Алаш партиясы

1 слайд
ҒЫЛЫМИ ЖОБА Алаш» партиясының бағдарламалық құжаттарындағы саяси- құқықтық идеялар Рахат Динара Босаға жалпы білім беретін мектебі 9-сынып

1 слайд

2 слайд
МАҚСАТЫ Зерттеу жұмысының мақсаты мен міндеттері. Заңсыздық пен озбырлыққа жол бермеуді басты мақсаттың бірі ретінде көрсеткен бағдарлама жобасынан әділдік пен адамгершілік желінің қалай есетінін де байқау қиын емес. Азаматтардың құқықтары мен бостандықтарын бұзатындарға аяусыз күрес жүргізуді мақсат тұтқан «Алаш» партиясы әлеуметтік- әділеттілік саястын жүргізуге ұмтылды.

2 слайд

3 слайд
Зерттеудің өзектілігі. "Зерттеудің өзектілігі. Қазақ тарихында Алаш партиясының бағдарламасын зерттеу осы күнге дейін тоқтаған емес, тоқтамайды да. Оның ішінде Алаштықтардың құқықтың идеясын, құқықтық сауаттылықты қалыптастырудағы еңбегін зерттеу өзекті болып отыр. Осы уақытқа дейін құқықтық зайырлы мемлекет қалыптастыруда кезіндегі «Қасым ханның заңдар жинағы», Тәуке ханның «Жеті жарғы» заңдар жинағы негіз болып келді. Ендігі кезекте Алаштықтардың құқықтық идеясын ашып көрсету, бағдарламаның бізге жұмбақ сырын табу қажет. Себебі қазақ тарихында Алаштықтар салып кеткен сара жолды ұстану бүгінгі күннің өзекті мәселесі болып отыр   Мәселелер: - мектеп аумағында жақсы топырақтың болмауы, - қаржыландырудың жетіспеушілігі, - мектеп ауласының аумағында жергілікті тұрғындармен иттерді серуендету, - біз қазірдің өзінде отырғызылған көшеттерді қазу сияқты фактімен жиі кездесеміз.

3 слайд

4 слайд
ЗЕРТТЕУ НЫСАНЫ Зерттеудің нысаны. Әлихан Бөкейханұлы, Ахмет Батұрсынұлы, Міржақып Дулатұлы бастаған алаштықтардың құқықтық идеясын ашып көрсету. Алаш партиясы бағдарламасының өміршеңдігі мен тұтастығын зерттеу. Зерттеудің пәні. Қазақ тарихында қалыптасқан Ата заңымыздың негізгі қайнар көзі Алаш партиясының бағдарламасы. Мектеп бағдарламасындағы құқық негіздері пәніне Алаштықтардың саяси- құқықтық идеясын қосу.

4 слайд

5 слайд
Съезде Алаш автономиясының орталық атқарушы-өкіметі органы Ұлт кеңес – Алашорда үкіметі құалды. Үкіметте барлығы 25 орын белгіленді. Соның 15-і съезде сайланды. 1. «Алаш» партиясының бағдарламалық құжаттарындағы саяси-құқықтық идеялар 1. «Алаш» партиясының бағдарламалық құжаттарындағы саяси-құқықтық идеялар Алаш партиясы мен Алашорда үкіметінің саяси-құқықтық шаралары Патша өкіметі құлаған соң қазақтың тәуелсіздігі жолындағы күресуші қайраткерлері «Алаш» партисяның төңірегінде топтасты. Орынборда жалпы қазақтық съезінде ұлттық-демократиялық саяси партиясы құрылды. Ә.Бөкейханов, А,Байтұрсынов, М.Дулатов, Е.Ғұмаров, т.б. бір топ қайраткерлердің атынан 1917 ж. «Қазақ» газетінің 21 қарашадағы санында Алаш партиясы бағдарламасының жобасы жарияланды. 1917 ж. 5 желтоқсанда Орынборда жалпы қазақ қырғыз съезі ашылды. Оған барлық қазақ облыстарынан, Алтай губерниясы мен Самарқан облысы қазақтарынан, және Жетісу облысы қырғыздарынан бәрі 82 өкіл қатысты. Съездің күн тәртібінде 10 мәселе қойылды. Соның атауы таза мемлекеттік мәселелер болды. Съезде Алаш автономиясының орталық атқарушы-өкіметі органы Ұлт кеңес – Алашорда үкіметі құалды. Үкіметте барлығы 25 орын белгіленді. Соның 15-і съезде сайланды.

