10 сынып ЖМБ, ҚМЖ,ПРЕЗЕНТАЦИЯСЫ 51.Су алмасуды реттеу. §52.Нысана мүшелер. §53.Әсер ету эффекті.

1 слайд
«Кілт сөздерді сәйкестендіру» 1. Орталық буын 2. Афференттік буын 3. Эфференттік буын 4. Антидиуретикалы қ гормон (АДГ) 5. Нысана мүшелер 6. Вазопрессин A. АДГ ны енгізу артериялық қысымның жоғарылауына әкелетін гормон B. Бұл жоғары қысымнан бәрінен де көп зардап шегетін мүшелер C. Суды реабсорбциялау және концентрациясы жоғары зәрдің көлемін сыртқа шығаратын гормон D. Гипоталамустың алдыңғы бөлігіндегі нейрондар E. Бұл сезімтал жүйке ұштары F. Бүйрек тез безі, ішек, өкпе кіреді

2 слайд
Сабақтың оқу мақсаты: 10.1.5.2- су мөлшерін бақылаудағы антидиуретикалық гормонның (АДГ) ролін түсіндіру; Сабақтың мақсаты: су мөлшерін бақылаудағы антидиуретикалық гормонның (АДГ) ролін түсіндіреді;

3 слайд
«Айырмашылығы неде?» фильтрац ия реабсорб ция секреция

4 слайд
«Бұл кім? Ол не?»

5 слайд
«Бұл кім? Ол не?»

6 слайд
«Бұл кім? Ол не?»

7 слайд
«Бұл кім? Ол не?»

8 слайд
«Бұл кім? Ол не?» • Гормон дегеніміз не? • Гормондар қайда кездеседі? • Гормондардың қандай түрлері бар?

9 слайд
«Бұл кім? Ол не?» • Антидиурездік гормон дегеніміз не? • Антидиурездік гормон қайда синтезделеді?

10 слайд
«Бұл кім? Ол не?» • Без дегеніміз не? • Қандай без түрлерін білесіңдер? • «Нысана-мүшелер» дегенге қандай мүшелер жатады? • АДГ үшін қандай мүшелер нысана болып табылады? • «Әсер ету эффекті» ұғымының мәні неде? •

11 слайд
«Жарнама» • «Су мөлшерін реттеу» •   • Су-тұз гомеостазының маңызды параметрі: • -осмостық қысым; • -ph өлшемі; • -жасушаішілік көлем; • -жасушадан тыс көлем; Түсуі , мл Бөлінуі, мл 1 2 Қатты тамақпен, 1000 Зәрмен, 1400 Сұйық тамақпен, 1200 Термен, 600 1 2 Организмде түзілетін, 300 Тыныс шығару ауасымен, 300 Барлығы -2500 Нәжіс массасымен, 200   Барлығы -2500Адам организіміндегі тәуліктік су тепе-теңдігі

12 слайд
• Су алмасуды реттеу жүйесінің құрылымы- күрделі; Қызметі- организмде сұйықтықтың оптималды көлемін ұстап тұру; Бұл жүйеге орталық, афференттік және эфференттік буындар кіреді. орталық буын (шөлдету орталығы) • гипоталамуст ың алдыңғы бөлігіндегі нейрондар афференттік буын (рецепторлар) • сезімтал жүйке ұштары және әртүрлі мүшелердің жүйке талшықтары эфференттік буын • бүйрек • тер бездері • ішек • өкпе

13 слайд
«Нысана-мүшелер» Нысана-мүшелер – бұл жоғары қан қысымынан бәрінен де көп зардап шегетін мүшелер. жүрек ми бүйрек қан тамырларынысана- мүшелер • Жүрек -қан қысымы жоғары болғанда миокард (жүрек бұлшықеті) инфарктісі болады. • Бүйрек -қысым жоғарылағанда қалдықтарды организмнен шығаруға қатысатын құрылымдардың жойылуы болады. Уақыт өте келе бүйрек жетіспеушілігіне әкеледі. • Ми -сусыздану мен тұзды тұтыну артқанда гипоталамустың осморецепторлыр қан плазмасының осмостық қысымының жоғарылауын тіркейді, бұл АДГ-ның секрециялануына алып келеді. • Қан тамырлары -АДГ-ның секрециялануы тамырдың бұлшықетті қабатын жиырып, тамырлардың тарылуына себепші болады.

14 слайд
«Әсер ету эффектісі» Антидиуретикалық гормонның (АДГ) әсер етуі дәстүрлі ( жалпылама белгілі) және дәстүрлі емес түрде көрінеді. Антидиуретикалық гормонның (АДГ) әсер етуі дәстүрлі - қан көлемі ұлғаяды - артериялық қысым жоғарылайды - диурез төмендейді - зәрдің салыстырмалы тығыздығы артады дәстүрлі емес - АДГ концентрациясының артуы, жабығу - үрейлену - естен айырылу - қандағы қанттың көбеюі

15 слайд
1-тапсырма. Нефрондағы судың реттелуі жүретін орынды көрсетіңіз • Дескриптор: • - нефрондағы судың реттелуі жүретін орынды сипаттайды- 2 балл;

