§18. Иммунитет. Гуморальдық және жасушалық иммунитет.

1 слайд

1 слайд

2 слайд
Бос орындарды дұрыс сөздермен толтырыңыз. 1.Қан сұйық бөліктен тұрады, оны __ деп атайды, және қан жасушаларынан. 2.Сүтқоректілерде қан жасушаларының негізгі түрлері эритроциттер, __ және тромбоциттер болып табылады. 3.Сүтқоректілердің эритроциттерінде __ жоқ, бұл оларға көбірек оттегі тасымалдауға мүмкіндік береді. 4.Құстар мен рептилиялардың эритроциттері __ пішінді және ядросы бар. 5.Лейкоциттер ағзаны инфекциялардан __ маңызды рөл атқарады. Кілт сөздер: сопақ, қорғауда, ядросы, лейкоциттер, плазма

2 слайд

3 слайд
•Олардың құрылысының ерекшелігі неде?

3 слайд

4 слайд
•Олардың амебаға қандай ұқсастығы бар?

4 слайд

5 слайд
«Қызықты деректер мен оқиғалар» Қызықты факт: Антиденелердің әртүрлі кластары бар, мысалы, IgG, IgA, IgM, IgE және IgD. Олардың әрқайсысының өз қызметі мен ерекшеліктері бар. Мысалы, IgE аллергиялық реакцияларға жауап береді.   Өмірден алынған мысал: Қызылша немесе желшешек сияқты ауруларға қарсы вакцинация гуморальдық иммунитетті белсендіреді. Бұл кезде ағза антиденелерді шығарып, сол аурумен кездескенде тез және тиімді жауап береді.   Қызықты факт: Жасушалық иммунитет ұзақ уақыт бойы тиімді болуы мүмкін және қатерлі ісіктерге де жауап бере алады. Кейбір қатерлі ісікке қарсы терапияда Т- жасушаларды күшейтудің арнайы тәсілдері қолданылады (мысалы, CAR-T жасушалық терапия).   Өмірден алынған мысал: COVID-19 пандемиясы кезінде жасушалық иммунитеттің маңыздылығы байқалды. Кейбір адамдардың SARS-CoV-2 вирусына қарсы күшті жасушалық иммунитеті болды, бұл олардың аурудың ауыр өтуінен қорғанысын қамтамасыз етті.

5 слайд

6 слайд
§18. Иммунитет. Гуморальдық және жасушалық иммунитет. 8.1.3.3 - лейкоциттердің түрлі типтерінің қызметтерін сипаттау; 8.1.3.4- гуморальдық және жасушалық иммунитетті салыстыру;

6 слайд

7 слайд
Құндылық: «жасампаздық және жаңашылдық» 1.Теориялық білім: лейкоциттердің түрлі типтерінің қызметтерін сипаттайды және гуморальдық және жасушалық иммунитетті салыстырады; 2.Практикалық дағдылар: гуморальдық және жасушалық иммунитетті салыстырады; 3.Функционалдық сауаттылық: Гуморальдық және жасушалық иммунитеттің екі түрі арасындағы айырмашылықтарды талдайды;

7 слайд

8 слайд
• Иммунитет – бұл ағзаның жұқпаларға (бактериялар мен вирустарға) және кез келген бөтен бөлшектерге қарсы тұру қасиеті • Иммунитет туралы ілім негізін жасады: Мечников пен Эрлих • Ағзаны жұқпалардан қорғауды қамтамасыз етеді: Қанның ақ жасушалары – Лейкоциттер • Лейкоциттер ағзаны 2 әдіспен қорғайды: 1) микробтарды жояды – фагоцитоз; 2) микробтарды жоятын немесе арнайы қорғаныш нәруыздар – антиденелерді жасайды • Микробтарды жою әдістері негізінде иммунитет 2-ге бөлінеді ➢ Жасушалық – Фагоцитоз ➢ Гуморальдық – Антидене «Мәтінмен жұмыс»

8 слайд

9 слайд
• Фагоцитоз (жасушалық иммунитет) жұмысын зерттеді: Мечников • Антидене (гуморальдық иммунитет) жұмысын зерттеді: Эрлих • Фагоцитоз – қатты бөлшектерді жасушалардың жалған аяқтары арқылы ұстап қалуы • Фагоцитозға қабілетті: Амеба мен Лейкоциттер • Амеба мен Лейкоциттерді атайды: Фагоциттер • Жасушаның кез келген жерінде пайда болатын цитоплазманың уақытша өсінділері: Жалған аяқтары • Антиденелер – лимфоциттердің кейбір түрлерін бөгде заттардың – антигендердің енуіне жауап ретінде бөліп шығаратын ерекше нәруыздар • Микроағзаларды өзара жабыстырып, оларды жоя алады: Антиденелер • Улы заттардың молекулаларымен химиялық реакцияға түсіп, оларды бейтараптайды: Антиденелер • Молекулалары ағзаның зақымданған жасушаларын жою үшін «белгілеп алады: Антиденелер • Лейкоциттердің неше типі бар: 5 «Мәтінмен жұмыс»

