Агрессивті балалармен жүргізілетін психокоррекциялық жұмыс жасаудың жолдары

1 слайд
АГРЕССИВТІ БАЛАЛАРМЕН ЖҮРГІЗІЛЕТІН ПСИХОКОРРЕКЦИЯЛЫҚ ЖҰМЫС ЖАСАУДЫҢ ЖОЛДАРЫ

2 слайд
МАЗМҰНЫ КІРІСПЕ 1ПСИХОКОРРЕКЦИЯЛЫҚЖҰМЫС ЖАСАУДЫҢ ТЕОРИЯЛЫҚ НЕГІЗДЕРІ 1.1Психокоррекциялық жұмыстардың ғылыми –әдістемелік тұғырлары 1.2Мінез-құлықтағы агрессияның сипаттамасы және оның түрлері мен ерекшеліктері 1.3Балалар бойында кездесетін агрессивтілік әрекеттің пайда болуының себептері мен туындау шарттары

3 слайд
2БАЛАЛАРДЫҢ БОЙЫНДАҒЫ АГРЕССИВТІ ӘРЕКЕТТІҢ АЛДЫН АЛУ МЕН ТҮЗЕТУДЕГІ ПСИХОКОРРЕКЦИЯЛЫҚ ЖҰМЫСТАР 2.1Агрессивтіліктің алдын алу мен зерттеудің әдістемелері 2.2.Балалар бойындағы агрессивтілікті түзетуге арналған психокоррекциялық әдістерді жүргізудің басты бағыттары мен жолдары 2.3 Агрессивтілікті зерттеудегі психокоррекциялық жұмыстар ҚОРЫТЫНДЫ ПАЙДАЛАНҒАН ӘДЕБИЕТТЕР

4 слайд
КІРІСПЕ Қазақстан Республикасының білім беру жүйесін дамытудың мақсаттары мен міндеттерін, құрылымы мен мазмұнын және негізгі стратегиялық бағыттарын айқындайтын білім беруді дамыту тұжырымдамасы мемлекеттік тәуелсіздікті қалыптастыру мен нығайтудың, елдің прогресшіл дамуының негізін құрайды. Бұл тұжырымдамада көрсетілгендей ағымдағы жағдай және білім беруді дамытуды тежейтін факторлар бөлімінде негізгі мәселе бастауыш мектеп жас кезеңіндегі эмоциялық дағдарыстар деп көрсетіледі. Сондықтан, соңғы жылдары оқушыларының бойынша агрессивтілік жағдай бой көрсетіп келеді.

5 слайд
Зерттеудің өзектілігі. Бүгінгі таңдағы қоғамдағы ірі өзгерістер мен күрделене түскен экономикалық жағдайлар жас ұрпақ психологиясына айрықша әсер етіп қана қоймай күн сайын күшейе түскен мұндай қолайсыз факторлар балалрдың агрессивтілігіне де үлкен септігін тигізуде Балалар бойындағы агрессиялы мінез-құлықтың пайда болуын психологтар жан-жақты түсіндіреді. Агрессияның қай түрі болса да, бұл өзгеге қиянат көрсету дегенді байқатады. Агрессияның қай түрін зерттейтін психологиялық бағыт болмасын әр қайсысы өзінше түсіндіреді.

6 слайд
Зерттеудің мақсаты: агрессивті балалармен жүргізілетін психокоррекциялық жұмыс жасаудың жолдарын анықтау Зерттеу міндеттері: - Психокоррекцияға байланысты және балалрдың агрессивті әрекеті мәселелері бойынша ғылыми-әдістемелік еңбектерді жинақтау, іріктеу; - Психокоррекциялық жұмыс жасаудың теориялық негіздерін айқындау; - мінез-құлықтағы агрессияның сипаттамасы және оның түрлері мен ерекшеліктерін талдау; - балалар бойында кездесетін агрессивтілік әрекеттің пайда болуының себептері мен туындау шарттарын жүйелеу; - балалар бойындағы агрессивтіліктің алдын алу мен түзетуге арналған психокоррекциялық әдістерді жүргізудің басты бағыттары мен жолдарын анықтау.

7 слайд
Зерттеу нысаны: 12-13 жас аралығындағы агрессивті балалар. Зерттеу пәні: агрессивтіліктің алдын алу мен түзетуге бағытталған психокоррекциялық жұмыс жасау әдістемелері. Зерттеудің ғылыми болжамы : егер балаларда көрінетін агрессивтіліктің себептерін уақытында анықтап, психокоррекциялық жұмыстарарқылы оның алдын алсақ, онда бала әрекетінің мазасыздануы тұрақтанып, мінез-құлқын жақсартуға мүмкіндіктер туар еді.