16 слайд
2-тапсырма. Су балансының реттелуін сипаттау үшін кестедегі деректерді және төмендегі ұғымдарды пайдаланып 3 график сызыңыз. • а. Уақыт аралығындағы меншікті салмақ • б. Уақыт аралығындағы көлем (мл / мин) • с. Уақыт аралығындағы NaCl мөлшері (мг / мл) • дескриптор: • - су балансының реттелуін сипаттайды – 2 балл ; • - деректер мен ұғымдарды пайдаланып үш график сызады – 2 балл;

17 слайд
3-тапсырма. Әр графикте 4 еріктіге қатысты деректі көрсетіңіз. Топ тар 0 30 минут 60 минут 90 минут түсі Меншік ті салмағ ы/мг Көле мі /мл NaCl мөлш ері (мг / мл) түсі Меншік ті салмағ ы/мг Көле мі /мл NaCl мөлш ері (мг / мл) түсі Меншік ті салмағ ы/мг Көле мі /мл NaCl мөлш ері (мг / мл) түсі Меншік ті салмағ ы/мг Көле мі /мл NaCl мөлш ері (мг / мл) А- ерік ті сары 1.025 35 8 Ақшыл сары 1.01 60 4 Түссіз 1.004   265 2 Түссіз 1.001   285 1 В- ерік ті сары 1.02 3 36 7 сары 1.024 35 12 Қою сары 1.028   26 22 Қою сары 1.031   20 24 С- ерік ті сары 1.02 2 29 8 сары 1.022 56 9 Ақшыл сары 1.017 85 12 Ақшыл сары 1.022   125 15 Д- ерік ті сары 1.02 1 33 8 сары 1.017 38 8 сары 1.017 33 9 сары 1.018   27 9

18 слайд
3-тапсырма. Әр графикте 4 еріктіге қатысты деректі көрсетіңіз. A -графигі. Зәрдің меншікті салмағының өзгеруі Б- график. Зәр көлемінің өзгеруі Дескриптор: - графикте 4 еріктіге қатысты деректі графикте анықтайды – 2 балл ;

19 слайд
4-тапсырма. Графиктерді пайдаланып, кестені толтырыңыз Топтар Зәр көлемі (артты, кеміді, өзгеріссіз) Зәрдің меншікті салмағы (артты, кеміді, өзгеріссіз) Зәрдегі хлорид мөлшері (артты, кеміді, өзгеріссіз) А-ерікті       В-ерікті       С-ерікті       Д-ерікті      Дескриптор: - графикт ерді пайдаланып, кестені толтырады – 2 балл ;

20 слайд
5-тапсырма. Құпиянны ашыңыз! А, Б, С және Д еріктілерінің қайсысы қандай ерітіндіні қабылдағанын анықтаңыз. Жауабыңызға дәлелдемелер келтіріп, түсіндіріңіз. Қабылданған ерітінді Еріктілер ( A , B , C , немесе Д ?) Сіздің түсіндірмелеріңіз: Қалыпты тұтынылған сұйықтық мөлшері, 25 мл су             Изотониялық ерітінді 1000 мл 0.9% NaCl     Судың жүктелуі, 1000мл су         Тұздың жүктелуі, 150 мл 2% NaCl         Дескриптор: - А, Б, С және Д еріктілерінің қайсысы қандай ерітіндіні қабылдағанын анықтайды – 2 балл;  

21 слайд
6-тапсырма. Сұрақтарға жауап беріңіз. • 1. 90 минуттық кезеңде қайсысы ең көп зәр бөлген? Оның себебі неде? • 2. Қайсысында хлорид мөлшері мен ең төменгі меншікт салмағы бар зәр болды? Оның себебі неде? • 3. Су жүктелген және тұз жүктелген зәрлердің айырмашылығын түсіндіріңіз? • 4. Қайсысы концентрленген зәрдің аздаған мөлшерін бөлді? Нелктен? • 5. Қайсысы суды сақтап қалуға тырысты? Ал тұзды сақтап қалуға тырысқаны ше? • 6. Тұз мөлшеріне қатысты тежелген және ынталанған гормонды атаңыз? • 7. Қайсысы шөлдеді? Оған қалай жауап қайтарды? Дескриптор: - сұрақтарға жауап береді – 3 балл;

22 слайд
7-тапсырма. Суретті қолданып, АДГ гормоны қайда синтезделетінін және қайда сақталатынын анықтап, белгілеп, жазыңыз • А және В суреттерін салыстыра отырып, АДГ гормонының ағзадағы су мөлшерін бақылаудағы рөлін түсіндіріңіз • ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... ..................................................................... .................................................. А В Дескриптор: -АДГ гормонының түзілу және сақталу орынын дұрыс анықтап, суреттен белгілеп, көрсетеді- 1 балл; -АДГ гормонының су мөлшерін бақылаудағы рөлін түсіндіреді- 1 балл;

23 слайд
Кері байланыс 1.Мен түсіндім, себебі ............. 2.Мен түсінбедім, себебі ............ 3.Мен қолдана аламын, себебі ........ 4.Маған тиімді болмады, себебі .../ұсыныс……..Кері байланыс «4 себеп»

24 слайд
«Борт журналы» Берілген тақырып бойынша маған не белгілі? Мен не білемін? Мәтіннен қандай жаңалық туралы білдім?        

25 слайд
Тірек сызба «§54. Гипофункция. Гиперфункция» Шығармашылық жұмыс