Қайтымды және қайтымсыз процестер. Энтропия. Термодинамиканың екінші заңы. Айнымалы үдерістер және оның ПӘК-і. Карно циклі.

ҰМЖ тарауы: 10.3

МЕКТЕП:Аль-Фараби атындағы орта мектеп

Күні:

Мұғалімнің аты-жөні:Найманғазы Гүлжаз

СЫНЫП:10

Қатысқандар саны:

Қатыспағандар саны:

Сабақтың тақырыбы

Қайтымды және қайтымсыз процестер. Энтропия. Термодинамиканың екінші заңы. Айнымалы үдерістер және оның ПӘК-і. Карно циклі.

Осы сабақта қол жеткізілетін оқу мақсаттары

10.3.3.3-идеал жылу қозғалтқышы үшін Карно циклін сипаттау.

Сабақтың мақсаты

Барлық оқушылар:

Карно жылу қозғалтқышымен, Карно циклімен танысып, Карно циклінің ПӘК-ін сипаттау.

Оқушылардың басым бөлігі: Карно циклінің ПӘК-ін сипаттау

Кейбір оқушылар: Карно циклінің ПӘК-ын түрлендіру

Бағалау критерийі

- Карно циклінің ПӘК-ын түрлендіреді.

- ПӘК тің температураға тәуелділігін талдайды

Тілдік мақсаттар

Идеал жылу қозғалтқышы үшін Карно циклін ауызша және жазбаша сипаттау.

Пәнге тән лексика мен терминология:

Карно циклі, жылу қозғалтқыш, жылу, идеал газ

Диалог пен жазу үшін пайдалы сөздер мен тіркестер

Карно циклімен жұмыс атқаратын жылу қозғалтқышты идеал жылу машинасы деп атайды... Неліктен?

Құндылықтарға баулу

Оқушыларды еңбек және өмір бойы білім алуға баулу

Пәнаралық байланыс

Идеал жылу қозғалтқышы үшін Карно циклін сипаттауда химия пәнімен байланыс

Алдыңғы білім

Жылу қозғалтқыш. Жылу қозғалтқышының пайдалы әсер коэфиценті

Сабақ барысы

Сабақтың жоспарланған кезеңдері

Сабақтағы жаттығу түрлері

Ресурстар

Сабақтың басталуы

12 минут

Ұйымдастыру кезеңі.

Ынтымақтастық атмосфера қалыптастыру: «Шаттық шеңбері»

Топқа бөлу: «Пазл»

1.Жылу

2.Температура

3.Карно

(W) Ширату жаттығулары: «Ықшам тақталар»

1.Циклдік процесс деп ..............._{--------------------------------------------------------------}
2.Халықаралық СИ жүйесіндегі энтропияның өлшем бірлігі ретінде........................_{---------------------------------------------------------}
3. Суытқыштың қажеттілігі............................._{----------------}
4. Жылу қозғалтқышының жұмыс істеу принципі деп:_{------------------------------------------------------------------------------------------------}

5.Ішкі энергияның механикалық энергияға айналдыратын қозғалтқыштарды _{------------------------------------------------------------------}деп аталады.

6. жылу қозғалтқыш деп_{---------------------------------------------}

7. Адиабаталық процес теңдеуі_{---------------------------------------___________________________}

8.Жылу қозғалтқышының пайдалы әсер коэффицйенті деп_{---------------------------------------}

9. Термодинамиканың 1-ші заңы:_{---------------------------------------}

10. Изотермиялық процесс:_{---------------------------------------}

f: ынталандыру

Жаңа сабаққа шолу: Карно теоремасы:

- қайтымды Карно циклінің ПӘК-і жұмыстық дененің табиғатына және осы циклді жасайтын жүйенің құрылғысына тәуелсіз, ол тек қыздырғыш  пен салқындатқыштың  температуралары арқылы анықталады;

- қайтымсыз машиналардың ПӘК-і (қайтымсыз цикл бойынша жұмыс істейтін) қайтымды машиналардың ПӘК-не қарағанда кіші.

