Ашық сабақ Күлтегін ескерткіші 9-сынып

1 слайд
Сабақтың тақырыбы : Күлтегін ескерткіші Түркістан олбысы, Түркістан қаласы, № 5 Ғ.Мұратбаев атындағы ЖОМ өзбек тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі Ахметова Нодира Таиржановна Осы сабақ арқылы жүзеге асатын оқу мақсаттары (оқу бағдарламасына сілтеме) Сабақтың мақсаты Тілдік мақсаттар Пәнаралық байланыс 9.3.2.1 ғылыми стильде (мақала) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 9.4.4.1 тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу 1. ғылыми стильде (мақала) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасау; 2. тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу Пәнге қатысты сөздікқор мен терминдер: «Күлтегін» жырының «кіші жазуы, «Күлтегін» жырының «үлкен жазуы» құрылымы, руна жазуы, жері кең, халқы көп, т,б, Талқылау сұрақтары: Ғылыми стильдегі мәтіндердің лексика- фразеологиялық ерекшелігі неде? Синтаксистік ерекшелігін қалай анықтаймыз? Ғылыми стильдегі мәтін құрау жеңіл ме? Әлде ауызекі тілде мәтін құрау жеңілірек пе? Әлем әдебиеті – жазба ескерткіштің тілінің баршаға ортақтастығы, түркі ... Қазақсатан тарихы– «Күлтегін»жырының VI – VIII ғасырда пайда болуымен байланыстылығы.

2 слайд
1-тапсырма Т.Ж. Кестеге сәйкес, ғылыми стильде (мақала) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасаңыз. Ғылыми стильдегі мәтіннің жанрлық ерекшелігі Тілдік ерекшеліктерін анықтау Жанрлық және тілдік ерекшеліктеріне талдау жасау Ғылыми танымдық шығарма, т.б. Фразеологиялық: Лексикалық: Морфологиялық: Синтаксистік: құрмалас сөйлемдер, т.б. 2-тапсырма Ж. Кестеге сәйкес, таңдауыңыз бойынша «Күлтегін жыры туралы» тақырыбында екі түрлі стильде шағын мәтін құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Стиль түрлері мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсете отырып, мәтін құрастыру. Ауызекі сөйлеу стилі Қ.Өмірәлиев көне түркі жазба ескерткіштерінің тілін зерттеуші ғалым... Ғылыми стиль Қ. Өмірәлиев өзіңің «Көне түркі әдеби ескерткіштері туралы зерттеулер» атты еңбегінде Күлтегін жырынан былайша: «Сен көшпе, ол жерге барсаң, түркі халқы құрып бітесің. Өтүкен жерде отырып, алым үшін керуен жіберіп тұрсаң, дүниең көп, қайғың жоқ болады. Өтүкенде отырсаң мәңгілік бірлігің бұзылмайды» - деп үзінді келтірген. Одан әрі : мынадай жайлар аңғарылатынына назар аудартады: «Күлтегін түркілерінің өз бірлігі мен елдігін сақтау жолындағы әрекеті, өз болашағына деген үміті мен қаупы, Табгач» сияқты империядан келетін қауыптен сақтануы анық көрінеді...»деп көрсеткен (471-бетте.). Ресми стиль Публицистикалық стиль Көркем әдебиет стилі Белсенді оқу әдістері

