Ашық сабақ "Бағдарлау" 1 сынып

1 слайд
Бағдарлауды үйренеміз

1 слайд

2 слайд
Мақсатымыз: Көкжиек және оның тұстары туралы білетін боламыз. Жергілікті белгілерге қарап көкжиек тұстарын анықтауға үйренеміз.

2 слайд

3 слайд

3 слайд

4 слайд

4 слайд

5 слайд
Көкжиек тұстарын анықтау Көкжиек тұстарын анықтаудың ең оңай жолы тұсбағдар арқылы анықтау болып табылады. Тұсбағдардың көк тілі магниттелген, сондықтан ол әрдайым солтүстікті көрсетеді. Компасты дұрыс бағытта ұстау арқылы оңтүстіктің, шығыстың қайда екенін дәл таба аласыз. Алайда тұсбағдар күнделікті қолымыздан табыла бермейтіндіктен, көкиек тұстарын күн, жұлдыз, табиғат белгілері мен құбылыстары арқылы анықтаудың әдістерін білгеніңіз абзал. Көкжиек тұстарын күн арқылы анықтау үшін жерге ұзын таяқ қадаңыз. Оның көлеңкесін сызықпен сызып қойып отырыңыз. Араға уақыт сала отырып көлеңке әбден қысқарғанша өлшеуді жалғастырыңыз. Ол күннің батқанын білдіреді. Егер оған теріс қарап тұрсаңыз, алдыңызда солтүстік, артыңызда оңтүстік, оң жағыңызда шығыс, сол жағыңызда батыс болады. Егер сіз солтүстік жартышарда болсаңыз, түнде Поляр жұлдызы арқылы бағытты оңай анықтай аласыз. Ожау іспетті жетіқарақшы жұлдызын барлығымыз білеміз. Аспаннан жетіқарақшыны тауып алып, ожаудың алдыңғы қабырғасынан жоғарыға қарай ойша сызық сызыңыз. Сызық бойындағы жарық әрі үлкен жұлдыз - Поляр жұлдызы. Одан жерге түскен тік сызық солтүстікті көрсетеді.

5 слайд

6 слайд

6 слайд

7 слайд

7 слайд

8 слайд
Компас  — жер бетін бағдарлауға немесе анықтауға арналған аспап. Кішкене деңгелек қобдишаның ортасында орнатылған тік үшкір иненің үстіне қондырылған магнитті болат тілі болады. Тілдің бір жағы үнемі Солтүстікті, екінші жағы Оңтүстікті көрсетіп тұрады. Қобдишаның сыртқы дөңгелегі градустарға белінген (360°), горизонт жақтарында Солтүстікті, Шығысты, Оңтүстікті, Батысты керсететік (С. В. Ю. З.) әріптері жазылған. Ең бірінші рет компас 4000 жыл бұрын қытайда пайда болған.

8 слайд

9 слайд

9 слайд

10 слайд

10 слайд

11 слайд

11 слайд

12 слайд

12 слайд

13 слайд
Жүру бағытын анықтау. Бағдарлаудың екі түрі бар: а) белгілі жерді бағдарлау; ә) белгісіз жерді 1. Ендеше бағдарлау дегеніміз - көкжиек тұстарын, бақылаушының өзінің тұрған орнын және ағдау. Белгілі жерді бағдарлаудың еш қажеттігі жоқ, үйреншікті дағды арқылы жүреміз. Белгісіз жерде жүру, жолды дәлме - дәл табу тұсбағар арқылы жүргізіледі. Ол үшін тұсбағармен азимутты анықтайды Солтүстік пен белгілі бір затқа дейін жүретін жол арасындағы бұрыш азимут деп аталады. Азимут арабша ас - сумут – жол деген мағына береді. Тұсбағдар - жүретін жолды дәл анықтайтын құрал. Жаңа сабақты бекіту. «Кім жылдам?» ойыны 1. Ортаға 4 оқушы шығады. Ойша бетіңді солтүстікке қарат. Сонда арт жағың......., сол жағың....., оң жағың....., балалардың есінде қалғанша жаттығу жасату. 2. Жердің солтүстік полюсінің үстінде бағдар беретін қандай жұлдыз орналасқан?

13 слайд

14 слайд

14 слайд

15 слайд
Ой толғау *Тұстарды бағдарлайтын құрал не? *Тұсбағар неге ұқсайды? *Тұсбағарды кімдерге қажет? *Бірінші тұсбағар қай елде пайда болды?

15 слайд