9 сынып. Ашық сабақ. "ЗӘР ШЫҒАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ ГИГИЕНАСЫ"

1 слайд
Б өлім : 9.2B  Бөліп шығару Сабақтың тақырыбы: Зәр шығару жүйесінің гигиенасы. Бүйрек және  зәр шығару жүйесінің аурулары: пиелонефрит, цистит,Бүйрекке тастың жиналуы.  Себептері және алдын алу шаралары

1 слайд

2 слайд
САБАҚ МАҚСАТТАРЫ: Оқушы біледі:  зәр шығару жүйесінің ауруларын  - зәр шығару жүйесі мүшелерінің бұзылуының белгілері мен себептерін түсіндіру

2 слайд

3 слайд
БАҒАЛАУ КРИТЕРИЙЛЕРІ Оқушылар мақсаттарға қол жеткізеді егер:  - аурулардың себептерін атай алса;  - аурулардың белгілерін атай алса;  - гигиеналық және аурулардың алдын алу шараларын атай алса.

3 слайд

4 слайд
ЗӘР ШЫҒАРУ ГИГИЕНАСЫ Зәр шығару біздің өмірімізде басты орын алады, себебі, одан күніне 160-170 литр қан тазартылып отырады. Сонымен қоса көптеген зат алмасулар болады. Осы жүйеде бір ақуал кетсе, осы дамып адам ауруға шалығады. Біз дұрыс гигиенаны ұстанбасақ, өзімізді жылы, әрі жайлы ұстамасақ бұл зәр шығару ауруларына әкеп соғады. Оны кішкентай жастан қадағалау қажет, себебі, жас балалардың зәр шығару жүйесі ерекше болады. Несеп шығару жүйесінің кең таралған ауруларына өткір және созылмалы нефрит, бүйректе тас пайда болу, цистит және уретрит жатады. Олардың кейбіреулері бүйрек жетіспеушілігі мен ағзаның улы заттармен, негізінен несепнәрмен улануына әкеледі. Бұл жағдайда жалғыз әдіс – диализ немесе бүйрек трансплантациясы.

4 слайд

5 слайд
БҮЙРЕК АУРУЛАРЫ: https:// www.youtube.com/watch?v=aUO_aMcNyVk

5 слайд

6 слайд
НЕСЕП ШЫҒАРУ ЖҮЙЕСІНІҢ КЕҢ ТАРАЛҒАН АУРУЛАРЫ Несеп шығару жүйесінің кең таралған ауруларына өткір және созылмалы нефрит, бүйректе тас пайда болу, цистит және уретрит жатады. Олардың кейбіреулері бүйрек жетіспеушілігі мен ағзаның улы заттармен, негізінен несепнәрмен улануына әкеледі. Бұл жағдайда жалғыз әдіс – диализ немесе бүйрек трансплантациясы.

6 слайд

7 слайд
ПИЕЛОНЕФРИТ https:// www.youtube.com/watch?v=doborwyhXE4

7 слайд

8 слайд
ПИЕЛОНЕФРИТ  Өткір пиелонефриттің белгілеріне дене қызуының Цельсий бойынша 40 ° С-ға дейін күрт жоғарылауы және арқа мен іштің төменгі бөлігіндегі өткір ауырсыну жатады. Мұны антибиотиктер қабылдау арқылы толық емдеуге болады. Бұл аурудың созылмалы түрі айқын белгілері көрінбестен, бірнеше жыл бойы дами алады және бүйректердің зақымдалуы немесе бүйрек жетіспеушілігіне де әкелуі мүмкін.

