Биосфераның құрам бөліктері

Сабақтың тақырыбы: Онтогенез – организмнің жеке дамуы
Сабақтың мақсаты: Ұрықтанудың дамуы мен кезеңдерінің белгілі бір заңдылықтар негізінде өтендігін түсіндіру. Оқушылардың ұрықтанғаннан кейінгі даму туралы білімдерін жетілдіру, организмнің дамуымен байланысты танымдық қызығушылығын қалыптастыру.
Көрнекілігі: Слайд,ылғалды препарат, видео, муляж.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: Көрнекілік,сұрақ- жауап, түсіндірме.
Сабақтың жүру барысы:
Сабақ кезеңдері
Мұғалімнің іс-әрекеті
Оқушының іс-әрекеті

I.Сабақты ұйымдастыру

II. Үй тапсырмасын тексеру











































































III. Жаңа материялды оқып үйрену.































































Видео: онтогенез тақырыбы бойынша.










IV.Қорытынды














































V. Үйге тапсырма


Оқушыларға бір-біріне тілектерін білдіруді айту.
1 тапсырма.
1.Қарапайымдылар қандай жолмен бөлінеді?
2.Дене жасушалары қандай жолмен бөлінеді?
3.Жыныс жасушаларының бөлінуі?
4. Ұрықтанған жасуша қалай аталады?
5.Жыныс жасушалары қалай аталады?
6.Ядросы бар жасушалы организмдер қалай аталады?
7.Қай организмде хромасома саны екі еселенеді?
8.Қай фазада хромасомалар экватор жазықтығына жиналады?
9.Қай фазада хромасомалар екі жақ полюске таралады?
10.Жасушаның бөлінуге дайындық кезеңі қалай аталады?
11.Жас хромасома қалай аталады?
12.Хромасомалардың толық жиынтығы қалай аталады?
13.Хромасомалардың айқасуы қалай аталады?
14.Ұрыққа қорек болатын қабат қалай аталады?
15.Аналық жасуша қалай аталады?

2 тапсырма.
Сәйкестендіру(Жыныс жасушасының даму аймағын ретімен қой)
I. Өсу
Пісіп жетілу
III. Көбею
IV. Қалыптасу
3 тапсырма.
Венн диаграммасы











I топ тапсырмасы: 1.Ұрықтың дамуын зерттейтін ғылым
2. Эмбриология ғылымының негізін салған ғалым?
3.“Ұрықтық ұқсастық заңы” дегенді қалай түсінесің?
4.Биогенетика заңын ашқан ғалымдар? Онтогенез. Филогенез.
5. Ағзаның жеке даму схемасын сыз






II топ тапсырмасы: 1.Эмбриондық даму дегеніміз не?
2.Қандай сатылардан тұрады?
3.Бластула дегеніміз не?
4. Гаструла неше қабатты ұрық жапырақшасынан тұрады?
5.Нейрулада не түзіледі?
Эктодерма Мезодерма Эндодерма қабаттарынан қандай мүшелер түзіледі?



III топ тапсырмасы: 1.Постэмбриондық даму дегеніміз не?
2. Постэмбриондық даму қандай 2 түрге бөлінеді?
3. Тура дамуі дегеніміз не? Схемасы, мысалы.




4. Шала түрленіп даму? Схемасы, мысалы.
5. Толық түрленіп даму? Схемасы, мысалы. Имаго дегеніміз не?







Тірек сызба
Зигота-Эмбриондық даму(Бластула, гаструла, нейрула)- постэмбриондық даму (тура, түрленіп)

Тапсырма: Төмендегі организмдердің дамудың қай түріне жататынын анықта
I топ. 1.Құстың дамуы
2.Бит
3.Қоңыз
II топ. 1. Сүлік
2. Құмырсқа
3.Дәуіт

III топ.
1. Үй шілделігі

2. Өрмекші
3. Балара

Ашық тест
Органогенез дегеніміз қай саты?
Сезім мүшелері қай қабаттан пайда болады?
Толық түрленіп дамитын омыртқалыны ата?
Онтогенез дегеніміз не?
Эмбриондық дивергенция дегеніміз.
1 қабатты ұрық жапырақша
Ересек сатыны қалай атайды?
Ұрықтық ұқсастық заңын кім ашты?
Толық түрленіп даму неше сатыдан тұрады?
Шала, толық түрлену, тура дамитын организмдерге мысал жазып келу

Өз-тілектерін айтады


1.Амитоз


2. Митоз


3. Мейоз


4.Зигота

5.Гамета

6. Эукариот


7. Дене


8.Метафаза



9. Анафаза


10. Интерфаза


11. Хроматида

12. Диплоид


13. Кроссинговер

14.Нәруыз


15.Жұмыртқа жасуша



I.Көбею
II. Өсу
Пісіп жетілу
Қалыптасу








Митоз - Тек аналық жасуша қатысады, диплоидты хромасома,
дене(сома) жасушасының бөлінуі жүреді, жасуша жаңарады, өседі.
Мейоз – аталық және аналық жасуша қатысады, гаплоидты,жыныс жасушалары,жаңа қасиеті бар ұрпақ дүниеге келеді, генетикалық ақпарат жаңарады.
Ұқсастығы – фазалары ұқсас,профаза, метефаза, анафаза,телофаза, жасушалық организмдерде жүреді.


Эмбриология
К.Бэр
Омыртқалы жануарлардың эмбриондарының ұқсастығы.
Ф.Мюллер, Э.Геккель
Онтогенез-жеке даму. Филогенез- тарихи даму.
Зигота-Эмбриондық даму(Бластула, гаструла, нейрула)- постэмбриондық даму (тура, түрленіп)



1.Ұрықтық даму

2. Бластула, гаструла, нейрула
3.Бір қабатты ұрық
4.2-3 қабатты ұрық
5.Мүшелер түзіледі-органогенез. Эктодерма: сезім мүшелері, ми, жұлын, тері,тырнақ, шаш. Мезодерма: бұлшықет, сүйек, жүрек, қан тамырлары, бүйрек несебағар, қуық. Эндодерма: Ас қорыту, бауыр, бездер, тыныс алу мүшелері.


1.Жұмыртқа қабығын жарып шыққаннан кейінгі саты.
2.тура, түрленіп.


3.Тура бірден ересек күйге ұқсап туу(жорғалаушылар, құстар, сүтқоректілер, сүлік, өрмекші) Жұмыртқа-имаго
4. Жұмыртқа- дернәсіл- имаго. (шегіртке, бит, шек-шек, инелік Т.б.)
5:Жұмыртқа- дернәсіл(құрт)- қуыршақ- имаго. көбелек, құмырсқа, бақа,шыбын, маса, қоңыз. Имаго-ересек ағза.


















тура даму
шала түрленіп даму
толық түрлену
тура даму
толық түрлену
шала түрленіп даму

шала түрленіп даму
тура даму
толық түрленіп даму

1.Мүшелердің түзілуі нейрула сатысында

2. Эктодерма


3.Бақа





Ағзаның жеке дамуы
Омыртқалылардың даму барысында ажырауы.
Бластула

Имаго

К.Бэр


4



Митоз










Мейоз