Материалдар / Ғылыми жоба
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Ғылыми жоба

Материал туралы қысқаша түсінік
Материал бидайдың өсіру морфогонезі туралы
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
20 Қараша 2020
344
0 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады

Қазақстан Респубилкасының Білім және ғылым министірлігі

Алматы облысы. Іле ауданы


















БИДАЙДЫҢ ӨСУ ЖӘНЕ МОРФОГЕНЕЗ ПРОЦЕСТЕРІНЕ БИОЛОГИЯЛЫҚ БЕЛСЕНДІ ПРЕПАРАТТАР ӘСЕРІНІҢ ЦИТОФИЗИОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІН ЗЕРТТЕУ


ҒЫЛЫМИ ЖОБА















7 сынып

Авторы: Ораз Аяна Бахытжанқызы

Жетекшісі: Асылбекұлы Алпамыс

АНАТАЦИЯ



Дипломдық жұмыс 42 беттен, 15 суреттен, 70 әдебиет көзінен тұрады.

Кілтті сөздер: бидай, биологиялық белсенді заттар, полисахаридтер.

Зерттеу жұмыстың мақсаты: Бидай өсімдігінің эмбриогенді культурасының суспензиясынан алынған, экстрацеллюлярлық полисахаридтерінің биологиялық белсенді зат ретінде өсу реттегіш белсенділігін анықтау.

Жұмыстың міндеттері:

  1. Бидайдың суспензия культурасынан алынған экстрацеллюлярлық полисахаридтерінің өсу реттегіш процесіне белсенділігін анықтау;

  2. Далалық жағдайда өсіру әдістерімен алынған бидайға полисахарид фракцияларының биологиялық белсенділігін анықтау.

Зерттеу әдістері мен қондырғылар: полисахаридтерді бөліп алу, өсімдік клеткаларын фиксациялау, вегетациялық тәжірибе. Ламинар бокс, шайқағыш.

Алынған нәтижелер: бидайдың өсу және морфогенез процестеріне әр түрлі концентрациялы полисахаридтер әсерінің ерекшеліктері зерттелді.

Практикалық қолдануы: бидай өсімдігінің суспензиясынан алынған полисахаридтердің өсу реттегіштік қасиеті биотехнология бағытында және ауыл шаруашылығында қолданады.

АНАТАЦИЯ



Дипломная работа состоит из 42 страниц, 15 рисунков, 70 литературных источников.

Ключевые слова: пшеница, биологически активные вещества, полисахариды.

Цель исследования:. Определение регулятивной активности роста внеклеточных полисахаридов в качестве биологически активного вещества из суспензии эмбриогенной культуры зародышей пшеницы.

Задачи работы:

  1. Определение полисахаридов регулятивной активности роста внеклеточных полисахаридов, полученных из культур пшеницы в процессе регулятора роста;

  2. Определение биологической активности полисахаридных фракций в пшенице, полученных методами культивирования в поле.

Методы исследования и оборудование: выделение полисахаридов, фиксация растительных клеток, вегетативная практика. Ламинарный бокс, шейкер.

Результаты: были изучены особенности влияния различных концентрированных полисахаридов на процессы роста пшеницы и морфогенеза.

Практическое применение: рост регулирующие способности полисахаридов, полученных из суспензии пщеницы, используется в области биотехнологии и сельского хозяйства.

ABSTRACT



The diploma work consists of 42 pages, 15 pictures, 70 used literature.

Keywords: wheat, biologically active substances, polysaccharides.

Purpose of work: determination of the regulatory activity of growth of extracellular polysaccharides as a biologically active substance from a suspension of embryogenic wheat germ culture.

Tasks:

  1. Determination of extracellular polysaccharides obtained from wheat cultures in the growth regulator process;

  2. Determination of the biological activity of polysaccharide fractions in wheat obtained by cultivation in the field.

Methods of research and equipment: isolation of polysaccharides, fixation of plant cells, vegetative practice. Laminar boxing, shaker.

Results: the peculiarities of the influence of various concentrated polysaccharides on the processes of wheat growth and morphogenesis were studied.

Practical use: the growth of the regulatory capacity of polysaccharides derived from the suspension of wheat is used in the field of biotechnology and agriculture.

МАЗМҰНЫ



КІРІСПЕ...............................................................................................

НЕГІЗГІ БӨЛІМ..................................................................................

7

1.

Әдебиетке шолу..................................................................................