5 слайд

6 слайд
Әлихан Бөкейхановтың құқықтық және саяси көзқарастар Әлихан Бөкейхановтың құқықтық және саяси көзқарастар Әлихан Бөкейханұлы -XX ғ. басындағы қоғамдық ғылымдар дамуында терең із калдырған, пролетариат диктатурасына карсы түрған, ұлттық, демократиялық козғалыстың көсемі, күрескер, ғалым, ойшыл. Әлихан Бөкейханүлының қайраткер ретінде калыптасуының екі рухани негіздерін бөліп айту артық емес. Біріншіден, Әлихан еркіндік пен теңдікті жоғары бағалаған ортада өсті. Оның қоғамдық көзқарасының қалыптасуына халықтың бай ауыз эдебиетінің, үлы Абайдың жэне басқа ақын-жыраулардың терең ойлы шығармаларының ықпалы болғандығы сөзсіз. Оның 1907 ж. тұңғыш рет орыс оқырмандарын Абайдың творчествосымен таныстыруды көздеген материал жариялап, ал 1909 жылы ұлы ойшылдың шығармаларының Петерборда жарық көруіне мұрындык болып, өмірінің соңына дейін Қобыланды, Ерсайын, Қозы-Көрпеш-Баян сүлу жэне баска көптеген ауыз эдебиеті үлгілерін жинап, зерттеп және насихаттап өтуін,эрине кездейсоқ жағдай деп айту қиын. Болашақ кайраткердің өмір жолының қалыптасуына отарлық езгіге карсы Кенесары бастаған жалпы ұлттық көтеріліс туралы ел арасындағы эңгіме, аңыздардың айтарлықтай ерекше эсері болса керек. Екіншіден, XX ғ. басында озық ойлы Европа мэдениеті мен дәстүрінің ықпалынсыз Әлихан Бөкейханұлы сиякты ірі кайраткердің қалыптасуы, эрине, мүмкін емес-тін. Оның өмір жолын айқындауда, әсіресе, ¥лы Француз революциясының жэне орыс азаттық қозғалысы мен гуманистік әдебиетінің орны ерекше болды 1917 жылдың жазында Уақытша Өкіметтің комиссары қызметінде жүріп жазған мақласында ол: "Бостандық, теңдік, туыскандық. 18- ші ғасырдан бері жарыққа шыққан жаңа пікір. Мұны майданға салған Франция жұртының саяси ерлері осы үш түрдің бәрі біздің тарихтан, інжілден, будда окуынан, Лев Николаевич Толстой философиясынан табылады, көзі ашык талапты ер іздесе.Бүл үш үраннан бөлек адам баласының бақыт, махаббатына жоқ.

6 слайд

7 слайд
ҚОРЫТЫНДЫ Қорытынды Әлихан "Қазақ" газеті беттерінде жарияланған мақалаларында эрдайым адам мэселесін қарастырып, адамның қоғамда тең күқылы болуына, барлық үлттар жалпы адам ретінде тең екеніне басты назар аударды: "Сайлау хүқы" деген мақаласында былай деді, - эр кімде кісіге беретін де , кісіден алатын да хүқық болмақ. Әр кімде депутат болуға да, депутат сайлауға да болады.[7] деп, адамдардың сайлау кезінде тең қүқылы болуын міндетті деп санайды. Өз заманындағы өзге де зиялылар тэрізді Әлихан да надандық қүрсауында қалып, ұйқыда жатқан халқын оятпакка бар күшін салады. Ол көптеген мақалаларында осы күрделі мэселені қалай шешпек керек деп, ойға батады. Әлихан қазақтың төмен деңгейіне орыстың мұжықтарының өмір сүру деңгейін қарсы қояды . Көрші отырған елден кейінде қалмау керектігін баса айтады. Бұл туралы "Торғай облысының мүжық қазағының съезі " деген мақалада былай деді "Қазақ-ау"! Оян! Мү_жық көші жүріп кеткенде жүртта қалып жүрме! Мүжық көрші отырып, бостандық, қү-рдастық,туыскандық шарафатын пайдаланғанда ілгері басқанда, мүйізге ұрған сиырдай шыр айналып, кейін қайтып, көрші жүртқа балаңды жалшы, малшы қүл қылып безіп, жүрағаттьң обалына Алаштың баласы қалып жүрме.[8] Сондай-ақ бүл идеяны Әлихан өзге де мақалаларында бекітіп отырады. Ел арасында бірліктің қажет екенін, бүтіндігі ғана адамды бостандык теңдікке жеткізетінін ол нықтап айтты. "Мемлекет халі" деген мақалада Әлихан осылар туралы айта отырып " Ресейдегі соғыс, төңкеріс кезінде Алаш баласы тек бірлік көрсетуі тиіс дейді. "Мұндай мемлекет басына күн туғанда біздің алаш баласының қылатын ісі бірлік қылып, бостандық, теңдік, туысқандықты пайдаланған жұрттың бүтіндігін ойлаған жергілікті үкімет кісісіне соғыс туралы болысқан мал беріп, астық беріп, пішен беріп, земства , Учредительное собрание келе жатыр . Осыларды адамшылықпен дүрыстап өткізген" Әлихан эрдайым жалпы қазақтың қамын ойлайды. Ол ұлтты қорғап қалу жайын қарастырып, сол үшін не қылмақ керек деген мэселені шешуге куш салды.                          

7 слайд