Асқабақ деген бір семіз...

1 слайд
Ғылыми жоба Үржар ауданы, Үржар ауылы “Абай атындағы орта мектеп-бақша” КММ Тақырыбы: Тақырыбы: АсАсқабақ деген бір семіз...қабақ деген бір семіз... Авторы: Сарсенова Айым Тұрсынғалиқызы – 3 В сынып оқушысы Жетекшісі: Есполова Гульмира Оразхановна - бастауыш сынып мұғалімі  

1 слайд

2 слайд
Зерттеудің мақсаты Асқабақ дақылын зерттей отырып, оның емдік және пайдалы қасиеттерін білу, өсіру қорғау жолдарын қарастыру Міндеттері: Асқабақтың шығу тегімен, түрлерімен таныстыру Емдік мақсаттағы және басқа да пайдалы қасиеттерінің маңыздылығын білу Асқабақтан жасалатын тағамдардың жасалу жолын көрсету

2 слайд

3 слайд
Жоспары: І. Кіріспе ІІ. Негізгі бөлім 1. 1. Асқабақтың шығу тарихы 1. 2. Асқабақтұқымдастар сипаттамасы 1. 3. Асқабақтың емдік қасиеттері 1.4. Асқабақ дәнінің пайдасы ІІІ. Қорытынды ІҮ. Пайдаланылған әдебиеттер

3 слайд

4 слайд
Асқабақ деген бір семіз Сол семізді көрсеңіз Шығып алып шарбаққа Салады көзін жан-жаққа

4 слайд

5 слайд

5 слайд

6 слайд
Асқабақ —асқабақтар тұқымдасына  жататын бір және көп жылдық шөптесін өсімдіктер . Асқабақтың отаны Солтүстік және Оңтүстік Америка. Ол жерлерде Асқабақ б.з.б. 3 мың жыл бұрын егіле бастаған. Асқабақтың 20 түрі белгілі. Қазақстанда Асқабақтың кәдімгі Асқабақ (С. реро),мускатты (С. moschata) және ірі Асқабақ (С. maxіma) деген түрлері мен өсіріледі. Кәдімгі Асқабақтың қатарына кәді мен патиссон  жатады. Асқабақ сабағының ұзындығы 2 – 10 м, жұмыр, түкті, бұтақты, жайыла өседі. Жапырағы – ірі, ұзынша қалемшелі, бүйрек пішіндес. Гүлі– қос жынысты, ірі, сарғыш түсті. Тарамдалған мұртшалары жанындағы өсімдіктерге оралады. Жемісі – жалған жидек, ірі, пішіні – дөңгелек, сопақша, түсі әр түрлі болады. Шырыны  жұмсақ дәмді. Ірі жемісті Асқабақтың салмағы 40 – 50 кг-ға дейін тартады. Асқабақ жемісінің құрамында 15 – 18% құрғақ заттар, 8 – 10%   сахароза, аскорбин қышқылы, каротин, тиамин, рибофлавин т.б. болады. Дәнінде 20 – 40% май бар. Асқабақтың асханалық сорттарын піскен, қуырылған күйінде тамаққа пайдаланады. Мал азықтық түрінен сүрлем дайындалады. Аннотация

6 слайд

7 слайд
Асқабақ - ірі жемісті тағамдық, дәрілік, малазықтық және сәндік, біржылдық шөптекті өсімдік. Оның ұзындығы 5 метрге жететін жатаған сабағы болады. Бес қырлы сабағында тікенектер көп өскен, Жай жапырақтарында қарама - қарсы орналасқан мұртшалары бар. Мұртша - түрін өзгерткен өркен, жатаған сабағы нәзік болғандықтан, жан - жағында басқа өсімдікке оралуға тіпек үшін қажет. Жапырағы - ірі, тақтасының жиегі 5 салалы тілімденген жай жапырақ.

7 слайд

8 слайд
Асқабақ – көп күн талғамайтын, ексе бау - бақшаның бәрінде өсе беретін бір жылдық өсімдік. Сабағы жерге жатып, желі тартып өседі. Жапырағы ірі, гүлі сары, жемісі әр түрлі, кейде ересек адамның құлашы жетпейтіндей үлкен болып өседі. Асқабақ тұқымдастардың ұзын сағақты, жай жапырақтары болады. Гүлдері жапырақ қолтығында, шашақты гүлшоғыр түрінде немесе жеке өседі. Көпшілігі даражы-нысты, кейде қосжыныстылары да кездеседі. Асқабақ тұқымдастардың гүлінде жі- ңішке 5 тостағанша жапырақшалары, 5 тұтасқан күлтесі бар.