9 слайд

10 слайд
«Кестемен жұмыс» Атауы Қызметі, ерекшеліктері, құрылысы Мөлшері Нейтрофилде р ➢ Белсенді микрофагтар; ➢ Жасушааралық кеңістікте, теріде және т.б. мүшелерде кездеседі 50–70% Лимфоциттер ➢ Антиденелер жасау; ➢ Гуморальдық және жасушалық иммунитет 24% Моноциттер ➢ Макрофагтар; ➢ Қан арнасынан тыс - буын, плевра сұйықтығында зиянды бөлшектерді жояды 4% Эозинофилде р ➢ Бөтен нәруыздарды; ➢ Тіршілігін жойған ұлпа нәруыздарын залалсыздандырады 1,5–5% Базофилдер ➢ Қанның басқа жасушалары үшін тамырлардың өткізгіштігі; ➢ Қан ұюы үшін маңызды рөл атқарады 0,5–1%

10 слайд

11 слайд
https://drive.google.com/file/d/1NTIOMvFGMcZWVTVQaIJ-xNjjMVYJc5lr/view?usp=drive_link   https://drive.google.com/file/d/14l4ieHj1YDNm1Fl-O6Dx3PdPvLpRLJDJ/view?usp=drive_link «Кинометафора» әдісі

11 слайд

12 слайд
https://wordwall.net/play/80695/921/269 https://wordwall.net/play/80696/467/827

12 слайд

13 слайд
Иммунитет – организмнің жұқпалы ауруларға қарсы қорғаныс қабілеті. Бұл жүйе екі негізгі механизмнен тұрады: Гуморальдық иммунитет — иммундық жасушалардың антигендерге қарсы арнайы антиденелерді өндіруін қамтиды. Бұл иммунитеттің түрі ағзаға патогендер енген кезде басталады. Жасушалық иммунитет — иммундық жүйенің Т-лимфоциттері арқылы жүзеге асырылады, олар клеткалар деңгейінде жұқпалы агенттермен күреседі. Зерттеу сұрағы: Бір адамда гуморальдық және жасушалық иммунитеттің екі механизмінің қаншалықты маңызды екенін бағалаңыз. Нұсқау: Гуморальдық иммунитеттің рөлі туралы түсінік беріңіз.______________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________ Жасушалық иммунитеттің маңызын түсіндіріңіз.__________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________ Екі механизмнің бір-бірімен байланысы туралы айтып беріңіз.______________________________________________________________________________________ ___________________________________________________________________________________________ ФУНКЦИОНАЛДЫҚ САУАТТЫЛЫҚ ТАПСЫРМАСЫ

13 слайд

14 слайд
Кесте Иммунитет түрі Қасиеті Қорғаныс әрекеті Гуморальдық иммунитет Антиденелерді шығару Бактериялар мен вирустарды бейтараптандыру Жасушалық иммунитет Т-лимфоциттер арқылы жасушалармен күресу Жұқтырылған немесе қатерлі клеткаларды жою Тест 1. Гуморальдық иммунитеттің негізгі рөлі қандай? a) Т-лимфоциттерді шығару b) Антиденелерді өндіру c) Қатерлі клеткаларды жою d) Дененің температурасын көтеру 2. Жасушалық иммунитеттің басты компоненті не? a) Антигендер b) Бактериялар c) Т-лимфоциттер d) Антиденелер Тапсырма: Гуморальдық және жасушалық иммунитеттің екі түрі арасындағы айырмашылықтарды талдаңыз. Қайсысының маңызы көбірек және неге? Өзіңізге таныс аурулармен мысалдар келтіріп, бұл иммунитеттердің рөлін түсіндіріңіз. __________________________________________________________________________________________________

14 слайд

15 слайд
Үй жұмысы §19. Жұқпалы аурулар және олардың алдын алу шаралары. Кері байланыс «4 себеп» 1.Мен түсіндім, себебі ... 2.Мен түсінбедім, себебі ... 3.Мен қолдана аламын, себебі ... 4.Маған тиімді болмады, себебі .../ұсыныс…… ..

15 слайд