Абай шығармаларын белсенді әдіс -тәсілдер арқылы оқыту

1 слайд
Ақтөбе қаласы № 20 жалпы білім беретін орта мектеп - лицейі

2 слайд
Абай шығармаларын белсенді әдіс – тәсілдер арқылы оқыту 2020-2021 оқу жылы

3 слайд
Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге Абайды таныту арқылы біз Қазақстанды әлемге танытамыз, қазақ халқын танытамыз, Абай танытамыз, қазақ халқын танытамыз, Абай әрқашан ұлттық ұранымыз болуы тиіс.әрқашан ұлттық ұранымыз болуы тиіс. Н.Ә.Назарбаев

4 слайд
«Әлем таныған – Абай!» Абай өмірінің негізгі белестері: “ Броундық қозғалыс” әдісі   Сынып ішіне тақырыпқа қатысты мәліметтер мен ақпараттар орналастырылады. Абайдың дүниеге келуі мен балалық шағы. Өмір жолы: Қазақ халқының ұлы ақыны-Абай Құнанбаев 1845 жылы Семей облысы, қазіргі Абай ауданы, Шыңғыстау тауында дүниеге келген. Ибраһим деген атын бұзып,Абай деп қойған шешесі екен. Әкесі Құнанбай, шешесі Ұлжан, руы-тобықты. Тиімділігі: Оқушылар бүкіл сынып ішінде қозғала жүріп, берілген тақырып бойынша ақпарат жинайды. Абайдың жеті атасы Айтек Олжай Айдос Ырғызбай Өскенбай Құнанбай Абай (Ибраһим)

5 слайд
Абай және ақындық өнер «Қабырғадағы сурет » әдісі  Абайдың қалам тартқан тақырыптарының ішінен оқушылар өздеріне ұнаған тақырыптардың біреуін таңдайды.Сол таңдаған тақырыптарына байланысты өлеңді мәнерлеп оқиды.  Қабырғаның ішіне сол өлеңнен нені түсінді? Нені ұғынды? өлеңнің шығу тарихын жазады.  Сұлбаның сыртына өлең мазмұны негізінде сұрақтар құрастырып жазады.  Тиімділігі: Ақынның өлеңдерін еске түсіреді. Сонымен қатар өз ойларын ашып айта алуына көмектеседі. Абай қалам тартқан тақырыптар Ғылым Туралы Жыл мезгілі Достық туралы Махаббат туралы Елі, жері туралы Сөздің құдіреті туралы Жасымда ғылым бар деп ескермедім. “ Жаз” “Қыс” “Күз” “ Жігіттер, ойын – арзан, күлкі – қымбат” Сен мені не етесің? Қалың елім, қазағым, қайран жұртым Өлең сөздің патшасы, сөз сарасы.

6 слайд
Абай аудармалары Абай орыс әдебиетін 1882 жылдан бастап аударған. Ең бірінші аудармасы- орыстың атақты ақыны Лермонтовтың “Бородино” атты патриоттық өлеңінен үзінді.Абай аудармаларын зерттеушілер қазір орыс әдебиетінен оның елуден аса аударған өлеңдері барлығын айқындап отыр. Олардың ішінде лирикасы да, мысал өлеңдері де, сатиралық лирикалары да бар. Орыстың атақты жазушы, ақындарын аударуда Абай тек қана қазақ емес , бүкіл шығыс елінде елеулі орын алады.

7 слайд
 Шегіртке мен құмырсқа  Есек пен бұлбұл. Шегіртке мен құмырсқа  Есек пен бұлбұл.  Ал, сенейін, сенейін.  Өзіңе сенбе, жас ойшыл.  Қараңғы түнде тау қалғып. Ал, сенейін, сенейін.  Өзіңе сенбе, жас ойшыл.  Қараңғы түнде тау қалғып. Онегиннің сипаты.  Татьянаның Онегинге жазған хаты  Татьяна сөзі Онегиннің сипаты.  Татьянаның Онегинге жазған хаты  Татьяна сөзі М. ЛермонтовМ. Лермонтов И. КрыловИ. Крылов А. ПушкинА. Пушкин  Қорқытпа мені, дауылдан Қорқытпа мені, дауылдан И.А. БунинИ.А. Бунин

8 слайд
«Кластер» (Топтастыру) тәсілі арқылы Абайға мінездеме беру. Парасатты болып туған, Шыңғыстаудың Абайы. Ән мен жырын мұра қылған, Сарыарқаның Абайы. Нақылымен сана құйған, Қазағымның Абайы. Ақылымен дана болған, Бүкіл әлем Абайы, - деп ақын Жұмағазы Алмабаев жырлаған Абай кім? • Кластер арқылы оқушылар Абайға мінездеме береді.Тиімділігі: 1. Ойына келген пікірді жазуға тартынбайды. 2. Берілген уақыт аяқталғанша жұмысты жалғастырады. 3. Тақырыптың басқа қырларын ашуға ұмтылады. 4. Мүмкіндігінше көп идеяларды жинақтайды.Абай Құнанбаев Қазақтың бас ақыны Дара,дана тұлға. Кемеңгер ойшыл Сырлы сазгер Қара сөздің қас шебері Ұлы аудар машы

9 слайд
«Абай өлеңдеріне саяхат» бөлімі «Шексіздік» тәсілі арқылы ақын өлеңдерімен танысу. Өлең сөздің патшасы сөз сарасы, Қиыннан қиыстырар ер данасы. Тілге жеңіл, жүрекке жылы тиіп, Теп-тегіс жұмыр келсін айналасы. Үлестірме парақшаға ақын өлеңінен үзінді беріліп, атауы жазылады. Әр оқушы кезекпен парақшаны таңдап, басқа оқушыға жасырады. Тиімділігі:Абай 170- тен астам лирикалық өлең жазған. Осы тәсіл арқылы оқушылар Абайдың барлық өлеңімен танысады және атауын табады.