Сабақтың құрылымын ашу үшін бейнебаян көрсету

Физика оқулығы

10-сынып

Б.А.Кронгарт, Д.М.Қазақбаева, О.Имамбеков, Т.Қыстаубаев-Алматы мектеп 2019-280 б

https://youtu.be/FuqupUgremY

Сабақтың ортасы

20 минут

Білім дағдысы: білу,түсіну

Белсенді оқыту: «Аялдама»

(G) 1-тапсырма. Карно циклінің ПӘК-ын түрлендіреді.

Суретте Карно циклі көрсетілген. Мұнда А, В, С, Д, және Е әріптерімен белгіленген аудандарға мынадай энергиялар сәкес келеді: А-50 Дж; В-45 Дж; С-40Дж; Д-10 Дж; Е-150 Дж. Цикл сағаттың тілшесі бойынша жүреді деп, мыналарды табыңдар:

1. Газға берілген жылу мөлшері

2. Циклдік жұмысы

3. Циклдік ПӘК –ін.

f: «сэндвич»

Білім дағдысы: қолдану, талдау

Белсенді оқыту: «Түйіндеу »

(I) 2-тапсырма. ПӘК тің температураға тәуелділігін талдайды. Қыздырғыштың температурасы үш есе жоғары. Қыздырғыш газға 42 кДж жылу мөлшерін берді. Газ қандай жұмыс атқарады?

f: «өзін өзі бағалау»

Оқулықтағы есептерге сүйену

Сабақтың аяқталуы

8 минут

Бекіту кезеңі

Белсенді оқыту: «Соңғы 5 минут....»

Карно циклімен жұмыс атқаратын жылу қозғалтқышты идеал жылу машинасы деп атайды... Неліктен?

Үйге тапсырма: §40. 218-бет

Рефлексия: «Жетістік баспалдағы»

Қосымша ақпарат

Сабақтан соң мұғалім келесі сабақты кері байланыс арқылы жоспарлау мақсатында беріледі (анализ)

Саралау – Сіз қандай тəсілмен

көбірек қолдау көрсетпексіз?

Сіз басқаларға қарағанда

қабілетті оқушыларға қандай

тапсырмалар бересіз?

Бағалау – Сіз

оқушылардың

материалды игеру

деңгейін қалай тексеруді

жоспарлап отырсыз?

Денсаулық жəне

қауіпсіздік техникасын

сақтау

Оқушылардың басым бөлігінде

Карно жылу қозғалтқышымен, Карно циклімен танысып, Карно циклінің ПӘК-ін сипаттау. Карно циклінің ПӘК-ін сипаттай алады,және есептер шығарады..

Оқушылардың материалды игеру деңгейін тексеруді төмендегі кері байланыстарды жоспарладым, олар:ынталандыру, жетістік баспалдағы, өзара бағалау.

Осы сабақ кезіндегі қызмет оқушылардың денсаулығы мен қаупсіздігін сақтауды бағалау.

Сабақ бойынша рефлексия

Бұл тарауды сабақ туралы рефлексия жасау үшін пайдаланыңыз.

Сол бағандағы өзіңіз маңызды деп санайтын сұрақтарға жауап

беріңіз.

Сабақ мақсаттары

немесе оқу

мақсаттары шынайы,

қолжетімді болды ма?

Барлық оқушылар оқу

мақсатына қол

жеткізді ме? Егер

оқушылар оқу

мақсатына жетпеген

болса, неліктен деп

ойлайсыз? Сабақта

саралау дұрыс

жүргізілді ме?

Сабақ кезеңдерінде

уақытты тиімді

пайдаландыңыз ба?

Сабақ жоспарынан

ауытқулар болды ма

жəне неліктен?

Жалпы бағалау

Сабақта ең жақсы өткен екі нəрсе (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Сабақтың бұдан да жақсы өтуіне не оң ықпал етер еді (оқыту мен оқуға қатысты)?

1:

2:

Осы сабақтың барысында мен сынып туралы немесе жекелеген оқушылардың

жетістіктері/ қиыншылықтары туралы нені анықтадым, келесі сабақтарда не нəрсеге назар аудару қажет?