8 слайд
Зерттеудің теориялық және әдіснамалық негіздері – философия және психология ғылымдарының ілімдері бойынша қарастырылған психокоррекцияға байланысты бірқатар материалдар; агрессиялық күйді сипаттауға бағыттылған теориялық материалдар; психология ғылымындағы адамның психологиялық күйін сипаттайтын теориялық ілімдер;тұлға теориялары;З.Фрейд, А.Фрейд, Э.Фромм, А.Адлер, К.Юнг, К.Хорни және т.б. ғалымдардың психологиялық теориялары;агрессиялық қимылды эволюциялық процеске емес жағдайға байланысты қарастырған: Дж. Доллард, Л.Берковитц, С.Розенцвейг ілімдері; агрессия мен агрессивтілік күйдің өзгешеліктерін салыстырмалы тұрғыда ашып көрсеткен:К.Роджерс, В.Франкл, Ф.Перлз, т.б. теориялары негізге алынды.

9 слайд
Зерттеудің ғылыми жаңашылдығы мен тәжірибелік маңыздылығы: - психокоррекциялық жұмыс жасаудың теориялық негіздері айқындалды; - мінез-құлықтағы агрессияның сипаттамасы беріліп, оның түрлері мен ерекшеліктері талданды; - балалардың бойында кездесетін агрессивтілік әрекеттің пайда болуының себептері мен туындау шарттары жүйеленді; - балалар бойындағы агрессивтіліктің алдын алу мен түзетуге арналған психокоррекциялық әдістерді жүргізудің өлшемдері мен көрсеткіштері айқындалып, деңгейлері мен жолдарыанықталды. Зерттеу жұмысының практикалық маңыздылығы мектептердегі мұғалімдерге, ата-аналар мен сынып жетекшілеріне, психолгтарға бала агрессиясының алдын алу мен түзетуге байланысты зерттеушілерге көмекші құрал ретінде пайдалана алуында.

10 слайд
Қарастырылатын ғылыми мәселенің ағымдағы жағдайына тоқталсақ, тақырып аз ғана зерттеуден тұратын 1 дипломдық жұмыстың мазмұнымен толық ашылып тұр деп айта алмаймыз, әлі де зерттеу жұмысын толықтыру, жетілдіру қажет. Бұл тақырыппен алдағы еңбек жолымда жұмыс жасаймын.Өзімнің зерттеу тақырыбым ретінде қарастырамын. Тәжірибелік базасы: Ақмола облысы, Жақсы ауданы Зерттеу әдістері: зерттеу барысында келесі психологиялық ғылыми зерттеу әдістері пайдаланылды: теориялық зерттеу әдістері, әдебиеттерді талдау әдісі, диагностикалық әдістер,Басса-Дарки әдістемесі,бақылау әдісі,саралау,салыстыру әдістері,т.б. Дипломдық жұмыстың құрылымы : кіріспе, екі бөлім, қорытынды, әдебиеттер тізімі және қосымшалардан тұрады.

11 слайд
№ Автордың аты- жөні Агрессия – бұл … 1 Л Блендер нысанаға жақындау немесе алыст ап кету тенденциясы; 2 Ф. Аллан тұлғаның сыртқы күштерге төзе алу мүмкіндігін беретін ішкі күш; 3 Х. Дельгадо Мінез-құлық  реакциясы,  қоғам  мен  тұлғаға   зиян  немесе зиян келтірумен көрінеді; 4 А. Басс нəтижесінде  ауырсыну  стимулын   алатын  басқа  ағзаға бағытталған реакция; 5 А Уилсон дене  əрекеті  немесе  бір  жақтан  болатын  қауіп  төндіру, ол екінші  жақтың  еркіндігін  тарылтады  немесе  генетикалық бейімделуін төмендетеді 6 Д. Зильманн басқаларға  тәндік   жəне  дене   жарақаттар  əкелетін  нұқсан келтіру мүмкіндігі; 7 Э. Фромм топқа,  адамдарға, жануарларға  жəне  барлық  тіршілік иелеріне зиян келтіру; Психология ғылымында агрессия түсінігі.

12 слайд
Балалардың мінез-құлқының бұзылуы және агрессияның негізгі себептері: -мінез-құлық акцентуациясы; -терінің психикалық зақымдануы; -отбасы тәрбиесіндегі кемшіліктер; -бұл әр түрлі қақтығыстарға байланысты болады.

