Ашық сабақ "Ароматты көмірсутектер" 10 сынып

1 слайд
Ароматты көмірсутектер (арендер ) Сенбе ешкімге тұрса да қанша мақтап, Әуре етеді ішіне қулық сақтап. Өзіңе сен өзіңді алып шығар, Білімің мен ақылың екі жақтап!! Абай

2 слайд
Сабақтың мақсаты : А роматты көмірсутектер жайлы ұғым. Б ензолдың құрылысын,гомологтарын қарастыру, оларды атауды үйрену. Заттың құрамы мен құрылысы, қасиеттері арасындағы өзара байланыстың себептерін түсіндіру . Шарттары : 1.Ароматты көмірсутектердің жалпы формуласы және бензолдың жақын гомологтық қатары. 2. Бензолдың алынуы жолдары, физикалық және химиялық қасиеттері туралы ұғымдарын қалыптастыру . 3. Бензолдың қолданылуы .

3 слайд
ІІ.Өткен тақырыпқа шолу жасайық: Тапсырмалар 1.Бой жазу.   Лездік сұрақтар екі топқа І топ. 1. Алкиндерде болатын байланыс түрі? (үш) 2. Бутин-1 бром суын түссіздендіре ме ? (түссіздендіреді) 3. Алкиндерге тән изомерия түрлері? (көміртек қаңқасына, еселі байланыс орнына сәйкес изомерия) 4.Гидратация реакциясын темірдің үш валентті тұзының қатысында жүргізуді ұсынған Қазақстандық ғалым (Шәріпханов) 5. Алкиндерге тән гибридтену түрі? (sp) ІІ топ. 1.Алкиндердің жалпы формуласы (С n H 2n – 2 ) 2.Алкиндердің гидратациялану реакциясын ашқан кім және қашан? (1881ж, Кучеров) 3.Калий перманганаты ерітіндісін түссіздендіретін қандай көмірсутектер: қаныққан әлде қанықпаған? (қанықпаған) 4.Ацетиленнің металдармен қосылысы қалай аталады? (ацетиленидтер) 5.Алкиндердің молекулаларының кеңістік пішіні? (жазықтық)2

4 слайд
2.ТОПТАРҒА СӘЙКЕСТЕНДІРУ КЕСТЕ БОЙЫНША ТАПСЫРМАЛАР. СӘЙКЕСТЕНДІРУ КЕСТЕСІ 1-ШІ ТОП: СӘЙКЕСТЕНДІРУ КЕСТЕСІ IТОП:

5 слайд
СӘЙКЕСТЕНДІРУ КЕСТЕСІ 2-ШІ ТОП:

6 слайд
Заттың формуласы Қаныққан циклопарафин Алкен Диен пропан циклобутан этилен Бутадиен1.3 пентан циклопропан Пропен-1 гексан циклогексан Ьутен-1 2метил пропен-1 Пентадиен 1.3 Этилциклопентан 1,2-диметилпентан 2-метилпентадиен-1-3 3-ші тапсырма: Көмірсутектердің формуласын құрастырып,кестеге толтыр .

7 слайд
Құрамында бір немесе бірнеше бензол сақинасы бар көмірсутектер ароматты көмірсутектер немесе арендер деп аталады. Олардың жалпы формуласы: С n Н 2n-6 Бензолдың жақын гомологтық қатары төмендегідей : С 6 Н 6 С 7 Н 8 С 8 Н 10 С 8 Н 10

8 слайд
Бензолдың ашылу тарихы Бензолды 1825 жылы ағылшын физигі Майкл Фарадей ашқан. Оны жарық бергіш газының сұйық конденсатынан бөліп алған. 1833 жылы неміс физик-химигі Эйльгард Мичерлих бензой қышқылының кальций тұзын құрғақ айдау арқылы бензолды алған. (бензол аты осыдан шыққан) Бензолдың сипаттамасын ең бірінші неміс химигі Иоган Глаубер берген, Ол қосылысты 1649 жылы тас көмір шайірін өңдеген кезде тапты. Бірақ оңың құрамы белгісіз болғандықтан аталған жоқ .

