Материалдар / Қар, жаңбыр, шық, қырау қалай пайда болады
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Қар, жаңбыр, шық, қырау қалай пайда болады

Материал туралы қысқаша түсінік
Ғылыми жоба дайындық
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
05 Желтоқсан 2018
4271
5 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
logo

Материалдың толық нұсқасын
жүктеп алып көруге болады



Қар, жаңбыр, шық, қырау қалай пайда боладыҒылыми жоба дайындық
Күні: 15-01-2018Мұғалімнің аты-жөні: Мендыбаева Г.Б
Сыныбы: 8 Қатысқан оқушылар саны:

Қатыспағандар: 
Сабақтың мақсаты1. Қардың тиімді пайдалану жолдарын қарастыру2. Жаңбырдың табиғатта  пайдасы мен зияның көрсету.3.Қыраудың пайда болатын түрлерін, жолдарын анықтау

Сабақ барысы
Уақытты жоспарлауСабақ мазмұныРесурстар
Басы5 мин.
  • Ұйымдастыру кезеңі:
  • Қар туралы сұрау.


    5-10 мин.Үй тапсырмасын тексеруЕсептердің шығарылу жолдарын қарау.

    Ортасы10-30 минЖаңа сабақтың мазмұны:Табиғаттаң заңдары туралы мәлімет беруҒаламтор, бейнебаян арқылы

    30-40 минЖаңа сабақты бекіту:Сабақтан жаңа қандай мәліметтер білгенің сұрауҚосымша №3
    Қорытынды бағалауЕң жақсы өткен 2 тапсырманы атап көрсетіңіз (оқытуға және үйренуге қатысты)1:

    2:

    Қандай 2 нәрсе немесе тапсырма сабақтың одан да жақсы өтуіне ықпалын тигізер еді (оқытуға және үйренуге қатысты)?1:

    2:

    Осы сабақтың барысында барлық сынып немесе жекелеген оқушылар туралы менің келесі сабағыма қажет болуы мүмкін қандай ақпаратты білдім?


    Айналаңа қарасаң, бізді көптеген заттар жатқанын көресің.Олардың кейбіреулері адам қолымен , ал кейбіреулері табиғи жолмен пайда болған. Табиғи жолмен су, ауа, жер, ағаштар мен жануарлар, аспан пайда болды. Су- қайталанбас зат. Ол жердегі ең көп тараған зат, өйткені су жер бетінің үштен екі бөлігін алып жатыр. Ғарыштан жер бетін қарағанда жердің үсті көк түсті болып көрінеді. Ерте кездері жер бетінде үлкен су тасқыны болып жердің барлық бетін су басып кетті деген аңыз бар.Одан кейін уақыт өте келе су бірте-бірте тартыла бастап, құрлықтар пайда бола бастады.Су аспанда да, жерде де, жер астында да, тіпті жұлдыздар мен күн құрамында да болады.Ал енді суға жалпы сипаттама берейік.Су – түссіз, мөлдір, иісі, дәмі жоқ, ұдайы ағып жатады. Судың ұлы саяхатшы екенін білесін бе?, ол бір жерде тұрғанды ұнатпайды.Оның әйгілі ертегідегі желдің бағытының өзгеруімен лезде ұшып келіп, лезде ұшып кетіп жататынын кейіпкер Мерри Поппинске ұқсастығы бар. Суда ауа қысымы өзгере қалса, сапарға таттануға әзір түрады. Ол сапарға шыққанда бірде қарға, бірде мұзға айналып, кейпін өзгертіп отырады. Бұл судың түрлі қалыпқа ене алатынын көрсетеді.Судың бұндай кейіптерге енуіне байланысты онын туыстары өте көп.Олар жаңбыр,қар, бұршақ, шық, қырау, қылау, тұман және тағы басқалары да болады.Олар тұрған жеріне ауа райына жер бедеріне байланысты таралады және әрдайым бір орында тұрмай өзгеріп отырады.Күн қатты ысыған кезде су буға айналады, содан ол аспанға көтеріледі, егер аспанда ауа суық болса ол қайтадан жерге жаңбыр, қар, бұршақ, тұман кейпіне түсіп оралады. Су аспаннан жер бетіне түскен кезде өзендер мен көлдерге, теңіздер мен мұхиттарға түсіп, сөйтіп жер бетін айналып саяхат жасай береді, ғылымда оны дүниежүзілік су айналымы деп атайды. Табиғатта су қызыған кезде көлемін ұлғайтады. Егер де шәйнекке суды толтырып ұйып, оны қыздырсаңдар, шүмегінен судың аққанын көресіңдер. Су суынған кезде сығылып, көлемі азаяды. Бірақ судың келесі ерекшелігі су суынғаннан кейін қататын болса, қайтадан көлемін ұлғайтады. Міне сол үшін де іші суға толы, ауызы жабылған шөлмек шынылар қатты аязда өз-өзінен сынып, құбырлар жарылып, жартастар арасындағы жарықтарда су қатып мұзға айналған кезде бұзылып құлайды. Судың келесі ерекшелігі бір күйден екінші күйгеауысқанда салмағының азайып көбейюі. Мұзың салмағы судан жеңілболғандықтан оның бетінде қалқып жүреді. Су сұйық күйінде қалағанжағына аға алады, оған мысал ретінде үш түрлі ыдысты алып көріндер,сонда су үш әртүрлі пішінге енеді. Қатты суық түсіп, мұз немесе қарғаайналғанда, су қатты күйге айналады.Міне сен қыста осындай тоңазығансуды күтесің. Бірақ мұз немесеқар ерісімен олардың құрамы бұзылып, суқайтадан сұйық күйге айналады.Б із білеміз су әр түрлі күйде болады, сондықтанда онын түрлері де көп болатынын байқауға болады,олай болса онын түрлерімен танысйық. Судың бір түрлері олар тұман,шық, қырау, жаңбыр, бұршақ,қар. Күннің сәулесі өзен, көл жәнетеңіздердің бетін қыздырған кезде, судың біраз бөлігі буға айналып ұшыпкетеді.Бастапқыда бұл тамшылар ұсақ болғандықтан, оны көзбен көрумүмкін емес. Олар бірігіп, бұлтқа айналғаннан кейін ғанаааа көзге көрінебастайды. Егер бұлттар төмен түсіп, жер бетіне жақындаса, олар тұманғаайналады. Тұмандар көбінесе ылғалы көп өзендердің үстінде және ойысжерлердже болады. Ал егер күн суық болып , ауа қысымы нөлден төменболса, ылғал тамшылары ұсақ мұз бөлшектеріне айналады, сөйтіп жербетінде қырау пайда болады. Өзге тамшылар бұлттың жоғарғы суықбөлігіне көтеріледі. Олар суый түсіп ауырлай түседі. Көп үзамай олтамшыға айналып жаңбыр болып аспаннан жерге жауады.Қырау— ауадағы су буының салқындауынан топырақ бетіне, шөп сабақтарына, электр желілеріне, т.б. жерлерге қататын мұз қабаты.Желсіз ашық түнде, жылу өткізгіш қасиеті төмен заттардың бұдыр беттерінде пайда болады. Кейде күндіз, көлеңке жерлерде де байқалады. Шамалы аяз ан құралған Қырау кристалдары алтыбұрышты призма, ал қатты суық кездегі қыраудың кристалдары ұзынша ине тәріздес болады





    Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
    Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
    Ресми байқаулар тізімі
    Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!