Ашық сабақ "Адам генетикасы"

1 слайд
№№ 129 жалпы орта мектеп129 жалпы орта мектеп ОҚО Шымкент қаласыОҚО Шымкент қаласы Мамандығы:Мамандығы: Химия - Биология пәні Химия - Биология пәні мұғалімімұғалімі Білімі:Білімі: жоғары, ЮКГУ жоғары, ЮКГУ Пед.өтілі :Пед.өтілі : 9-жыл 9-жыл№№ 129 жалпы орта мектеп129 жалпы орта мектеп

2 слайд
Түрлі-түсті қағаздардың көмегімен топтарға бөліну. 4-топ : 1 Parento -Ата-ана 2 Марс -Әкесі 3 Шолпан -Анасы 4 Filii -Балалар.

3 слайд
ГенетикаГенетика

4 слайд
Рухани жаңғыру. ХХІші ғасырдағы ұлттық сана. Білімнің салтанат құруы. Елбасымыз айтқандай. Білімді бәрінен жоғары қоятын ұлт қана табысқа жетеді. Білімді, көзі ашық, көкірегі ояу ұрпақ тәрбиелеу. -Шығармашылық және сын тұрғысынан ойлау; -Қарым-қатынас жасау қабілеті; -Өзгелердің көзқарастарына құрметпен қарау;

5 слайд
Алдыңғы білім Мутацияларды экспериментальдық жолмен алу. Өзгергіштік және тұқым қуалау.

6 слайд
Саралау тәсілінің қарқыны бойынша топ басшыларын анықтаймыз. - ДНҚ дегеніміз не? 1бал -Қан топтарын атаңыз? 1бал -Жазып көрсетіңіз? 1бал -Моногибридті будандастыру 1бал -Дигибридті будандастыру 1бал -Гомозиготалы дегенімізне? 1бал -Гетерозиготалы дегеніміз не? 1бал

7 слайд
Үй тапсырмасын пысықтау «Конверттегі сұрақ» әдісі 1. Тіркес тұқым қуалауды кім ашты? 2. Генетиканың атасы кім? 3. Мендельдің жолы болуының себебі неде? 4. Морганға дейін ұл немесе қыз балдардың туылуы жайлы қандай пікірлер болды? 5. Ұлдар көп туыладыма жоқ қыздарма? 6. Онда неге қыздар көп? 7. Ұлдар мен қыздардың хромасомаларында қандай айырмашылық бар? 8. Қайсы хромосома жеңіл Х У ?

8 слайд
Миға шабуыл. Адамның бойына қатысты есеп шығарамыз. АА - Ұзын бойлы 175-190см Аа -Орта бойлы 160-174см аа -Қысқа бойлы 149-159см

9 слайд
№ 1 тапсырма: Есепке мұқият қараңыз. Егер орта бойлы жігітпен орта бойлы қыз тұрмыс құрса болашақ балалардың бойларын пайыздық үлеспен табыңдар. Тақтаға сызып көрсетіңдер. Аа х Аа Егер жігіт орта қыз қысқа бойлы болсаше Аа х аа Егер қыздың бойы ұзын ал жігіт орта бойлы болса АА х Аа Дұрыс жауабын дәптерлеріңе жазыңдар.

10 слайд
Тақырыбы: Тақырыбы: Адам генетикасыАдам генетикасы Мақсаты: Мақсаты: сыртқы пішіні және сыртқы пішіні және қасиеттер мен аурулардың қасиеттер мен аурулардың таралу жолдарын білу.таралу жолдарын білу.Адамның

11 слайд
«Кластер» әдісі мәтінмен жұмыс. түйінді сөз «Адам белгілері» деп аламыз -. Қандай белгілер денеге тән Аутосомдық? - У-хромосомада болады? - Х-хромосомада болады? -Адамның генетикалық аурулары? -Егіздердің қандай түрлері бар?

12 слайд
Мендельдің бірінші заңы Мендельдің екінші заңы Мендельдің үшінші заңы

13 слайд
Дигибридті будандастыруДигибридті будандастыру ЕкЕк і жұп қарама - қарсы белгілер і жұп қарама - қарсы белгілер бойынша айырмасы бар бойынша айырмасы бар дараларды будандастыру.дараларды будандастыру. Г.Мендель өз тәжірибесінде:Г.Мендель өз тәжірибесінде: -тұқымының түсі (сары А, жасыл а)-тұқымының түсі (сары А, жасыл а) -тұқымының пішіні (тегіс В, бұдыр -тұқымының пішіні (тегіс В, бұдыр в)в)

14 слайд
ТТ әуелсіз ажырау әуелсіз ажырау заңы.заңы. Бір-бірінен айқын екі (немесе бірнеше) Бір-бірінен айқын екі (немесе бірнеше) жұп белгі бойынша ажырылатын жұп белгі бойынша ажырылатын гомозиготалы дараларды гомозиготалы дараларды будандастырған жағдайда екінші будандастырған жағдайда екінші ұрпақта белгілер жұбының тәуелсіз ұрпақта белгілер жұбының тәуелсіз тұқым қуалауы және олардың ата-тұқым қуалауы және олардың ата- аналарына ұқсамайтын жаңа аналарына ұқсамайтын жаңа үйлесімдер түзуі байқалады. Басқаша үйлесімдер түзуі байқалады. Басқаша атқанда, дигибридті будандастыру бір- атқанда, дигибридті будандастыру бір- біріне байланысы жоқ екі моногибридті біріне байланысы жоқ екі моногибридті будандастыру болып табылады.будандастыру болып табылады.

