§15.Беттік ауданның көлемге қатынасының диффузия жылдамдығына әсері.

1 слайд
Бос орындарды толтырыңыз: 1.Беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасы __ пішіні мен өлшемдеріне байланысты. 2.Бұл қатынас __ реакцияларда маңызды рөл атқарады. 3.Кіші бөлшектердің үлкен беттік аудан/көлем қатынасы оларды __ ретінде тиімді етеді. 4.Беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасы __ алмасу процестерінде маңызды. 5.Беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасы - бұл геометриялық фигураның __ ауданының оның көлеміне қатынасы. Кілт сөздер: жылу, беттік, фигураның, химиялық, катализаторлар

1 слайд

2 слайд
«Қызықты деректер мен оқиғалар» Тамақ өңдеу Ұсақталған немесе үгітілген тағамдар бүтін тағамдарға қарағанда тезірек піседі. Бұл тағамның көлеміне қатысты беткі ауданының артуынан туындайды. Мысалы, картопты қайнатқанда, оны ұсақтап турау оның диффузия жылдамдығын арттырып, пісу процесін тездетеді. Өрттің таралуы Жанғыш материалдың ұсақ бөлшектері, мысалы, ағаш үгінділері немесе шаң, тұтас ағашқа қарағанда тез жанады. Мұның себебі – олардың беткі ауданының көлеміне қатынасы үлкен, бұл оттегінің материалға жақсырақ енуіне және жану реакциясының жылдам жүруіне әкеледі. Ағзалардың беткі құрылымы Кейбір ағзалар, мысалы, ішек бүрлері немесе өкпе альвеолалары, беткі ауданын арттыру үшін арнайы құрылымдарға ие. Бұл құрылымдар қажетті заттардың (қоректік заттар, газдар) тез және тиімді сіңірілуін қамтамасыз етеді. Өкпедегі альвеолалардың жалпы беткі ауданы үлкен болғандықтан, оттегі мен көмірқышқыл газының алмасуы жоғары жылдамдықта жүреді.

2 слайд

3 слайд
№4.Зертханалық жұмыс "Жасушаның беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасын анықтау". §15.Беттік ауданның көлемге қатынасының диффузия жылдамдығына әсері.

3 слайд

4 слайд
Жасушаның құрылымы оның функциясына тікелей әсер етеді. Беттік аудан мен көлем ұғымдары жасушаның метаболизм процестеріне, әсіресе диффузия жылдамдығына ықпал етеді. Бұл қатынастарды түсіну маңызды. Жасуша құрылымы

4 слайд

5 слайд
Диффузия - бұл заттардың концентрация градиенті арқылы жасуша мембранасы арқылы қозғалысы. Беттік аудан мен көлемнің қатынасы диффузия жылдамдығына әсер етеді, себебі үлкен беттік аудан заттардың жылдам өтуіне мүмкіндік береді. Диффузия процесі

5 слайд

6 слайд
Беттік аудан мен көлем Жасушаның беттік ауданы мен көлемі арасындағы қатынас суреттеме ретінде сипатталады. Кіші жасушаларда жоғары беттік аудан мен көлем қатынасы бар, бұл диффузия жылдамдығын арттырады. Бұл механизм метаболизм процестеріне әсер етеді.

6 слайд

7 слайд
Зерттеулер көрсеткендей, жасуша көлемі артқан сайын диффузия жылдамдығы төмендейді. Беттік аудан мен көлем қатынасының оптималды деңгейі жасушаның функционалдығын қамтамасыз етеді. Бұл факторлардың әсерін түсіну маңызды. Зерттеу нәтижелері

7 слайд

8 слайд
Жасушаның беттік аудан мен көлем қатынасы диффузия жылдамдығына әсер етеді. Оптималды қатынас жасушаның функциясына және метаболизміне зор ықпал етеді. Бұл зерттеулер жасушалық биологияда маңызды рөл атқарады. Қорытынд ы

8 слайд

9 слайд
«Ойнайық та, түсінейік!»

9 слайд

10 слайд
«Айырмашылығы неде?»

10 слайд

11 слайд
ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫС ПАРАҒЫ Зертханалық жұмыс №4. «Жасушаның беттік аудан мөлшерінің көлемге қатынасын анықтау.» 272-бет. Мақсаты: эритроциттердi мысалға келтiрiп, беттік ауданнын жасуша көлеміне әсер ету катынасынын мәнiн есептеп үйрену. Беттік ауданның жасуша көлемiне және пiшiнiне қатынасынын байланысын анықтау. Құрал-жабдыктар: 1. Окулык. 2. Циркуль немесе сызуға керек құралдар жинағы. 3. Калькулятор. Жұмыс барысы: 1. Берілген дерекпен танысындар.Беттік ауданның көлемге катынасы әртүрлі факторларга байланысты болатыны белгілі. Ғалымдар эритроциттердің көлемінің беттік ауданына қатынасының өзгеруі олардың мөлшеріне байланысты болатынын зерттеді.Эритроциттердің орташа көлемі 87 микрон, ал онын ауданы 120-130 микрон, екені белгiлi. Бiрақ кейбiр патологиялар (анемия) кезiнде микроцитоз деп аталатын ұсак эритроциттер немесе мегацитоз деп аталатын өте iрi эритроциттер кездеседі. 2. Эритроциттердің ауданы мен көлемінің бірнеше мәндерін қарастырындар. 3. Жасушалар мөлшерінің өзгеруі олардың қасиеттерін қалай өзгертетіні туралы қорытынды жасандар.

11 слайд

12 слайд
Қорытынды Эритроциттің беткі ауданы, S Эритроциттерді ң көлемi, V SV катынасыЖанасу беті туралы қорытынды(газ дармен каныккан) 87 127 80 120 70 110 97 140

12 слайд

13 слайд
ҚАЛЫПТАСТЫРУШЫ БАҒАЛАУ ТАПСЫРМАЛАР

13 слайд

14 слайд
Кері байланыс 1,2-«Бүгін сабақта есептедім» 3- «Бүгінгі сабақта маған түсіну қиынға соқты» 4-«Менің жеңісім» Үй жұмысы §16. Енжар және белсенді тасымалдау механизмі.

14 слайд