10 слайд
Абайдың қара сөздері  1-сөз.  2-сөз.  3-сөз.  7-сөз.

11 слайд
Абай қара сөздерінің негізгі тақырыптары: Дүниенің тылсым сырын танып білу мәселесіне байланысты. Ілім – білімге бөгет болатын надандық, талапсыздық, жалқаулық мінездерді сынауға байланысты. Ар – ұят , адамгершілік, мәселелеріне байланысты . Ғылым , білім, өнер жайын сөз еткенде, ең алдымен, сауданың тегін білетін өзбек, татар жұртын, өнер ғылымның жолын қуған орыс жұртын үлгі тұтуға байланысты. «Жетінші», «Отыз бірінші», «Отыз сегізінші», «Он тоғызыншы» «Қырық үшінші». «Алтыншы», «Сегізінші», «Он бірінші», «Отыз тоғызыншы» , « Қырық екінші», «Қырық бірінші», «Қырық төртінші», «Жиырма алтыншы». «Бесінші», «Он сегізінші», «Отыз үшінші», « Отыз жетінші», «Отызыншы», «Жиырма тоғызыншы», «Он жетінші» , «Он төртінші» . « Жиырма бесінші», « Қырық бесінші», «Жиырма жетінші», « Екінші».«Отыз төртінші», «Отыз бесінші», « Отыз алтыншы», « Жиырма сегізінші», « Он үшінші», « Он екінші». «Бесінші», «Он сегізінші», « Отыз жетінші», «Отызыншы», «Он жетінші» , «Жиырма бірінші».« Графикалық органайзер » әдісі көмегімен оқушыларға Абай қарасөздерін меңгерту өте тиімді .

12 слайд
«Бірінші» қара сөзінде ақын сұрақ қойып, өзі қатқан жауаптары : Өмірде артыма не қалдырдым? Ел бағу ? Мал бағу? Алыстық, жұлыстық, әурешілік болды Ғылым бағу? Балаларды бағу? Бағусыз дертке ұшыраған, кісі бақпаса, не албыртқан, көңілі басылмаған жастар бағамын демесе, бізді құдай сақтасын. Жоқ, баға алмаймын.Балалар өздеріне керегінше бағып алар. Енді қартайғанда қызығын өзің түгел көре аламайтұғын, ұры, залым, тілемсектердің азығын бағып беремін деп, қалған аз ғана өмірімді қор қылар жайым жоқ. Жоқ, ғылым бағарға да ғылым сөзін сөйлесер адам жоқ..... Мұңдасып шер тарқатысар кісі болмаған соң, ғылым өзі – бір тез қартайтатұғын күйік. Жоқ, баға алмаймын. Бағар едім, қалайша бағудың мәнісін де білмеймін, не болсын деп бағам, қай елге қосайын, қай харекерке қосайын? Балаларымның өзіне ілгері өмірінің , білімінің пайдасын тыныштықпенен көрелік орын тапқаным жоқ, қайда бар, не қыл дерімді біле алмай отырмын, не бол деп бағам? Оны да ермек қыла алмадым. Софылық қылып , дін бағу ? Жоқ, ол да болмайды, оған да тыныштық керек. Не көңілде, не көрген күніңде бір тыныштық жоқ, осы елге, осы жерде не қылған софылық ? Ақыры ойладым: осы ойыма келген нәрселерді қағазға жаза берейін, ақ қағаз бен қара сияны ермек қылайын, кімде –кім ішінен керекті сөз тапса, жазып алсын, я оқысын, керегі жоқ десе, өз сөзім өзімдікі дедім де, ақыры осыған байладым, енді мұнан басқа ешбір жұмысым жоқ.

13 слайд
«5-5-1» әдісі арқылы сабақты қорытындылау Оқушылар сабақ кезінде нені меңгергендері жайлы 5 сөйлем жазады. Одан кейін сол 5 сөйлемді 5 сөзге дейін қысқартады. Соңында 5 сөзді 1 сөзге қысқартады. Тиімділігі: Оқушылар өздерінің түйінді сөзін бүкіл сыныппен бөліседі. Өз ойларын ашық айта алады.

14 слайд
Кері байланыс «Бір ауыз сөз» әдісі Оқушылар стикерлерге сабақ туралы бір ғана сөз жазып, оны тақтаға жапсырады. Өз ойларын түсіндіріп береді. Стикерлерге сабақты бағалайтын келесі сөздерді жазуға болады . Ұнады, пайдалы, қажет, білдім, үйрендім, қызықтым, ұмтылдым, есте сақтадым т.б

15 слайд
М.Әуезов.М.Әуезов.Ш. ҚұдайбердіұлыШ. Құдайбердіұлы “ Қ азақтың бас ақыны - Абай Құнанбаев». А. БайтұрсынұлыА. Байтұрсынұлы М. ЖұмабаевМ. Жұмабаев““ Абайдың істеп кеткен Абайдың істеп кеткен қызметі-әдебиетімізге қызметі-әдебиетімізге асыл іргетасасыл іргетас ”.”. “ “ Шын хакім,сөзің асыл-баға жетпес, бір сөзің мың жыл жүрсе дәмі кетпес Қарадан хакім болған сендей жанның Әлемнің құлағынан әні кетпес!". "Абай менің "Абай менің тәрбиешім”.тәрбиешім”.