15 слайд
Пеннет торыПеннет торы .. Әртүрлі гаметалар типтерінің Әртүрлі гаметалар типтерінің үйлесімдігін жеңіл анықтау үйлесімдігін жеңіл анықтау үшін ағылшын генетигі үшін ағылшын генетигі Р.Пеннет тор жасауды ұсынды.Р.Пеннет тор жасауды ұсынды.

16 слайд
Дигибридті будандастыру Дигибридті будандастыру кезіндегі бұршақ тұқымының кезіндегі бұршақ тұқымының пішіні мен түсінің тұқым қуалауы.пішіні мен түсінің тұқым қуалауы.

17 слайд
Генотип: Генотип: 9:3:3:19:3:3:1 Фенотип: Фенотип: 9- сары,тегіс9- сары,тегіс 3- сары,бұдыр 3- сары,бұдыр 3- жасыл,тегіс3- жасыл,тегіс 1- жасыл,бұдыр1- жасыл,бұдыр

18 слайд
Дигибридті будандастыруДигибридті будандастыру АВА В ААВв АаВВ АаВв ААВв ААвв АаВв Аавв АаВВ АаВв ааВВ ааВв АаВв Аавв ааВв аавв

19 слайд
№ 2 тапсырма: Есепке мұқият қараңыз а) Анасының қан тобы І – ОО Әкесінің қан тобы IV- АВ Балаларының қан топтарын анықтаңыз. Қайсысы анасына қан бере алады?

20 слайд
ә) Әкесінің қан тобы І – ОО Анасының қан тобы ІІІ – ВВ Балаларының қан топтарын анықтаңыз. Қайсысы анасына қан бере алады?

21 слайд
№ 3 тапсырма : Екі белгі бойынша есеп шығарамыз АА- қара көзді ВВ- олаңқай аа- көк көзді bb- солаңқай Аа –қоңыр көзді Вв-гетеро олаңқай

22 слайд
Қара көзді солақай, көк көзді олақай екі баланың ата – анасын тауып беріңдер. Тақтаға жазып дәлелдеңіз 3 бал.

23 слайд
Көрсетілім: интерактивті тақтадан генетикалық ауруларды көрсету.

24 слайд
«Ажырата біл» Генотип дегеніміз не? Фенотип дегеніміз не?  

25 слайд
Кері байланыс : Әр топ бір-біріне сұрақтар қояды. Диалог оқушы-оқушы « Мен кіммін» « Өз аттарын іздеу»

26 слайд
ТестТест 1.Генетика ғылымы зерттейді?1.Генетика ғылымы зерттейді? А) сұрыптауды; Б) эволюцияны; А) сұрыптауды; Б) эволюцияны; с) тұқымқалаушылық пен с) тұқымқалаушылық пен өзгергішлтікті. өзгергішлтікті. 2.Мендельдің үшінші заңы қалай 2.Мендельдің үшінші заңы қалай аталады?аталады? А) Тәуелсіз ажырау заңы; А) Тәуелсіз ажырау заңы; Б) Біркелкілік заңы; С) Ажырау Б) Біркелкілік заңы; С) Ажырау заңы.заңы. 3.Басым гендер қалай аталады?3.Басым гендер қалай аталады? А) рецессивті; Б) доминантты;А) рецессивті; Б) доминантты; С) аллельді. С) аллельді. 4.Гендердің жиынтығы қалай 4.Гендердің жиынтығы қалай аталады ?аталады ? А) генотип; Б) фенотип; А) генотип; Б) фенотип; С) кроссинговер. С) кроссинговер. 5.5. Дигибридті будандастыруды тап?Дигибридті будандастыруды тап? А) Аа ; Б) А) Аа ; Б) AaBbCcAaBbCc ;; С) С) AaBbAaBb .. 6.6. Дигибридті будандастыруды Дигибридті будандастыруды ашқан ашқан ғалым?ғалым? А) Морган; Б) Мендель; А) Морган; Б) Мендель; С) Вавилов.С) Вавилов. 7. Мендельдің бірінші заңы 7. Мендельдің бірінші заңы қалай аталады?қалай аталады? А) Тәуелсіз ажырау заңы; А) Тәуелсіз ажырау заңы; Б) Біркелкілік заңы; С) Б) Біркелкілік заңы; С) Ажырау заңы.Ажырау заңы. 8. Бірдей гендер қалай 8. Бірдей гендер қалай аталады?аталады? А) гетерогизоталы ; Б) А) гетерогизоталы ; Б) эпистаз;эпистаз; С) гомозигота.С) гомозигота. 9. Мендель қандай өсімдікке 9. Мендель қандай өсімдікке тәжірибе жүргізді ?тәжірибе жүргізді ? А) бұршақ; Б) қызан; А) бұршақ; Б) қызан; С) намазшамгүлС) намазшамгүл 10. Организдердің ішкі10. Организдердің ішкі -- сыртқы сыртқы белгілерінің жиынтығы белгілерінің жиынтығы қалай аталады?қалай аталады? А) генотип; Б) фенотип; А) генотип; Б) фенотип; С) кроссинговер. С) кроссинговер.

27 слайд
Тесттің жауаптарыТесттің жауаптары 1.С1.С 2. а2. а 3. Б3. Б 4. а4. а 5. С5. С 6. Б6. Б 7. Б7. Б 8. С8. С 9. а9. а 10. Б10. Б «3»«3» 1 - 4 1 - 4 «4»«4» 5 - 7 5 - 7 «5»«5» 8 - 10 8 - 10

28 слайд
Үй тапсырмасы.Үй тапсырмасы. 1-3 есепті шығару.1-3 есепті шығару. Дигибридті будандастыру және Дигибридті будандастыру және белгілердің белгілердің тәуелсіз ажырауы заңдылығы.тәуелсіз ажырауы заңдылығы.