«Балалардың ойлау қабілетін ойын арқылы дамыту»

Шығармашылық жоба тақырыбы:

«Балалардың ойлау қабілетін

ойын арқылы дамыту»

Жаманкулова Айсұлу

Абубакировна

2023-2024жыл

Мазмұны:    

                   І.Кіріспе

        Мақсат , міндеті.

                   ІІ. Негізгі бөлім

        Мектепке дейінгі жаста  ойын әрекетінің маңызы

        Ойын арқылы балаларды жан жақты тәрбиелеу    

         Ойын – балалардың ойлау қабілетін арттыратын іс- әрекет

        Ұлттық мұраның бай қазынасы – халықтық ұлттық ойындар

                      ІІІ. Тәжірибелік бөлім

                      ІҮ.Қорытынды.

                      Ү. Қолданылған әдебиеттер

Балалардың ойлау қабілетін ойын арқылы дамыту

    XXI- ғасыр білімділер ғасыры болғандықтан бүгінгі таңда заманымызға сай зерделі,

ой- өрісі жоғары, жан- жақты дамыған ұрпақ қалыптастыру мемлекетіміздің алға

қойған аса маңызды міндеті болып тұр.Тәрбие мен білімнің алғашқы

дәні – мектепке дейінгі тәрбие ошағында беріледі. Отбасында ата-ананың

ықыласы мен мейірімінен нәр алған бала балабақшада тәрбиешілердің 

шұғылалы шуағына бөленеді. Баланың бойындағы жақсы қасиеттер мен

мүмкіндіктерді ашып , олардың өнегелі де тәрбиелі болып тәрбиеленуіне

тәрбиешілердің маңызы зор. Балаларды тәрбиелеуде  ойын әдісінің маңызы көп.

Ойын дегенміз — жас ерекшелікке қарамайтын, адамның көңіл-күйін

көтеретін, ойландыратын үрдіс. Ойын-төзімділікті, алғырттықты,

тапқырлықты, ұқыптылықты, ізденпаздықты, іскерлікті,

дүниетаным өрісінің көлемділігінің, көп білуді, сондай-ақ, басқа да

толып жатқан сапалылық қасиеттердің қалыптастыруға үлкен

мүмкіндігі бар педагогикалық, тиімді әдістерінің бipi.

  Мектепке дейінгі жастағы баланың ойынға деген құлқы, қарым- қатынасы,

мінез- құлық көріністері олар өсіп- есейгенде де жалғасы береді.

  Ойын барысында бала өзін қоршаған үлкендер сияқты, өзінің сүйікті

әңгімелері мен кейіпкерлері сияқты өмір сүреді, әрекет жасайды.

Ойынды қолданумен бірге ойлауға, тілді дамытуға, шығармашылық

әрекетін байытуға бағыт алады.

  Баланың ойын кезіндегі қимыл- қозғалысы дене бітімін жетілдірсе,

ал қарым- қатынастағы пайымдаулары өзіндік таным- түсінік, мінез- құлық

әдептерін бекітуіне әсер етеді.

  Бала ойын арқылы бір әрекеттен екінші әрекетке ауыса отырып, өзіне түрлі

ақпараттар алады, дүние сырын ашады.

Ойын түсінігі .

Адам іс-әрекетінің ерекше бір түрі – ойынның пайда болуын зерттеушілердің

біразы өз еңбектерінде өнер және ойын көркемдік іс-әрекеттің алғашқы қадамы

деп түсіндіреді. Ойында шындықтың көрінісі, оның бейнелі сәулесі қылаң береді.

Жалпы ойынға тән нәрсе өмірдің әртүрлі құбылыстары мен үлкендердің

түрлі іс-әрекеттеріне еліктеу екені белгілі. Ойынның шартты түрдегі мақсаттары бар,

ал сол мақсатқа жету жолындағы іс-әрекеттер бала үшін қызықты.

Балаларға ақыл-ой, адамгершілік, дене шынықтыру және эстетикалық тәрбие

берудің маңызды тетігі ойында жатыр. Ойын барысында балалар өзін еркін

сезінеді, ізденімпаздық, тапқырлық әрекет байқатады. Сезіну, қабылдау, ойлау,

қиялдау, зейін қою, ерік арқылы түрлі психикалық түйсік пен сезім әлеміне сүңгиді.

