Баяндама Тақырыбы: «Бала жетелеуші»
Дайындаған:Асылбек Т.М
Бала жетелеуші Педагогика грекше «пайдагогос» (грек тілінде «пайд» -бала, «гогос»- жетектеуші) бала жетектеуші деген сөздерден алынған Ертеде Грецияда қол өнері,соғыс өнеріне үйретуші құралдарды педагог деп атаған.Педагогика көп саланы қамтиды.12 ғасырда жеке ғылым статусын алды. Педагогика ғылымның өз жолы,мақсаты саласы,дамуы бар.Алғашқы педагогикалық пікірлер,Мысыр,Вавилония ,Үнді елдерінен бастау алған.Сократ,Платон,Аристотель секілді ғұламалардың ой-пікірлері,тұжырымдары ,адам ,саясат,мемлекет секілді негізгі саланы жүйеге ала отырып,белгілі мақсатты тәрбиелік ой қалыптастырған.Сол кезде бастау алғанпікірлер жүйеге келтіріліп,12 ғасырда үлкен педагогика ғылымына айналды.Отбасы тәрбиесі,қоғамдық тәрбие,оның рөлі,міндеттері қарастырылып педагогика ғылымын түзеді.Біздің ғасырмыздың алғашқы педагогы Антон Семенович Макаренко (1888-1939)алғашқы оқу тәрбие жұмысыын жүргізудің жүйелі теориясы мен әдістемесін құрды.Оның шығармаларына «Педагогикалық поэма»,Тәрбие жұмысын ұйымдастыру әдістемесі т.б кіреді.Ерекше педагогтің бірі Василий Александрович Сухомлинский (1918-1970).Қазақстандықпедагогиканы жеке алып қарау мүмкін емес.Өйткені педагогика ықылым заманнан дамып келе жатқан ғылым.Біздің елімізде ағартушылық идеяны көтергендердің бірі –Шоқан Шыңғысұлы Уәлиханов (1835-1865).Оның ерекше тұжырымдары педагогика саласына көп үлес қосты. «Тек ақиқат білім ғана адамға күдік туғызбайды,ол өмірде бағалауға,тұрмыс құруға үйретеді» -деді Шоқан.Ыбырай Алтынсариннің(1841-1889)қазақ педагогикасы үшін жасаған еңбегінің шегі жоқ.Торғайда қолөнер мектебін ашты.Ал жазған еңбектерін жазып жатудың қажеті жоқ деп ойлаймын.Педагогикалық ұғым,нақты екеу-тәрбие,білім беру.Оның саласының тармақтары ұшан теңіз.1.Мектепке дейінгі педагогика.2.Мектеп педагогикасы,педагогика тарихы,дефектология,кәсіптік техникалық білім беру педагогикасы,жоғары мектеп педагогикасы,мәдени-ағарту қызметкерлерінің педагогикасы,әскери педагогика,әлеуметтік педагогика т.б.Және педагогика әлеуметтанумен жан-жақты байланысының өте маңыздылығы ол қоғам туралы біртұтас жүйе ретіндегі және оныі бқліктерінен тұратын ғылым болып табылады.Социология -әлеуметтік қоғами жұмыс.Оны педагогикадан бөліп жару мүмкін емес.Педагогиканың дамуы соншалықты оны медицинамен де байланыстыра аламыз.Қазір де педагогтар мектептерімізде жұмыс істейді.Ұстаздар қоғамдығы әлеуметтік-экономикалық ,құқықтық демографиялық және мәдени ортаның жағдайы туралы біле алады.Медицинамен байланыстылғы жалқаулық,іштарлық,тез шаршау сияқты бала бойындағы құбылыстарды тек қана медициналық зерттеу ,бақылау арқылы біле аламыз.Педагогика сонымен қатар этно,тарих,экономика,демография экологиямен де тығыз байланысты.