3 слайд
Саралау әдістері 1- тапсырма бойынша Рөлдер бойынша (сілтеме табушылар, зерттеушілер, хатшы, уақыт белгілеуші,т.б.) 2-тапсырма бойынша Ерекше білім беру қажеттілігі бар оқушыларға, көпірше ретінде тілдік бірліктер ұсынылады: Ауызекі сөйлеу стиліне тән сипаттар:қарапайым сөздер, диалект сөздер, жаргон, кәсіби сөздер, сөйлеу сипатындағы фразеологизмдер, көріктеу тәсілдері, сөйлемдердің диалогқа құралуы, инверсия, қайталау, толымсыз, жалаң, сұраулы, лепті сөйлемдер, ықшамдалып берілуі (кеп, келгесін) т.б. Ресми стиль Кітаби сөздер мен даяр тіркестер, экономикалық- құқықтық терминдер; Күрделі зат есімдер, есімшелер, сын есімдер, қыстарма сөздер,сілтеу есімдіктері,қысқарған сөздер, сабақтас құрмалас сөйлемдер, бірыңғай мүшелі сөйлемдер, т.б. Публицистикалық стиль Қоғамдық саяси терминдер мен сөздер, бағалауыш лексикалық бірліктер, экспессивті-эмоционалды сөзер, перифраздар, стандарт тілдік бірліктер, қосарлы сөздер, сөздердің инверсиялануы, қаратпа сөздер, риторикалық сұрақтар, әртүрлі қайталамалар, көркемдік құралдар, т.б. Көркем әдебиет стилі лексика-фазеологиялық : ауыспалы мағынадағысөздер, суреттемелік,көркемдеуіш құралдар (теңеу, метафора, эпитет, антитеза, т.б.) бейәдеби бірліктер, синонимдер мен антонимдер, бейнелі сөз орамдары, т.б. морфологиялық: одағай, шылаулар, қыстырма, қаратпа сөздер, .. синтаксистік:риторикалық сұраулы сөйлемдер, қайталамалар, парпеляцияланған құрылымдар,инверсия, ...

4 слайд
1-тапсырма Т.Ж. Кестеге сәйкес, ғылыми стильде (мақала) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасаңыз. Дескриптор - мәтіннің жанрлық ерекшелігін анықтайды. - тілдік ерекшеліктерін анықтап, мысалдар келтіреді. - талдау жасайды. ҚБ Топтардың өзара бірін-бірі критерийлер арқылы бағалауы Мұғалімнің кері байланысы «Мадақтау сэндвичі» әдісі 1- позитивті комментарий, не ұнады; 2- сындарлы сын, не нәрсені жақсарту керек? 2-тапсырма Ж. Кестеге сәйкес, таңдауыңыз бойынша «Күлтегін жыры туралы» тақырыбында екі түрлі стильде шағын мәтін құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазу. Дескриптор Екі стиль түріне таңдау жасайды. Стильдік ерекшеліктерін сақтап шағын мәтіндер құрастырады. - мәліметтер жинақтап, дереккөздерге сілтеме жасайды ҚБ. «Досыма айтамын» әдісі арқылы оқушылардың өзара бірін-бірі жұптық бағалауы. Топтағы үздік жұмыс ортада талқыланады. Мұғалімнің кері байланысы бар бутерброды: Жағымды түсініктелер, нені және қалай жақсарту керек екенін түсірдіре отырып, құрылымды, сыни, жағымды түсініктеме; Жағдаяттық мәлімдеме. Маған ұнады.., себебі.., Енді келесі жолы... «Гауһартас» әдісі. Топтағы үздік орындалған мәтіндер жазылу деңгейіне қарай алмазда орналастырады. Кері байланыс ҚҚҚ-әдісі Бағалау критерийлері ғылыми стильде (мақала) жазылған еңбектердің тілдік және жанрлық ерекшелігін анықтап, талдау жасайды. тақырып бойынша түрлі стильдегі мәтіндер құрауда мәліметтерді жинақтап, дереккөздеріне сілтеме көрсетіп жазады Қызық Қиын Құнды

5 слайд
Рефлексия Әріптесімнен алғаным Тренерден алғаным Болашаққа жоспар Әріптестерімнен сабаққа «Тілдік кесте», «Жанрлық трансформация» әдістерін пайдалануды үйрендім. Қатені дер кезінде түзетуге көмектесетін “ Сэндвич”, “Бутерброд” әдістерін тиімді қолдануды, “рөлдер мен жауапкершілігі бойынша”, “ Оқушыға жеке қолдау көрсету арқылы саралау ” әдістерін қолдануды үйрендім. Алдағы уақыттағы тәжірибемде » Ресурс немесе мәтін бойынша саралау”, “Диалог негізінде саралау” әдістерін қолдануды өз міндетіме аламын .