Мектепке дейінгі жаста  ойын әрекетінің маңызы
Мемлекеттік тілге үйрету сабақтарын құру және оны оқыту мағынасын іріктеу

кезінде бірқатар принциптерді ескеру қажет. Басты принциптердің бірі — тәрбие

мен оқуды бірыңғай үрдіске біріктіру. Бұл тіл дамыту қазақ тілі сабақтарының

негізгі мақсаты ретінде ғана болады дегенді білдіреді, алайда сабақта

шешілетін міндеттер бұл мақсатпен шектеліп қалмайды.

  Ойын – балалардың ойлау қабілетін арттыратын

іс-әрекет
Құрылыс ойынында бала сызық бойына әдемі үй құрылысын жасап, оның

бояуларының бір-бірімен келісімді болуын қадағалайды.

Құрылыс материалдарын пішіні, түсі бойынша симметриялы орналастырып,

оларды көлемі (кең, тар), биіктігі (биік, аласа) бойынша салыстырады.

Ойын барысында шығармашылық танытып, жаңа мазмұн ойластырып,

белсенділік көрсетеді. Өзінің және жолдастарының тұрғызған

құрылыстарының сапасына баға береді. 

Ұлттық мұраның бай қазынасы – халықтық, ұлттық ойындар
Осыдан келіп ойын туралы мынандай  тұжырым   жасауға

болады:
-    ойын - тәрбие құралы, ақыл-ойды, тілді ұстартады, сөздік қорды байытады,

өмірді танытып,сезімді кеңейтеді тәрбиелейді. 
-    ерік жіне мінез  қасиеттерін бекітеді, адамгершілік сапаны 

жетілдіреді.  Ұжымдық сезім әрекеттері өсе түседі. 
-    эстетикалық тәрбие беру -  өнерді, көркемдікті түсіндіру құралына

айналады. Еңбек тәрбиесін беру  мақсаттарын шешуге мүмкіндік  береді.  
-    дене күшінің жетілуіне көмектеседі - ойын баланы жан-жақты жарасымды

тәрбиелеудің психологиялық және физиологиялық негіздері болып табылады. 

Мақсаты: мектеп жасына дейінгі балалардың ойын арқылы ойлау    

 Қабілетін дамыту.

Міндеттері:

-    ойынның тәрбиелік аспектілерінің теориялық негіздерін зерттеу;
-    ойын түсінігін ашу;
-    мектепке дейінгі жаста  ойын әрекетінің маңызын көрсету;
-    ойын арқылы балаларды жан жақты тәрбиелеуді талдау;
-    ойын – балалардың ойлау қабілетін арттыратын іс- әрекет ретінде  зерттеу;
-    ұлттық мұраның бай қазынасы – халықтық ұлттық ойындарға сипаттама беру;
-    қажетті дене қозғалыс дағдыларын, танымдық-қозғалыс белсенділігін  арттыру;
- қызығушылығын қалыптастырып,  дамыту;

-   ойын – баланың білім-білік дағдысын қалыптастыратын тәрбие құралы ретінде қарастыру.

Зерттеу болжамы:

Мектеп жасына дейінгі немесе мектепке дейінгі мекемелерде ойын әдісі

тәрбиелеу және оқытудың басты нәтижелі құралы болып табылады, сондықтан да оларды жетік зерттеп игеру арқылы ғана,  қарастырылып жатқан жастық шақта тәрбие жұмысының нәтижелілігіне жетуге болады. 

  Балабақшада жүргізілген ойындар.

    Рөлдік ойындар мектепке  дейінгі балалар өмірінде елеулі орын алады.

Бұл ойындар ұзақа та ,қысқа да болуы мүмкін. Сюжетті- рөлді ойындар бейнелеу

құралы роль мен ойын әрекеті болып табылады. Өзінің сипаты жағынан бұлар

көбінесе еліктеу, шындықты көрсету болып табылады.

