Кіріспе10 мин | Білу 1.Оқушылармен сәлемдеседі. 2. Шатық шеңберге түрғызып, не тұрғандарын түсіндіру.Топқа бөлемін.Әр топ парталарына өз атауларын қоямын.3.Үй тапсырмасы: «Суреттер сөйлейді»әдісі 1↔2 3↔4 | Мұғаліммен сәлемдеседі.Шаттықтық шеңберге тұрады және бір- біріне тілек айтады .Әр түрлі жазбаларды тандау арқылы 4 топқа бөлінді. Алдын ала мұғалімнің топ атауларын жазылған партаға отырады.
|
Шатық шеңбер | Әртүрліпішіндес түрлі-түсті қима қағаздарТоп атаулары жазылған А4 қағаздары
А4 қағаздарТүрлі – түсті қаламсаптар
| Топтар өзара бағалайды |
Жаңасабақтың таныстырылымы5 мин | Түсіну1 «Миға шабуыл» Тірі организмдердің деңгейімен кезектесе суреттерін көрсете отырып, тақырыпты ашамын. | Оқушылар мұғалім қойған сұрақтарға жауап бере отырып, тақырыпты ашады |
| Суреттер, макеттер, формулалар |
|
Жаңа сабақты қолдану15 мин
| Талдау «ДЖИГСО» әдісі арқылы жаңа сабақтын мағынасын алып ашамынЖердегі тіршіліктін пайда болуы туралы дүрыс болжамды орыс ғалымы А.И.Опарин үсынды (1924). Онын айтуынша, тіршіліктің пайда болуы осыдан 4—4,5 млрд жыл бүрын абиогендік жолмен карапайым органикалык косылыстардың түзілуімен байланысты жүрген.Ағылшын ғалымы Б.С. Холдейн зерттеулер нәтижесінде 1928 жылы өз бетінше дөл осындай тұжырым жасап, А.И. Опариннщ болжамын колдады. Сонымен тіршілік калай пайда болды?Биология саласьщдағы көп ғалымдардьщ айтуынша, ертеректе біздің ғаламшарымыздыд жагдайы қазіргіден баскаша болтан, жер бетіндегі температура өте жогары 4000—8000 С-кд дейін кетерілген. Бүл кезде жер койнауындагы катты жыныстар балкып, бір-бірімен реакцияға түскен. Реакция нәтижесінде түзілген газдар жерді жарып шырып, онын айналасында атмосфера түзілген. Атмосфера күрамында су булары, көміртек диоксиді, аммиак, метан, т.б. заттар болған. Кейін жердің үстіңгі кабаты біртіндеп салкындаған. Температура 100°С болып төмендеген кезде су булары коюланып, ыстык нөсер жаңбыр түрінде күні-түні, айлар, жылдар бойы жауған. Осылай алғашкы мүхиттар түзілген. Атмосферадағы газ күйіндегі органикальщ заттар жаңбыр суьшда еріп, ерітіндіге айналған. Алғашкы атмосферада оттек пен озон қабаты болма-ғандыктан, энергияға бай ультракүлгін сәулелері жер бетіне мол түсіп түрған. Ыстык жаңбыр суында еріген заттар езара химияльщ реакцияға түсіп, соның нәтижесінде алғапщы мүхитта көмірсулар, аминкышкылдар, азотты косылыстар көптеп түзіле бастаған. Олардан біртіндеп карапайым нәруыздар, нуклеин кышқылдары, липидтер, т.б. түзілген. Вүл жағдай "тіршілік пайда болуының алгашкы қадамы" деп есептеледі.Америкалык биохимик С.Л.Миллер 1955 жылы метан, аммиак, сутек және су булары аркылы электр разрядын өткізіп, карапайьпя май кьппкылдарын, несепнөр (мочевина), сірке жөне қүмырска кышкыл-дарын, бірнеше аминкышкыл алды (38-сурет).Дел осындай төжірибені орыс және жапон ғалымдары да кайта-лап, алған корытьшдылары негізінде Опарин жасаган болжамның дүрыс-тьпъш дөлелдеді. Түзілген органикальщ қосылыстардьщ ерітінділерінде табиги жагдайда біртіндеп кон-центрленген коймалжьщ коацерват тамшылары пайда болды.38-сурет. С.Л.Миллердің төжірибесі
| 1-Қадам мәтінді қанша топқа сонша бөлікке бөлінеді 2-Жанұяның әр мүшесіне тапсырма беріледі сабақ соңында әр жанұя мүшесі мәтінді толығымен біліп шығару керек, сондықтан әр бөлікті оқитын топ мүшесі үлкен жауапкершілікпен өз бөлігін оқуы керек, себебі ол өз ұяластарына оқығаның жеткізе алмаса, мәтін толық меңгерілмей қалады.Басқа топтарға барып өз оқыған мәтінді айтып түсіндіреді.Постер қорғау |
| Ақпарат көздері, Плакаттар. Түрлі- түсті қаламсаптар.
| Постерді қорғауына деңгейіне байланысты қорғалады.Жоғары деңгей – «5» баллОрташа –«4» баллТөмен деңгей –«3» балл |