8

1.1

Өсімдіктегі полисахаридтердің типтері мен түрлері......................

8

1.2

Өсімдіктердегі полисахаридтердің дәрілік және емдік-



профилактикалық зат негізінде қолданылу аясы ...........................

12

1.3

Бидайдың in vitro жағдайында өсірілетін жасушалық суспензиялық заттары және олардың физологиялық белсенділігі..........................................................................................



20

1.4

Өсімдіктердегі өсу процесінің реттеу белсенділігі.........................................................................................



22

1.5

Биологиялық белсенділікке ие полисахаридтерінің өcуді реттеу



қасиетін зерттеу және биотехнологиядағы



маңызы.................................................................................................

24

2.

Зерттеу объектілері мен әдістері.....................................................

25

2.1

Зерттеу материалдары........................................................................

25

2.2

Зерттеу әдісі........................................................................................

25

2.2.1

Полисахаридті суспензиядан бөліп алу әдісі...................................

25

2.2.2

Полисахаридтердің ерітінділерін дайындау....................................

27

3

Зерттеу нәтижелері және оларды талқылау.....................................

28

3.1

Бидай суспензия культурасынан алынған экстрацеллюлярлық



полисахаридтерінің өсу реттегіш процесіне белсенділігін



анықтау................................................................................................

28

3.2

Далалық жағдайда өсіру әдістерімен алынған бидайға



полисахарид фракцияларының биологиялық белсенділігін



анықтау................................................................................................

33


ҚОРЫТЫНДЫ....................................................................................

37


ПАЙДАЛАНЫЛҒАН ӘДЕБИЕТТЕР ТІЗІМІ.................................

38


БЕЛГІЛЕУЛЕР МЕН ҚЫСҚАРТУЛАР




2,4-Д МС АБК БЭ ЭКК АГБ ФСК АМП

ПС

2,4-дихлорфеноксисірке қышқылы Мурасиге Скуг көректік ортасы

абсциз қышқылы борпылдақ эмбриогенді

эмбриогенді клеткалық кешен арабиногалактан фитосульфокин

антимикробты пептид

клетка сыртқылық полисахаридті фракциясы

КІРІСПЕ



Әлемдік азық-түлік көзі ретінде күріш, жүгері және картоп дақылдарымен қатар бидай едәуір жетекші орын алады. Біздің елімізде халықтың әл-ауқатын арттыру мақсатында мемлекет үшін бидай өндірісі маңызды ұлттық экономикалық проблема болып табылады. Ауыл шаруашылық дақылдарының өнімділігінің төмендеуіне әсер ететін факторлар мақсатты дақылдар өнімінің бірдей болмауы, ол сақталу дұрыс болмағанда немесе өсудің топырақ – климаттық және фитосанитарлық қолайсыз жағдайларында, мысалы тұздануда, құрғақшылықта, төмен температураларда пестицид и агрохимикаттардың дұрыс қолданбауында, сонымен қатар әр түрлі табиғи фитопатогендердің (саңырауқұлақ, бактериялар, вирустар) болумен болып табылады. Осыған байланысты Елдің агроөнеркәсіптік кешенін дамыту жөніндегі шаралар жүйесінде биотехнологияны дамытуға, биопрепараттар мен өсу реттеушілерін өндіруге, ауыл шаруашылық практикасына биологиялық белсенді заттардың түсуіне және қолдануға көп көңіл бөлінеді.

Қазіргі уақытта полисахаридтерге деген қызығушылық айтарлықтай артуда. Бұрынғы кездері полисахаридтер тек әр түрлі дәрілік формаларды өндірген кезде қосымша зат ретінде қолданылса, соңғы жылдары оларды биологиялық белсенді заттар ретінде қарастырады.

Биологиялық белсенді заттарды бидай тұқымдарын өңдеген кезде пайдалану бидай өнімділігін арттырады сонымен қатар көп дақыл алу үшін маңызды болып табылады. Бұлай өңдеу, химиялық препараттарды қолданудан айырмашылығы, қоршаған ортаның ластануын болдырмайды.

Дәрілік өндіріс технологиясында табиғи және жасанды табиғатты полисахаридтер қалыпқа келтіруші, жақпа май мен линименттерде қоюландырғыш пен тұрақтандырғыш; эмульсия, суспензия, көз тамшылары, диспергирлейтін агенттердің, толтырғыштардың, таблетка өндірісінде байланыстырғыштар, қопсытқыштар, сырғыма заттар; сонымен қатар сеппелер, косметикалық заттар өндірісінде пайдаланылады. Құрамында Полисахаридтер болатын дәрілік өсімдіктер мен фитоэкстрактілер дәрілік және профилактикалық заттар ретінде пайдаланылады.