8 слайд

9 слайд
ПИЕЛОНЕФРИТІшек таяқшасы (60-80% жағдайында), сирекірек болса да стрептококк, стафилококк, протен жетекші маңыз атқарады, жекелеген жағдайда ауруды аралас микрофлора туғызды. Несеп жолдарының қабынып ауруы көбінесе экссудаттық-қатаралдық диатезбен, гипотрофиямен, ас қорытуының бұзылуымен ауыратын балаларда байқалады. Ауру үш жолмен: гематогендік, лимфогендік, несеп жолының төменгі бөлімдерінен шығатын жолдармен тууы мүмкін. Бұған несеп жолдарының тарылуы мен бұзылуы, иілуі, қысылуы және несептің жүруін бұзатын басқа да себептер жәрдемші болады. Пиелонефритке тән синдромдар – лейкоцитурия, бактериурия және бүйрек өзекшелерінің функциионалдық қабілетінің нашарлауы. Бірініші және екінші пиелонефрит болып бөлінеді. Екінші обструкциялық пиелонефритке және туа бітетін тубулопатия (бүйрек өзекшелерінң тұқым қуалайтын зақымдануы) себепші болатын пиелонефритке бөлінеді. Өту сипаты бойынша жедел, толқын тәрізді латентті пиелонефрит болып бөлінеді. Өткір пиелонефриттің белгілеріне дене қызуының Цельсий бойынша 40°С-ға дейін күрт жоғарылауы және арқа мен іштің төменгі бөлігіндегі өткір ауырсыну жатады. Мұны антибиотиктер қабылдау арқылы толық емдеуге болады. Бұл аурудың созылмалы түрі айқын белгілері көрінбестен, бірнеше жыл бойы дами алады және бүйректердің зақымдалуы немесе бүйрек жетіспеушілігіне де әкелуі мүмкін.

9 слайд

10 слайд
-

10 слайд

11 слайд
БҮЙРЕККЕ ТАСТЫҢ ЖИНАЛУЫБүйрекке тасы , уролитиаз — жиі кездесетін несеп тас ауруының бірі. Бұл ауруды кейде қазақтар тынжытас деп те атайды. Бүйрекке тас байлану адам организмінде минералды тұздар мен су алмасуының және ішкі секреция бездерінің (қалқанша без, гипофиз, бүйрек үсті безі) қызметінің бұзылуы, бүйрек түтікшелерінің қабынуы, бүйрек пен қуық арасындағы түтіктің тарылуы салдарынан болады. Көбіне 20 — 50 жас арасында кездеседі. Аурудың алғашқы белгісінде науқас адамның бүйрек тұсынан шаншу қадалып, сыздап ауырады. Кейін шаншу күшейіп, науқас мазасызданады. Шаншу кіндікке, бүйрек пен қуық арасындағы түтікше бойымен шапқа да берілуі мүмкін. Бұл кезде науқас адам лоқсып құсады, іші кебеді (парез). Несепке қан араласады (гематурия), егер несепте ауру тудыратын микробтар болса, дененің қызуы көтеріліп, зәрде ірің болады (пиурия). Науқас адамның кіші дәретке отыруы жиілеп, қуық ашиды. Кейде несепағар түтікшесіне кішкентай түйіршік тастардың тұрып қалуынан зәр жүрмей қалады (анурия). Бұл — науқас адамның өміріне тікелей қауіпті. Бүйрекке тас байлануды рентген сәулесін қолдану, несепті лабораторияда тексеру арқылы анықтайды. Ауруды емдеу үшін бүйректегі тастың мөлшері мен оның қай жерде орналасқанын біліп алады. Бүйректегі ұсақ түйіршік тасты арнайы дәрі- дәрмектермен физиотерапиялық әдістермен және көп мөлшерде су ішкізу арқылы түсіреді. Егер қуықтан тасты арнайы мед. ілмекпен алып тастауға келмесе, онда хирургиялық операция жасайды. Соңғы кезде бүйрек тасын толқынды сәулемен уату (литотрипсия) жолымен түсіру кеңінен қолданылуда. Сондай-ақ, арнайы курорттар мен санаторийлерде емделудің де пайдасы бар. https:// www.youtube.com/ watch?v=aUO_aMcNyVk

11 слайд

12 слайд
БҮЙРЕК ТАС  Бүйрек тастың болуы жер бетіндегі барлық адамдардың шамамен 3 пайызы мөлшерінде болады. Бүйрек тастары – несеп құрамындағы минералды заттардан түзілген қатты, ерімейтін қалдықтар. Бұл тастар несеп шығару жолдарын жауып тастайды және бүйрек шаншуын: лоқсу және жүрек айнуымен бірге іштің төменгі жағындағы және шаттағы өткір ауырсынуды тудырады.

