Әр түрлі іс әрекет түрлерінің қоршаған ортаға тигізер әсерін бағалау

1 слайд
Жамбыл облысы Т.Рысқұлов ауданы әкімдігінің білім бөлімінің « Жас натуралистер станциясы » коммуналд ық мемлекеттік мекемесі Қосымша білім беру педагогы Абилда Б.И.

2 слайд
Сабақтың тақырыбы: Әр түрлі іс әрекет түрлерінің қоршаған ортаға тигізер әсерін бағалау

3 слайд
Мақсаты: Білімділік: Қоршаған орта, табиғат пен тіршілік арасындағы байланыс жайлы түсініктерін қалыптастыру. Табиғатта болатын құбылыстарды танып, терең, сезіне білуге тәрбиелеу. Дамытушылық: Балалардың логикалық ойлау іс - әрекетін дамытып, жан - жақты ойын арқылы баланың қиялын ой – өрісін есте сақтау қабілетін дамыту. Тіл байлығын, есте сақтау қабілетін дамыту Тәрбиелік: Балаларға табиғаттың ерекшелігі туралы түсініктерін қалыптастыру, қоршаған ортаны қадірлей білу және қамқорлық жасай білуге тәрбиелеу. Әдіс - тәсілдері: көрсету, түсіндіру, көмек беру Көрнекілігі: слайд, суреттер

4 слайд
Қоршаған ортаны қорғау Қоршаған ортаны қорғау - аса өзекті мәселелердің бірі. Әр түрлі іс - әрекеттер салдарынан тың және тыңайған жерлер, топырақ эрозиясы мен тұздануы, Семей полигонындағы ядролық қару, радиактивті ластану, су ресурстарын есепсіз пайдалану барысындағы Арал көлінің дерлік жойылуы, т.б қамтыған экологиялық ахуалдар қоршаған ортаны ластап қана қоймай, адам денсаулығына әсер етіп, гендік қордың нашарлануына әкелетіні сөзсіз.

5 слайд

6 слайд
•   Антропогендік факторға қоршаған ортаға адамның тигізген іс-әрекетінің нәтижесінде  атмосфера , өзен-көл және  мұхит  құрамының өзгеруі, сондай-ақ технология қалдықтар мен радиоактивтік заттардың әсерінен топырақтың ластануы, сөйтіп, жалпы экожүйенің құрамы мен құрылысының бұзылуы жатады. Қазіргі кезде адамның іс- әрекетінің кең көлемде бүкіл  биосфераға  ерекше әсер етуі жер шарының барлық аймақтарында айқын байқалуда. Бүкіләлемдік бақылау институтының ( АҚШ ,  Вашингтон  қ.) мәліметтері бойынша табиғи орта жылдан-жылға нашарлап барады.  • Антропогендік факторлар тікелей (жою, енгізу, акклиматизация, қорғау) және жанама (ланшафтылар мен оның жеке құрамдас бөліктерінің өзгерісі - орманның кесілуі, жердің жыртылуы, пайдалы қазбалардың өндірілуі, карьерлердің, үйінді, террикондардың пайда болуы т.б.) болуы мүмкін. Жанама антропогендік факторлар бір уақытты көп аумақты қамти отырып, өсімдіктер мен жануарлар әлемінде, қоршаған ортаға өзгерістерді тудырады. • Адам қандай да бір жерде тек тірішілік етіп қоймай, өзінің шаруашылық әрекеті арқылы табиғатқа әсер етеді.Адам табиғат кешенінің бір немесе бірнеше құрамдам бөлігіне оның құрылымы мен қызметін өзгерте отырып, тұтас табиғат кешеніне әсер ететінін, антропогендік ландшафт құратынын толық түсінбейді. Антропогендік фактор  –  адамның  барлық  тірі организмдердің  мекен   ортасы  ретіндегі  табиғатты  өзгертуіне  әкеп  соғатын  немесе  олардың   тіршілігіне  тікелей  әсер  ететін  сан  алуан  әрекет.

7 слайд
Ауыл шаруашылығы әсерінен ластану Ауыл шаруашылығындағы ластанудың негізгі көздеріне пестицидтер, тыңайтқыштар, мал шаруашылығының ағындылары жатады. Топырақты пестицидтермен және олардың қалдықтарымен ластау топырақтағы тіршілікті азайтады, сондай-ақ органикалық қалдықтар ыдыраған кездегі қоректік элементтердің рециклинг процесін баяулатады. Тамаққа пестицидтердің түсуі адамда ауру туғызады. Топыраққа және ауыл шаруашылығы өнімдеріне фосфор тыңайтқыштарымен бірге едәуір мөлшерде ауыр металдар түсіп, жиналуы мүмкін. Ауыр металдар жол бойындағы топыраққа этилденген бензинмен жұмыс істейтін көліктің шығаратын газынан да түзіледі. Ортаның мал шаруашылығы ағындыларымен, әсіресе шошқа шаруашылығы кешендерінен шығатын ағындылармен ластануының қауіптілігі өнеркәсіптік және тұрмыстық ластанудан кем емес. Өйткені, мал бордақылайтын ірі кешен ортаны 100—200 мың халқы бар қала сияқты ластайды. ірі қара малдарды бордақылайтын кешендердің, көбіне жеткіліксіз жабдықталған және едәуір мөлшерде сұйық көң жинайтын кең қоймасы да қауіп туғызады. Бұл көңді тиісті өндеусіз тыңайтқыш ретінде пайдалануға болмайды. Ауыл шаруашылығы өнімдерінің нитраттармен ластануы адам денсаулығына үлкен зиянын тигізеді.