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд
Асқабақ тарихынан Австрия патшасы (1773 жылы) асқабақтың шипалық қасиетіне әбден тәнті болғандықтан, мынандай жарлық шығарған: «Асқабақ денсаулыққа таңғажайып әсер етеді, өте пайдалы болғандықтан, тағам ретінде пайдалануға тым бағалы, сондықтан тек дәрі күйінде ғана пайдаланылсын». Асқабақтың емдік қасиеттері Авиценаның жазбаларында да, Мухаммед Хусейн Шеразидің еңбектерінде де кездеседі. Бұл жазбаларда тіпті, асқабақ дәнінің майы құлақ пен тамақ ауруына ем ретінде пайдаланылатыны, ыстығы жоғары адамдарға асқабақ шәрбатының (сиропының) шипалы әсер ететіндігі айтылады. Сол ерте заманнан жеткен тағы бір деректер: көру қабілеті нашарлағанда да, қаназдықтан жапа шеккенде де, артық салмақтан арылғысы келгенде де адамдар асқабақтың еміне жүгінген. Және де асқабақ ағзаны шлактан тазартып, зат алмасуды тұрақтандыруда да өте шипалы.

10 слайд

11 слайд
Бұл жазбаларда тіпті, асқабақ дәнінің майы құлақ пен тамақ ауруына ем ретінде пайдаланылатыны, ыстығы жоғары адамдарға асқабақ шәрбатының (сиропының) шипалы әсер ететіндігі айтылады. Сол ерте заманнан жеткен тағы бір деректер: көру қабілеті нашарлағанда да, қаназдықтан жапа шеккенде де, артық салмақтан арылғысы келгенде де адамдар асқабақтың еміне жүгінген. Және де асқабақ ағзаны шлактан тазартып, зат алмасуды тұрақтандыруда да өте шипалы. Асқабақ тарихынан

11 слайд

12 слайд
Қазақстанда асқабақтың кәдімгі түрлері мен ірі асқабақтардың түрлері мен сорттары өсіріледі. Құрамында 18 пайыз құрғақ заттар, 10 пайыз сахароза, аскорбин қышқылы, каротин, тиамин, рибофлавин, дәнінде 40 пайыз май бар. Құрамында әртүрлі физиологиялық әсері бар кукурбитацин заты болады. Адамға пайдалылығы жағынан бұл бақша өнімі өзге жеміс жидектер мен көкөністерге қарағанда дәрумендерге өте бай. Адам ағзасына қажетті С, В1, В2, В5, Е, РР, ағзадағы зат алмасу жеделтететін Т және қанның ұюына ықпал болатын К дәрумені, калий, кальций, темір кездеседі.

12 слайд

13 слайд
Құрамында жасанды талшық, ақуыздар, каротин, кальций, темір, магний, фосфор және A, B1, B2, PP және C дәрумендері, ағзадағы зат алмасу процесін жеделдететін Т және қанның ұюына ықпал ететін К дәрумендері, калий, кальций және темір бар. Құрамында дәрумендердің көптігінен болар, ол мың бір ауруға ем боларлық көкөніс деп есептеледі.

13 слайд

14 слайд

14 слайд

15 слайд

15 слайд

16 слайд
Мазмұны: 1.Асқабақ өсімдігі туралы мағлұмат 2.Асқабақтың өсіп-жетілуін зерттеу 3.Асқабақтың құрамы 4. Асқабақтың түрлері 5.Асқабақтың қасиеті 6.Асқабақтың пайдасы 7.Пайдаланылған әдебиет

16 слайд

17 слайд
Асқабақтың 100 грамында: 5,1 мг Е витамині  400 мг каротин 450 мг кальций 43 мг С витамині  0,07 мг В1 витамині  0,09 мг В2 витамині

17 слайд

18 слайд
.

18 слайд

19 слайд
Асқабақтың шипалық қасиеттері Асқабақтың шипалық қасиеттеріне тоқталсақ, жүрек әлсіздігінен жүдегендерге ем ретінде қолданылатын асқабақтың ішіндегі жұмсақ жерін, яғни «етін» дәрігерлер отқа немесе суға күйген науқастарға жарасын таңуға кеңес береді. Асқабақ көру қабілеті нашарлағандарға, қаназдықтан жапа шегетіндерге көмек бере алады. Құрамындағы жасанды талшықтың, судың және жасұнықтың көп мөлшерінің арқасында артық салмақтан арылғысы келетіндер үшін де таптырмайтын ем.

