстірт, Бетпақдала

D) Сарыарқа, Торғай Е) Тұран, Қызылқұм

4. Шөл зонасында ұйымдастырылған қорықтар:

А) Үстірт, Барсакелмес В) Батыс Алтай, Алакөл   С) Наурызым. Қорғалжын.

D) Алакөл, Қорғалжын Е) Үстірт, Наурызым

5. Шөлейт зонасында көлдің саны:

А) 3000 астам В) 6000 астам        С) 100-ге жуық D) 50-ге жуық Е) 1000-ға жуық

6. Тұран жазығының табиғат зоналары:

А) дала, орманды дала    В) таулы, шөлді   С) шөл, шөлейт. D) дала, шөл Е) шөлейт, орманды дала

7. Қазақстанның дала зонасының жылдық жауын-шашын мөлшері (мм) :
A) 300-450 B) 220-310 C) 100-250 D) 100-370 E) 150-310
8. Шөл зонасындағы өзен аңғарларында әр түрлі өсімдіктерден құралған қалың бұталар:
A) Тасты шөл B) Құмды шөл C) Тақыр D) Тоғай E) Ну орман Льянос D) Орманды дала, дала, шөлейт, шөл Е) Арктикалық шөлдер
9. Орманды дала зонасында өсетін ағаштар
А) Бал қарағай, шырша В) Сексеуіл, жыңғыл С) Қайың, көктерек
D) Шырша, қарағай Е) Май қарағай, тобылғы
10. Қазақстан аумағының 44%-н алып жатқан табиғат зонасы
А) Орманды зона В) Дала зонасы С) Орманды дала зонасы D) Шөл Е) Шөлейт

5. Қорытынды. Қазақстан аумағының көп бөлігін шөлді жерлер алып жатыр. Республиканың батыс, оңтүстік-батыс жерлерінде газ-мұнай өндіру, Арал теңізінің тартылуы, түрлі өнеркәсіптік аудандардың көбеюі аймақта экологиялық жағдайды нашарлатып жіберді. Су тапшылығы, тұздану, шөлейттену проблемасы күн санап өсуде.

Қазақстанда  төрт  табиғат зонасы  кездеседі. Әрбір зонаның өзіне тән климаты, өсімдік жамылғысы мен жануарлар дүниесі болатынын білдік, табиғат зонасының қалыптасуы ендікке және жылу мен ылғалдың таралуына байланысты қалыптасады.

Бүгінгі сабағымды М. Мақатаевтың  өлең жолымен аяқтаймын

Табиғаттың тарылтпайық мөлдір кәусар тынысын,

Пәк табиғат жүрегімнің тамылжыған жырысың.

Ей адам , қалай ғана қатыгездік жасайсың,

Ол анаң ғой, ал сен кенже ұлысың.

6. Үйге тапсырма: . § 38-39 (таңдауы бойынша табиғат зоналардың біріне сипаттама беру)

7. Оқушыларды бағалау.