9 слайд
• 1865 жылы неміс химигі А.Кекуле бензолдың бірінші құрылымдық формуласын ұсынды.

10 слайд
1) Мұнай мен көмірді өндеу арқылы; 2) Циклогександы дегидрлеу. Pt , Pd 300 0 С + 3H 2Бензолды алу жолдары 3) Циклоалкандарды ароматтау С С С С ССH 2 H 2 H 3H 3H 2 H 2 Cr 2 O 3 + 4H 2циклогексан бензол

11 слайд
4 ) Ацетиленді синтездеу тримерлену реакциясы . С С С СС H 2 H HH H HС + Акт. Көмір Физикалық қасиеттері. Гомологтық қатардың алғашқы өкілдері (бензол,тоулол,ксилол) – өздеріне тән иістері бар түссіз сұйық заттар.Судан жеңіл және онда ерімейді.Органикалық еріткіштерде ғана ериді.Өздері де еріткіш қызметтерін атқарады.

12 слайд
Орынбасу реакциясы 1. Броммен әрекеттесу (бромдау ) . 2. Хлормен әрекеттесу (хлорлау). + Cl 2 Cl + HClБензолды ң химиялық қасиеттері Fe С l 3+ Br 2 FeBr 3 Br + бромбензол хлорбензол HBr

13 слайд
Қосылу реакциясы . C 6 H 6 + 3H 2 C 6 H 12 + 3Cl 2 H Cl H Cl HClHlC H Cl H Clkat циклогексан Гексахлорциклогексан1. Сутекпен әрекеттесу. 2 . Хлормен әрекеттесу (жарықта )

14 слайд
Тотығу реакциясы. 2С 6 H 6 + 15 O 2 12 CO 2 + 6 H 2 O1. Жану . 2. толық емес жану. 2С 6 H 6 + 3 O 2 12 C + 6 H 2 O Электрондық құрылысы ның ерекшелігіне байланысты –  -байланысы өте тұрақты. Сондықтан қаныққан көмірсутектерге қарағанда бензол молекуласында қосылу реакциялар әлсіз, ал орынбасу реакциялары тезрек жүреді.

15 слайд
Бензолдың қолданылуы

16 слайд
Тест сұрақтары • 1.C8H10 ароматты көмірсутектеріне сәйкес изомерлер саны: • A) 4. B) 1. C) 3. D) 5. E) 2. • 2. Молекулалық формуласы С6H6 болатын ароматты көмірсутегінің аты: • A) Бензол. B) Фенил. C) Циклогексан. D) Гексан. E) Гексен. • 3. Көмірсутектегі көміртек пен сутектің массалық үлестері 92,31% және 7,69%. Сутек бойынша тығыздығы 39-ға тең көмірсутектің формуласы: • A) C6H6. B) C6H8. C) C6H12. D) C6H14. E) C6H10. • 4. Құрамында 14 сутек атомы бар аромат көмірсутектің молярлық массасы мынаған тең: • A) 134 г/моль B) 78 г/моль C) 92 г/моль D) 106 г/моль E) 120 г/моль • 5. Ароматты көмірсутектердің гомологы: • A) С8H10 ксилол. B) С10H8 нафталин. C) С3H6 пропилен. D) С2H2 этин. E) С6H14 гексан. • 6.Арендерге сәйкес жалпы формула: • A) Сn H2n-6. B) С n H2n. C) С n H2n-2. D) С n H2n-4. E) С n H2n+2. • 7. Көмірсутектердің ароматты деп аталу себебі • A) алғашқы өкілдері хош иісті B) тұншықтырғыш иісті C) жағымсыз иісті • D) иісі жоқ E) өткір иісті

17 слайд
Үй тапсырмасы : § 11 , 3-есеп Үй тапсырмасы : § 11 , 3-есеп

18 слайд