Ресейлік фармацевтикалық нарықта негізгі биологиялық белсенді заттардың тобы ретінде полисахаридтері бар дәрілік өсімдік текті шикізат үлкен жолжелкеннің жапырақтарымен, өгейшөп жапырақтарымен, зығырдың тұқымдарымен, теңіз орамжапырағының, көбікті фукустың қабаттарымен көрінеді. Берілген дәрілік өсімдіктер дәрілік заттар ретінде, сонымен қатар тамаққа биологиялық белсенді қоспалар құрамына кіреді. Әсер етуші бастамасы ретінде полисахаридтер болатын т іркелген дәрілік және емдік- профилактикалық заттардың 18-ы дәрілік өсімдік текті шикізаттарға келеді,

17-ы – дәрілік препараттарға, 65-ы тағамға биологиялық белсенді қоспа ретінде.



  1. Әдебиеттерге шолу

    1. Өсімдіктегі полисахаридтер типтері мен түрлері

Полисахаридтер жайлы жалпы ұғым. Қазіргі уақытта полисахаридтерге, солардың ішінде аз мөлшердегі токсикалыққа ие өсімдік полисахаридтеріне деген қызығушылық басылар емес. Олардың антигипоксикалық, асқынуға қарсы, иммунотропты, ісікке қарсы, микробтарға қарсы, сорбциялық, антиатеросклеротикалық, актопро-текторлық және басқа да қасиеттері анықталған. СПХФА –да исландық балдырлар және жүрек тәрізді жөке ағашының жапырақтары зерттелуде, сонымен қатар дәрілік және дәрілік- алдын алу құралдары ретінде олардың полисахаридтері де әлі күнге дейін зерттелуде. Өсімдіктерде кездесетін полисахаридтер өзінің физиологиялық әрі техникалық қасиеттерімен белгілі. Олар өсімдіктің өсуіне, дамуына және қорғаныш реакциясын реттеуге қабілетті биологиялық белсенді заттар болып есептеледі. Полисахаридтер - жоғары молекулалық көмірсулар, моносахаридтердің полимерлері, оларды гликандар деп те атайды [1].

Полисахарид молекулалары гликозидті байланыспен байланыстырылған моносахарид қалдықтарының ұзын немесе тармақталған тізбегі болып табылады.Полисахаридтердің молек. массасы бірнеше мыңнан (ламинарин, инулин) бірнеше млн-ға дейін (гиалурон, қышқылы, гликоген) жетеді. Полисахаридтерге моносахаридтердің бір ғана түрінен немесе әр түрінен құралатын целлюлоза, крахмал, хитин, пектиндік заттар, гликопротеиндер, гепарин, т.б. жатады. Полисахаридтер сілтіге өте төзімді, қышқылда диполимерленіп, суда жақсы ериді. П-дің биологиялық маңызы әр түрлі болып келеді. Полисахаридтер табиғаты жағынан жоғары молекулалы қосылыстар болып табылады. Полисахаридтердің жалпы формуласы (С6Н10О5)n, көптеген моносахарид молекулаларының қалдықтарынан тұрады. Олар суда аморфты немесе тіпті ерімейтін болуы мүмкін [2].

Егер полисахарид бірдей моносахарид қалдықтарынан тұрса, ол гомополисахарид немесе гомогликан деп, ал егер әртүрлі болса - гетерополисахарид немесе гетерогликан аталады [3,4].

Табиғи сахаридтер көбінесе (CH2O) n формуласы бар моносахаридтерден тұрады, мұндағы n ≥ 3 (мысалы, глюкоза, фруктоза және глицальдегид) [5]. Көптеген полисахаридтердің жалпы формуласы Cx (H2O) y, мұнда x әдетте 200 мен 2500 аралығында болады. Көбінесе мономерлер алты көміртекті моносахарид болып табылады және бұл жағдайда полисахарид формуласы (C6H10O5) n, мұндағы 40 ≤ n ≤ 3000. Полисахаридтер әдетте он моносахарид қалдықтарынан тұратын полимерлер деп аталады. Полисахаридтер мен олигосахаридтер арасында шек жоқ. Полисахаридтер биополимерлердің маңызды кіші тобына жатады. Тірі организмдердегі олардың қызметі әдетте

құрылымдық немесе резервтік болып табылады. Жоғары өсімдіктердің резервтік заты әдетте крахмал болып табылады, ол амилозадан және амилопектиннен (глюкоза полимерлерінен) тұрады. Целлюлоза және хитин - құрылымдық полисахаридтер. Целлюлоза өсімдіктердің жасушалық қабырғасының құрылымдық негізі ретінде қызмет етеді, бұл жердегі ең көптаралған органикалық заттар [6].