13 слайд
Агрессияның қандай түрі болса да, бұл өзгеге қиянат көрсету дегенді байқатады. Агрессияның қай түрін зерттейтін психологиялық бағыт болмасын әр қайсысы өзінше түсіндіреді. Психоаналитикалық бағытты ұсынғандар ғалымдар: З.Фрейд, А.Фрейд, Э.Фромм, К.Юнг, А.Адлер, К.Хорни және т.б. ғалымдардың анықтауы бойынша агрессия - инстинкті, қастандық әрекет, бұл сана мен санасыздықтың арасындағы дау-дамай, адамның психологиялық қорғанысының бір түрі. Әрекетке тиесілі бағыт: бұл жерде агрессиялық қимыл, эволюциялық процеске емес жағдайға байланысты қарастырылған. Дж.Доллард, Л.Берковитц, С.Розенцвейгтер агрессияны - фрустрация әсері деп қарастырған. Гуманистік бағыт: (К.Роджерс, В.Франкл, Ф.Перлз) түсіндіруі бойынша қарастырсақ агрессия - бұл шектелген бостандыққа индивидтің мәжбүр болған жауабының әрекеті. Агрессияны түсіндіру – бұл психологиялық қорғаныстың жан-жақты әр түрі.

14 слайд
Психокоррекция – бұл психикалық дені сау адамның кемшіліктерін түзету үшін психологтар қолданатын, психологиялық әдістер жиынтығы. Психокоррекция дегеніміз - тұлғаның мінез-құлқы мен психологиялық қасиеттерін өзгерту мақсатымен оған арнайы әсер етіп, оның шытырман кезіндегі өзін-өзі ұстау стилінің ыңғайсыздығын көрсетіп, бұл жағдайдан дұрыс шығу жолын бірге іздеп табу. Психокоррекция жүргізу мақсаты мен зерттелінген адамдардың жеке даралық психологиялық ерекшеліктері туралы жинақталған мәліметтерге байланысты бұл жұмыс екі бағытта жүзеге асырылады: 1. Нормативтерді құру коррекциясы. 2. Адамның даралық мүмкіндікгерін дамыту коррекциясы.

15 слайд
Нормативтерді құру коррекциясы. Адамның ішкі жан дүниесінің жеке даралық сипаттамасын әлеуметтік ортада қабылданған нормативтерге сай келтіру коррекциясы топпен жүргізіледі. Олар көбінесе қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру, агрессия көріністерін төмендету, жеткіншектердің жас ерекшеліктеріне байланысты орын алатын акцентуация проблемаларын шешуге багытталған. Коррекциялық әдістердің жоғары нәтижелі болуы ауытқудың синдромына және бұзылудың көрініс беру симптомдарының түрлеріне тәуелді. Мектеп оқушыларымен және олардың ата- аналарымен жүргізілетін коррекцияда қарым-қатынас тренингінің барлық түрлері қолданылады, олар мінез- құлықтың нақты формаларын меңгеруге көмектеседі және клиентке өзінің жан дүниесіндегі сан қилы құбылыстардың орын алғанына жауапкершілікті өз мойнына алуды үйретеді

16 слайд
А. Басс және А. Дарки өздерінің сауалнамаларын құру барысында келесі реакция түрлерін көрсетіп кетті: Физикалық агрессия – басқа біреуге бағытталған физикалық күшті пайдалану Жанама агрессия – басқа адамға тікелей бағытталмаған немесе ешкімге бағытталмаған күрт туған агрессия. Тітіркенушілік – (дөрекілік, шамданғыштық) кішігірім тітіркенушілікке жауап қайтаруға дайын тұрған негативті сезімдер Негативизм – тоқтатылған дәстүрлер мен заңдарға қарсы, пассивті қарсылықтан белсенді күреске дейінгі тәртібіндегі оппозициялық әдеті (өз көзқарасын басқа көзқарасқа қарсы қою) Өкпелеу – қоршаған адамдарға деген нақтылы және ойдан шығарылған іс — әрекеттерге қызғанушылық пен жеккөрушілік. Күдіктенушілік – адамдарға қатысты сенбеушілік және сақтықтан басқа адамдар зиян келтіруді жоспарлайды дегенге сенушілік. Вербальді агрессия – негативты сезімдерді форма (айқай) арқылы және сонымен бірге сөздік жауаптар мазмұны арқылы (қорғау) көрсету.