19 слайд

20 слайд

20 слайд

21 слайд
Асқабақ еті ем болатын аурулар: 1. Адам бойына тараған апиын уын қайтару үшін асқабақтың етін жаншып, суын сығып алады. Сосын оны уланған кісіге тиісті мөлшерде ішкізеді. Бұл апиын уын қайтарады. 2. Асқабақты ем-дәмде қолдану адамды арықтатады. Себебі, оның құрамында жасанды талшықтың, судың, жасұнықтың көп мөлшері бар. Ол ағзадағы асқорыту үдерістерінде тездетіп, оны уыттардан тазартады. 3. Отқа немесе ыстық суға күйіп қалғанда, асқабақ етін жаншып (тазалығына көңіл бөліңіз), жараға таңу қажет. Ол жараның жазылуына көмектеседі. 4. Өкпеге шығу шыққанында, асқабаққа 250 грамм сиыр етін қосып, суға пісіріп, тамақ орнына жейді. Оған май мен тұз қоспайды. Сонда өкпе шығуы жойылады. 5. Іштегі құртты түсіру үшін шикі асқабақ етінен ерексектерге 500 грамм, балаларға 350 грамм жегізеді. 2 сағаттан соң іш айдайтын дәрі ішкізеді, құртты түсіреді. Бұл дәріні 2-3 күн ішу қажет. 6. Ағза жүдесе, адам бойын әлсіздік болса, асқабақты сүтпен дайындап, қаймақ, май, жаңғақ, бадаммен қосып жесе пайдасы мол.

21 слайд

22 слайд
• 

22 слайд

23 слайд
Ескерту!     Асқазан-ішек жолдары қатты бұзылған, ішек жолдары зақымданған,асқазан шырынының қышқылдығы жоғары адамдарға асқабақ дәнімен әуестенбеуге кеңес беріледі. Сөйтсе де, асқабақты емдік мақсатта пайдалану үшін, міндетті түрде дәрігермен кеңесу керектігін ескертеміз. Мысалы, асқазан жарасы бар, т.б. созылмалы дерттерге шалдыққан жандар асқабақты өте аз мөлшерде ғана пайдалана алады.

23 слайд

24 слайд
Қалай сақтау қажет? Бір ғажабы, асқабақты қысқа сақтағанда, ол толықтай пісіп, жетіледі. Сондықтан да оның күзде пісіп үлгірмеген пәлектерін де қалдырмай жинап алу қажет. Халық емшілері асқабақты несеп-жыныс жүйесінің көптеген ауруларын емдеуге қолданады. Асқабақтың несеп айдаушы, қабынуға қарсы, өт айдағыш қасиеттерінің бар екендігі, паразиттерді жоятындығы дәстүрлі медицинада да зерттеліп, дәлелденген.

24 слайд

25 слайд
Асқабақтан жасалатын тағамдар

25 слайд

26 слайд
Асқабақ туралы сенім-нанымдар

26 слайд

27 слайд
Хэллоуинның тарихы екі мың жылдан асады, ол кельт мәдениетінен бастау алады. VII ғасырда Папа Бонифаций IV ағылшындар арасында пұтқа табынушылықты тоқтату үшін 1 - қарашаны барлық әулиелер күні деп бекітті. Ал оған бір күн қалғанда, 31 - қазанда Хэллоуин тойланады. Ол күні ағылшындықтар аруақтарға арнап күзгі жемістерді шығарып қоятын болған. Соның ішінде асқабақ та бар. Кейіннен бұл мейрам АҚШ- - қа да келді. Оны ирландықтар алып келген. Олардың аңызы бойынша, Джек деген адам өз жанын сатқаны үші жұмаққа кіргізілмеген. Жерде шам жағып жүреді. Шам ретінде асқабақты қолданған. Осы аңызға байланысты да, Хэллоуин кезінде асқабақ ойылып, ішіне шам жағылады. Хэллоуин фонарі – шамы қуыс асқабақтан көзін, мұрнын, аузын ойып жасайды. Көбінесе шамның ішіне балауыз жағады. Ирланд аңызында Хэллоуин шамдары Джек деген адамның атымен аталған. Ол жұмаққа түсе алмаған, себебі ол қызғаншақ болған. тозаққа да түсе алмаған, себебі жын-перімен жаман әзілдесетін. Сондықтан Джек о дүниеде өзіне орын таппай жердін бетінде шамын ұстап қаңғырып жүр.

27 слайд

28 слайд
Ұсыныс: 1. Асқабақтың құрамында адам ағзасына қажетті дәрумендер көп болғандықтан асқабақтың түрлері жерімізде көп өсірілсе 2. Асқабақтың емдік қасиеттері баспа беттерінде, теледидар кеңінен насихатталса

28 слайд

29 слайд
Пайдаланылған әдебиет 1. Құлжабаева Г.Ә. «Өсімдіктер әлемі» 2. Жемістер: Дидактикалық материал 3. Интернет желісі 4. Көкөніс энциклопедиясы

29 слайд