Өсімдіктер мен жануарлар организмінде ферменттердің әсерінен фотосинтез нәтижесінде түзілген моносахарид молекулалары поликонденсацияланып, полисахаридтер түзіледі:

6СО2 + 6Н2О → С6Н12О6 + 6О2

nС6Н12О6 → (С6Н10О5)n + nH2O

Полисахаридтердің маңызды өкілі - крахмал мен целлюлоза болып табылады. Зерттеу нысаны ретінде бидайдың (Triticum aestivum) эмбриогенді клеткалық суспензиялы культурасы алынды. Суспензия культурасы 1,0 мг/л және 5,0мг/л 2,4-Д қосылған Мурасиге және Скуг (МС) сұйық қоректік орталарында өсіріледі. Суспензия культураларынан сүзіліп алынған суспензия сұйықтығы 40 – 45С темпаратурада айнымалы буландырғышта қоюландырылады.

Жасуша сыртындағы полисахаридтер суспензия сұйықтығынан Гюнтер бойынша бөлініп отырады. Жасуша құрамындағы полисахаридтер су (фр.І) және аммоний оксалаты ерітіндісі (фр.ІІ) арқылы суспензия клеткасынан бөлінеді, қоюландырылып және құрғатылды. Жасуша культураларынан бөлінген моносахаридтердің %-дық шығымы жасушалардың газ-сұйықтық хроматографиясына ендіруге дейін өңделген полисахаридтердің бастапқы құрғақ биомассасына шағып есептеледі. Полисахаридтер табиғатта әртүрлі кездеседі жануарлардың организмдерінде, өсімдіктердің жасуша қабықшасында, микроорганизмдердің қабығында кездеседі. Олар екі классқа жіктеледі альдоза және кетоза гликозидтік байланыс арқылы байланысып отырады. Полисахаридтер майды - молекуласы он шақтылар, жүздiктер немесе мың мономерлерден тұратын күрделi жоғары молекулалық көмiрсутектердiң сыныбының ортақ атауы моносахаридтар. Полисахаридтер жануарлар мен өсiмдiк организмдерінің тiршiлiк әрекетi үшiн қажеттi. Олар организмнің зат алмасу үрдісінің, айырбастың нәтижесiнде құрастыратын негiзгi көз энергиясының көзі болып табылады. Олар иммундық процесстерге қатысады, кездемелеріндегi торшаларының iлiнiсулерiн қамтамасыз етедi әрі биосферада органикалық заттың негiзгi массалары болып табылады. Полисахаридтердің классификациясына моносахаридтер және олардың туындыларының қалдықтары жатады. Егер полисахарид бiр түр ғана бар моносахаридтың қалдықтарында болса, ол полисахаридтер деп атайды.

Басқа да өсімдік тектес полисахаридтердің тәжірбиелі гиперлипидемия мен атеросклероздың ағымына әсері туралы берілген ақпараттар зерттеушілердің қызығушылығын тудыруда. Сульфополисахаридтердің түрлері, солардың ішінде крахмал, амилопектин, пектин, целлюлоза, агар, тағы

альгин қышқылының, инулиннің, ксилонның және гуммиарабиканың сульфотуындыларын 14-120 мг/кг мөлшерде 6 мл жүгері майымен жегізу арқылы туындаған күшті гиперлипидемиясы бар егеуқұйрықтарға тері асты арқылы бір рет енгізгенде липемиялары төмендеген. Иттердің тамағына 20 целлюлоза қосудан эндогенді бөлуі күрт жоғарылап, тағамдық холестериннің сіңірілуі төмендеген. Егеуқұйрықтың күнделікті рационына пектинді қосу кезінде экзогенді холестеринді сіңіру төмендеген 15,24. Жүргізген тәжірибелер арқылы шелденген науқастарды кешенді курорттық емдеуге жералмұрт түйнегінің ұнтағынан дайындалған коктейлін енгізу липидтік алмасуға оңтайлы әсер етіп, тексерілушінің дене салмағының азаюын, жалпы көңіл-күйінің жақсаруына септігін тигізген 39. Жералмұрт тамырының инулин-пектиндік концентратының айқын гипогликемиялық белсенділігі бар екендігі анықталды 21. Гуарлық шайыр – үнді мамыргүлі шырынынан алынған гельтүзуші клетчатка – қандағы холестерин деңгейін төмендеткіш қасиеті бар 8.