8 слайд
Мал шаруашылығы әсерінен ластану Мал шаруашылығы қалдықтары ерсі көрінгенімен, қоршаған ортаны ластауға әсері бар. Ластану аймағында 10000 малдан күніне 200т тезек шығарылады. Мысалы 2018 жылы Швецарияда көң иісінен шаруашылққа көбейтіп өсірген балықтар уланып қырылған.

9 слайд
Тұрмыстық қалдықтар Қалдықтар – табиғи шикізатты өңдеу нәтижесінде пайда болатын заттар мен өндірістік жарамсыз шығарылымдар. Қалдықтардың барлық түрлерін есептегенде өндірілетін табиғи заттар мен энергияның тек 2%-ы ғана пайдаға асырылады. Қалған 98%-ы әр түрлі қалдықтарға айналады . Жер бетінде миллиардтаған тонна тұрмыстық қалдықтар мен қоқыс бар. Жылдан жылға артып келе жатқан қалдықтардың қоршаған орта мен адам денсаулығына қатер төндіруде. Онымен күресу үшін қалдық пен қоқыс өңдейтін зауыттар мен кәсіпорындар да көптеп ашылуда. Соған қарамастан қалдықтар көбеймесе, азаймай отыр. Бұған адамдардың өздері де кінәлі. Қоқысты арнайы жәшіктерге тастамайды немесе басқалай жолмен олардың көзін жоюға талпынбайды. Мұндай қалдықтар мен қоқыстар қанша уақытта өздігінен жойылатыны туралы мынадай қызықты мәліметтер келтіруді жөн көріп отырмыз.

10 слайд
Тұрмыстық қалдықтар мен қоқыстардың жойылу мерзімі қандай? Қызықты фактілер Ас қалдықтары бір ай шамасында жойылады.

11 слайд
Газеттің өздігінен жойылу мерзімі 1 айдан 3 айға дейінгі уақытты алады екен.  

12 слайд
Тауарға қапталатын картонның жойылуы үшін 3-4 ай керек көрінеді.

13 слайд
Қурап, үзіліп түскен жапырақ, құрғақ бұта 3-4 айға дейін жойылмайды.

14 слайд
Кеңсе қағаздары 2 жылда жойылады.

15 слайд
Тиісінше сақталмаған құрылыс тақтайларының жойылу мерзімі 10 жылға созылуы мүмкін.

16 слайд
Құрылысқа арналған темір арматуралары – 11-13 жылда.

17 слайд
Консерві қалбырларының жойылу мерзімі – 10 жыл.

18 слайд
Фольга100 жылдан асады.

19 слайд
Батарейка 100 жылдан асады

20 слайд
Доңғалақ тысы 120-140 жыл кетеді.

21 слайд
Жиі кездесетін, тіпті, аяқтың астында оралғы болып жататын тұрмыстық қалдықтардың бірі – қаңылтырлы банкілер жойылуы үшін кем дегенде 500 жыл керек.

22 слайд
Шыны қалдықтарының жойылу мерзімі 1000 жылдан асады. Тіпті, 12-15 ұрпақ ауысқанша жойылмай жата беруі мүмкін.

23 слайд
Қорытынды • Қоршаған ортаға шығарылатын зиянды заттардың мөлшер i н азайту үш i н жүрг i з i лет i н ic- шаралар: өнд i р ic т i к қоқы c тарды азайту, жаңа тазалағыш құрылғыларды құра c тыру және оның ти i мд i л i г i н арттыру, ла c заттардың көздер i н жою, қалдықтарды қайта өнд i ру болып табылады. • Қазақ c танда  өнд i р ic т i к қалдықтардың пайдалы компоненттер i н бөлек жинауды және пайдаға а c ыруды жүзеге а c ыратын компаниялар бар. Қаз i рг i уақытта қағаз және картон қалдықтарын, тозған доңғалақтарды, шыныларды, жинақтау және пайдаға а c ыру жүйе ci жолға қойылған, электрондық қалдықтарды пайдаға а c ыру жүйе ci жолға қойылуда. • Б i зд i ң мемлекет i м i з «жа c ыл» экономикаға ауы c у c ала c ындағы c ая c атты бел c енд i жүрг i з i п жатқанда, б i з о c ы үдер ic т i ң бөл i г i рет i нде қаз i рден ба c тап «таза» болашақты құруға қадамдар жа c ай аламыз.

24 слайд
Назарларыңызға РАХМЕТ