17 слайд
№   Физика- лық аг- рессия Жанама агрессия   Тітіркену Негати- визм   Өкпелеу Күдік- тену- шілік Вербал- ды агрес- сия Кінәлілік сезімі 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 М.А. А.Ө. Ж.А. Қ.М. Р.Г. А.С. Е.А. Б.Б. И.А. А.Э. 6 4 5 6 5 5 7 4 6 6 5 3 7 3 2 3 4 4 6 7 4 1 3 3 4 3 2 4 4 1 2 2 1 0 0 1 1 0 2 2   5 5 4 5 5 3 3 5 4 6 5 4 6 5 9 3 7 5 4 4   7 4 7 5 6 7 5 4 6 7 5 10 9 6 4 6 5 9 8 6Басса-Дарки әдістемесі бойынша эксперименттік топ мүшелері көрсеткен нәтижелер

18 слайд
№   Физика- лық аг- рессия Жанама агрессия   Тітіркену Негати- визм   Өкпеле у Күдік- тену-шілік Вербал- ды агрес- сия Кінәлілік сезімі 1 2 3 4 5 6 7 8 Е.Т. С.Ә. Г.С. М.Ж К.А. А.Қ. М.Б. А.Н. 7 4 7 5 3 7 1 6 7 3 3 2 1 3 4 5 8 3 6 5 1 5 1 10 4 3 1 2 2 2 2 5     5 6 2 1 2 1 7 9 9 7 7 4 4 4 6 9 10 8 5 5 5 8 4 10 9 5 4 6 7 7 7 6Басса-Дарки әдістемесі бойынша салыстырмалы топ мүшелері көрсеткен нәтижелер

19 слайд
Басса-Дарки агрессивтілік әдістемесінен алынған нәтижелерді гистограммада бейнелеу Эксперименттік топ. Топтан алынған нәтижелердің ортақ мәнін тауып алуымыз қажет: Эксперименттік топ мүшелері көрсеткен нәтижелер мынадай (топ 6 адамнан тұрады): 1. Физикалық агрессия – топ мүшелерінің жалпы жинаған балл саны –54. Мұны топтағы адамдар санына бөліп, ортақ нәтижені шығарамыз, яғни 54 / 10= 5,4 2. Жанама агрессия – жалпы балл – 44 / 10 = 4,4 3. Тітіркену – жалпы балл – 29 / 10 = 2,9 4. Негативизм – жалпы балл – 11/ 10 = 1,1 5. Өкпелеу – жалпы балл – 45 / 10 = 4,5 6. Күдіктену – жалпы балл – 53/ 10 = 5,3 7. Вербалды агрессия – жалпы балл – 58 / 10 = 5,8 8. Кінәлілік сезімі – жалпы балл – 68 / 10 = 6,8

20 слайд
1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 Физикалық агрессия Жанама агрессия Негативизм Күдіктенушілік Вербалды агрессия Кінәлілік сезіміЕнді осы нәтижелерді гистограммада бейнелейміз:

21 слайд
Салыстырмалы топ. Топ 8 адамнан тұрады. Физикалық агрессия – жалпы балл – 37 / 8 = 4,6 Жанама агрессия – жалпы балл – 28 / 8 = 3,5 Тітіркену – жалпы балл - 41 / 8 = 5,1 Негативизм – жалпы балл – 18 / 8 = 2,25 Өкпелеу – жалпы балл – 34 / 8 = 4,25 Күдіктену – жалпы балл – 51 / 8 = 6,3 Вербалды агрессия – жалпы балл – 50 / 8 = 6,25 Кінәлілік сезімі – жалпы балл – 50 / 8 = 6,25

22 слайд
Series1 0 2 4 6 8 10 12 Series1 Физикалық агрессия Жанама агрессия Негативизм Күдіктенушілік Вербалды агрессия Кінәлілік сезіміАлынған нәтижелерді гистограммада бейнелейміз:

23 слайд
Енді эксперименттік топ пен салыстырмалы топ мүшелері көрсеткен нәтижелердің арасындағы айырмашылықтарды анықтау үшін салыстырмалы гистограммаларды жасау тиімді:

24 слайд

25 слайд
Ал, агрессиялы балалармен психокоррециялық жұмыстар төрт бағытта жүргізілуі қажет. 1. Агрессялы балаға ызасын көрсетуін ыңғайлы түрде, оны ойын арқылы затқа ауыстыру жолдары. 2. Әр түрлі жағдайларда баланы өзін-өзі ұстай білуге үйрету. 3. Дау-дамай жағдайында қатынастың мүмкін болатын жағымды дұрыс жолдарын қарастыру. 4. Эмпатия, адамға деген сенімділік қасиеттерін дамыту. Агрессиялы балалармен жүргізілетін түзету-дамыту сабақтар құрылымы мынандай: 1. Өзара жылы қарым-қатынас түзу; 2 . Агрессия түрлерін (физиологиялық, вербальды) шығару шаралары.

26 слайд
Агрессия деңгейін қалай азайтуға немесе жоюға болады? • ...