Мысалы «Дүкен» ойынын ойнағанда балалар сатушы сатып алушының әрекеттеріне еліктейді. 

  «Дәрігер», «Шаштараз», «Отбасы» ойындары арқылы айналадағы өмірді бақылауға, күнделікті өз өмірлерінен алған білімдерін ойын сюжетіне  пайдалануға төселдендіруге болады. Педагог өтілген ойынға талдау жасап, оның балаларға тигізген тәрбиелік ықпалын бағалауға, өз тобындағы сюжетті-рөльді ойындарының одан әрі басшылық ету тәсілдерін ойластыруға тиіс.

Қойылымдық ойындарда рольдер, ойын әрекеттері қандай шығарманың, ертегінің т.б. Сюжеті мен мазмұны шарттас болады. Ол сюжетті-рөльді ойынға ұқсас. Барлық

балалар ертегіні жақсы көреді, ертек айтып берсең бар ынтасымен тындайды. Ертегі балалардың ой- қиялын, сөздік қорын дамытады.

  Құрылымдық ойындар- балалар әрекетінің бір түрі. Оның негізгі мазмұны қоршаған өмірді алуан түрі құбылыстарды және соларға байланысты іс-әрекеттерді бейнелеу болып табылады.Қар ұстап балалар жұмсақ және қатты жылы және суық сезініп ұсақ қол маторикасын дамытады.

   Құрлыс ойыны бір жағынан сюжетті-рөлді ойнауға ұқсас келеді. Балалар ойын үстінде көпірлер, стадиондар, темір жолдар, театрлар, цирктер т.б. ірі құрлыстар салады.

  Дидактикалық ойындар баланың ақыл- ойын дамытып, оқу іс-әрекетке деген қызығушылықтарын арттырады.  

Мектеп жасына дейінгі балалардың зейіні тұрақсыз, импульсивті болғанымен, қабылдау есте сақтау мүмкіндіктері жақсы дамыған.

Сондықтан кез- келген оқу іс-әрекетті  өткізу үшін дидактикалық ойындар қолдана білу керек.

«Ұлттық қазақ ойындары: «Қыз қуу», «Орамал тастау, «Асықтар», «Бәйге» ойындары. Бала өмірінің кезеңі ойын арқылы жетіледі. Ойындар әр топта жас ерекшелігіне сай жүргізіледі.

Таным  қабілетін дамытуға арналған ойындар

      Төрт құбылыс

    Балалар шеңбермен тұрады. Жүргізуші «су» - десе қолдарын алдына созады, «ауа» десе жоғары көтереді, «от» дегенде екі қолын айналдырады, «жер» дегенде қолдарын түсіреді. Кім шатасса ойыннан шығарылады.

    Көңілді шеңбер

   Балалар шеңбер жасап отырады. Бір-біріне мұқият қарайды. Жүргізуші белгі бергенде балалар көздерін жұмады. Сол кезде жүргізуші отырған балаларға әр

түрлі заттарды қыстырып қояды (гүл, орамал, көзілдірік т.с.с.). Балалар көздерін ашқанда не өзгерді? – деп сұрайды. Ең зейінді балаға сыйлық беруге болады.

   Ойыншықты сипатта

Жүргізуші балаларға қолындағы ойыншықты мұқият қарап алуға ұсынады (1 минут). Алынатын ойыншықтар түрлі-түсті және бөліктері бірнешеу болуы шарт. Ойыншықты жасырып, балалардан сол ойыншықты көргендегі түр-түсі, көлемі, пішіні, дене бөліктерін есінде сақтағанын сипаттап беруді талап етеді. Ойыншықты дәл, нақты сипаттап берген бала ойынды әрі қарай жалғастырады.

  «Суреттерді дұрыс құрастыр» ойыны

   «Суреттің жұбын тап» ойыны.

 «Құйрығын тап» ойыны

Материалды жүктеу

Материал ұнаса әріптестеріңізбен бөлісіңіз

Ватсапта бөлісу Телеграммда бөлісу Фейсбукта бөлісу Сілтемені көшіру

Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!

Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды

Материал жариялау Сертификатты жүктеу

Ресми байқаулар тізімі

Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!

Тізімді көру