Педагогикалық іс-әрекетте еңбек субьектісі мұғалім болады.Оқушыны адамаралық қатынас дүниесіне енгізуді ұстаз басты міндетке алуы шарт.Өйткені бастауыш сынып ұстаздарының басты міндеті осы. 21 ғасырдың басына дейін дүние басқаша кейіпте болған.Ол кезде қауіп –қатер де аз болатын.Отбасында,мектепте,мектепке дейінгі мекемелерде баланың болашақ өмірлерінің негізі қаланады.Ол дегеніміз-қоғамның берекесі соған тәуелді деген сөз.Сонымен тәрбие беру,оқыту,табиғат пен қоғам жайында ғылымда жинақталған білім жүйесі жеке адамның меңгеруін және оны өмірде тиімді етіп қолдануды білім дейміз.Тәрбие процесінде мұғалім ,мектеп,отбасы және қоғамдық ұйымдар күш-қуатын үйлесімді педагогикалық бірізділікке бағыттауы шарт.Оқушыны турашылдық,ойлы әрекет,шешімділік,санасыз уақытты бос өткізбеу сияқты жауапкершілікті әдеттерге тәрбиелеу қажет.Профессор С.Я Долецкий айтқандай «Біз өз қатемізді ойша айтамыз да,өзіміз кешіріп,ұмытып кетеміз.Егер осы біз дауғыстап,айтатын болсақ,алда өзіне-өзі кешірім жасау қиынырақ болар»-дейді.Бұл пікірден ой түйер болсақ,балаға өз кемшілігін бақылап,өзіне сын көбен қарайтындай етіп,тәрбиелеуіміз керек.Жас-ұрпақ –ел тірегі,ертеңіміздің тірегі.Әрбір ұстаздың міндеті мектеп оқушыларын Отан сүйгіштікке,жігерлілікке ,өз сөзіне ,ісіне жауап бере алатындай тәрбиелеу. «Қыран-түлегіне қайыспас қанат,ұстаз шәкіртіне талап сыйлайды» деп халқымыз қалт айтпаған. «Жас ұрпақтың тағдыры ұстаздың қолында » деп Елбасымыз 1-ші құрылтайда айтқандай қайсарлы,талапты жеткіншектерді тәрбиелеу міндеті тұр.Жаңашыл ұстаз Құмаш Нұрғалиев «Мұңалім мен баланың арасында үзілмейтін алтын желі болуы тиіс.Ол Ұстазға баланың сенімі,ұстаздың баланы сүюі» -деген болатын.Сөзімді тұжырымдар алдында Елбасы жолдауы ,Қазақстан-2050 саяси бағыты,жаңа саяси бағыт қазақстандықтардың өмірінің барлық саясын қамтиды.Дидактикалық материалдар ,электронды оқулықтар,интерактивті әдіс-тәсілдердіпайдалана отырып,оқушы қызығушылығын арттырған кезде ғана ,сабақ нәтиже бермек.Мұғалімнің сөзі әсерлі,тартымды,сенімді,сондай-ақ дауыс ырғағы ,мимикасы мәнерлі,бай болуы шарт.Адам өзін-өзі жетілдіруге де,жоюға да қабілетті.Адам тек қана туынды емес.Ол тудырушы ,ойлаушы жаңартушы да.Ол өз болмысын танып,оны жетілдірудің жолдарын қарастырғаны дұрыс.Ал,ұстаз дегеніміз адамды әріпке үйретіп,өмірге бастаушы адамның бірі саналады.Мен ұстаз ретінде өзім дұрыс болуым шарт.Маған қарап оқушы еліктейді.Саналы ұстаздың алдынан-саналы азамат жетіледі.Әр оқушыға әлемдік дәрежеде білім беру менің басты саналы ғұмырымдағы елеулі міндеттерімнің бірі болмақ.
Пайдаланылған әдебиеттер:1.Қ.Р.Президентінің «Қазақстан-2050 »стротегиясы2.Қазақстан Республикасы Президенті Н.Ә.Назарбаевтың Қазақстан халқына жолдауы 20143.12 жылдық білім.Журнал 2006 №8