Зерттеу жұмыстарында күріш, бидай крахмалдары мен инулинді экспериментальді гипергликемиясы бар қояндарға енгізгенде инсулин сөлінің күшеюіне байланысты олардың дамуы бәсеңдей түскен 15.

Бауырдағы крахмал және қан сарысуындағы холестерин деңгейін төмендетеді, өйткені ол рибофлавин синтезін ішек бактерияларымен қалыптастырады.Ең соңғысы ферменттер мен коферменттердің құрамына еніп, холестериннің өт қышқылдарына қарай алмасуын және соңғысы оның ағзадан шығуын стимулдейді. Бұл атеросклерозды болдырмау үшін маңызды рөл атқарады. Крахмалдың да май қышқылдарының алмасуының қарқындауын арттыратын қасиеті бар 8.

Полисахаридтерге , жеке алғанда: декстрин - крахмалдың гидролизының полисахариді әрі өнiмi; крахмал - бөлiп шығаратын энергетикалық қор көзі , өсiмдiк организмнің негiзгі полисахаридтері жатады. Гликоген - жануарлар организміндегі торшалардағы бөлiп шығарып қойылатын энергетикалық қор полисахарид, бiрақ та азғантай ғана мөлшері кездеседi және өсiмдiктердiң түрлерінде кездеседі. Целлюлоза - өсiмдiктердiң торша қабықтарындағы негiзгi құрылымдық полисахарид.

Хитин - саңырауқұлақтардың торша қабықтары және бунақ аяқтыларда кездеседі, сонымен бiрге шыбын-шiркейлердi сүлденiң негiзгi құрылымдық полисахариді; галактоманнаны - бұршақ, сондай гуараналар және айлауықты шайыр өсімдігінiң және кейбiр өсiмдiктерiнiң қордағы полисахаридтары; глюкоманнан - коннякудiң түйнектерінен полисахарид алынатын кiшiрейтiн тағамдық талшық глюкоза және маннозаның алмасушы буындарынан, ерiтінділерінен тұрады; амилоид - пергаменттiк қағаз өндiрiсiнде пайдаланылады: декстрин - картоп немесе жүгерi крахмалынан қыздырып өңдеу арқылы алынатын полисахарид. Крахмал (C6H10O5) - мономерi альфа- глюкоза болып табылатын амилопектиннiң полисахаридтері. Әртүрлi өсiмдiкте

хлоропластардағы синтез жасалатын крахмал жарықтың әсерiнен фотосинтезде, бiрнеше құрылымы, молекулалардың полимерлену дөрежесi, полимерлiк және физикалық-химиялық қасиеттер бойынша ерекшеленеді. Болашақта және қолданбалы зерттеулердiң перспективалы бағыттарының бiрi табиғи және синтетикалық физиологиялық белсендi заттар көмегiмен өсудi реттеудің және өсiмдiктердiң дамытуын зерттеу [2,3].

Сонымен қатар өсiмдiктердiң, жеке бір организмнiң дамуының алғашқы сатысында қаңқаның өсуi және өсiмдiктердiң полисахарид құрамындағы маңызы және маңызды өзгерiстердің өсуiнен бастайды.

Өсiмдiктердiң өнуінің жоғарылауы және олардың өсу жылдамдығын биостимуляторлардың су ерiтiндiлерiмен егiнді егудің алдында өңдеу жеткілікті. Мысалы, осылай өсiмдiктердiң тұқымдарына Amaranthuscruentusтың амарантынан пектиннiң әсерiнде микро- элементтерiмен бiрге биохимиялық үрдістердің белсенділігі, қанқаның өсуiнің энергиясы үлкейедi, олардың шығымдылығы бидайдың өнiмдiгi жоғарылайды.

Моносахаридтар, органикалық байланыс, көмiрсутектердiң негiзгi топтарын, су топтар және (альдоза ) альдегидтiк немесе (кетоздар ) топтарды болады. Триозы, пентозы, гексоза және тағы басқаларларда ұсақтайды. 3, 4, 5,

578тг - Сатып алу
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!