12 слайд

13 слайд
-

13 слайд

14 слайд
ЦИСТИТЦистит (лат. cyct і t і s; грек. kyst і s — қуық және і t і s — қабыну) — қуықтың өте жиі кездесетін қабынуы. циститпен балалар да, ер адамдар да, әсіресе әйелдер жиі ауырады. Аурудың қоздырушылары: ішек таяқшасы, протей, стафилококк, т.б. инфекциялар. Бұлар қуыққа гематогендік жолмен организмдегі қабыну ошағынан немесе сырттан уретра (үрпі түтігі) арқылы жыныс мүшелерінен енеді. Аурудың дамуына қуыққа салқын тигізу, іш қату және ысталған, сүрленген тағамдарды көп жеу, т.б. әсер етеді. циститтің екі түрі ажыратылады. Циститтің жедел түрінде адам кіші дәретке жиі барады, зәр сындырғанда қуықтың тұсы, сегізкөз сыздап ауырады. Науқастың дене температурасы көтерілмейді. Несепті талдаудан өткізгенде, оның құрамынан лейкоцит,эротрицит және белоктың бар екені анықталады. Аурудың жедел түрінде дәрігердің тағайындаған емін уақытымен, дұрыс қабылдап, дерттің созылмалы түріне ауысып кетпеуіне күш салу керек. Науқас осының бәрін орындаса, аурудан жазылып кетеді. Циститтің созылмалы түрі қуық ісігі, простатит, уретрит, т.б. аурулардың салдарынан дамиды. Кейде дерттің өршуіне туберкулез, трихомоноз ауруларының да көп әсері бар.

14 слайд

15 слайд
УРЕТРИТ ЖӘНЕ ЦИСТИТ  Уретрит және цистит несеп бөлінген кезде ауырсыну арқылы көрінеді. Қуықтың қабынуы - цистит. Зәр шығару өзегінің қабынуы - уретрит. Микроағзалар бүйрекке қуықтан таралуы мүмкін, ол жерде олар пиелонефритті тудырады. Пиелонефрит - бүйрек астаушасының қабынуы.

15 слайд

16 слайд
БҮЙРЕК ТРАНСПЛАНТАЦИЯСЫ  Бүйрек жетіспеушілігін емдеудің анағұрлым тиімді жолы бүйректі ауыстыру болып табылады. Мұндай процедуралар 1954 жылдан бастап жүргізіліп келеді. Олардың табысты болуы сәйкес донорды таңдауға, ол реципиенттің отбасынан болғаны абзал. Солай бола тұра, пациенттер бірнеше ай, тіпті жылдар бойы өз кезегін күтетін жағдайлар жиі болады. Сондай- ақ отаның жақсы жасалуына қарамастан, жаңа бүйректі реципиент ағза қабылдамауы мүмкін, тіпті ота жасатқаннан кейін бірнеше жыл өткен жағдайда.

16 слайд

17 слайд
түсіндір Пиелонефрит

17 слайд

18 слайд
түсіндір Цистит

18 слайд

19 слайд
түсіндір Бүйректе тастың пайда болуы

19 слайд

20 слайд
ТОПТА ЖҰМЫС  Оқушыларға бүйрек және зәр шығару жүйесі ауруларының себептерін және олардың алдыналу жолданын зерттеңіздер, зерттеу жүргізу үшін интернет- ресурстардан / ақпараттық парақтарды пайдалана отырып, постер-презентацияны дайындаңыздар.  Ауырулар: пиелонефрит, цистит, бүйрек-тас ауруы (аурулар тізімін уретрит және энурезбен толықтыруға болады).  Бірінші топ пиелонефрит туралы презентация дайындайды; Екінші топ цистит туралы презентация дайындайды;  Үшінші топ бүйрек-тас ауруы туралы презентация дайындайды.  Жұмыстарын бағалау критерийлері  Атауы;  Ауыру себептері;  Ауыру белгілері;  Ауыруды алдыналу шаралары.

20 слайд

21 слайд
ҚБ «БҮЙРЕК АУРУЛАРЫ ЖӘНЕ ОЛАРДЫҢ АЛДЫНАЛУ ШАРАЛАРЫ» Атауы Себептері Белгілері Алдыналу шаралары        

21 слайд

22 слайд
РЕФЛЕКСИЯ 1- түсінбедім, 2- Түсіндім, бірақ қайталуым қажет 3- Өже жақсы түсіндім

22 слайд