Ашық сабақ. Тақырыбы: Пайдалы геологиялық химиялық қосылыстар. 7 -сынып Химия пәні

1 слайд
Саба қтың тақырыбы: Пайдалы геологиялық химиялық қосылыстар. Кен құрамы. № 2 жалпы орта білім беретін мектебі 27. 04. 2022 Химия пәні мұғалімі: Сайын Алтынай 7-сынып

2 слайд
Сабақтың мақсаты:  Жер қыртысында көптеген пайдалы химиялық қосылыстар барын түсіну;  Кейбір минералдар мен кейбір табиғи қосылыстардың кендерге жататынын білу;  Металдарды алу үшін кенді өңдеу үдерісін сипаттау

3 слайд
Сыртқы ядро- балқытылған Fe,S,O,Ni элементтерінен тұратын сұйық қабат. Жер қабатындағы сыртқы ядродан магниттік өріс пайда болады. Температурасы:4000-5000С Қалыңдығы: 2200 км-ге дейін Ішкі ядро- темір мен никель элементерінен тұратын жердің қатты қабаты. Қалыңдығы: 1200км-ге дейін Температурасы: 5000-6000СЖер қыртысы –тау жынысынан тұратын жердің қатты қабаты. Жердің қабаты химиялық қосылыстар түрінде кездеседі. Қалыңдығы: 70 км Температура: 0-870С Мантия - темір, кремний, магний элементтерінен тұратын жердің қоймалжың және ең қалың қабатынан тұрады. Қалыңдығы: 2900 км-ге дейін Температурасы: 1300-4000 С

4 слайд
45% 27% 8% 6% 5% 2% 3% 3% 1% оттек кремний алюминий темір кальций калий натрий магний титан басқаларЖер қыртысының басты құраушы элементтері Натрий Магний Титан

5 слайд
Жер қыртысында кездесетін табиғи, химиялық құрамы тұрақты, белгілі бір физикалық қасиетке ие біртекті дене минерал деп аталады. Қазіргі уақытта шамамен 3 мыңдай минерал белгілі. Бірнеше элемент кіретін минералдар сирек кездеседі. Саф элементтер бір ғана элементтен тұрады, мысалы: алмаз,күкірт, алтын, т.б. Табиғатта тек 40-ға жуық саф минерал бар.

6 слайд
Табиғатта минералдарҚатты Көмір, құм, алтын, алмаз, кварц Сұйық Сынап, мұнай Газ Көмірсутектер, күкіртсутек газы

7 слайд
Магмалық тау жыныстары -жер астынан балқып шыққан заттардан пайда болады. Магма-грекше қоймалжың,қойыртпақ . Магмалық жыныстардың ішінде базальт пен гранит өте көп тараған. Шөгінді тау жыныстары- жер қыртысының беткі қабатында су,жел, мұздық т.б сыртқы күштер әсерінен пайда болған жыныстар. Олар органикалық және химиялық түрлерге бөлінеді. Шөгінді тау жыныстарынан құмнан құмтас, саздан сазды тақтатас, бордан әктас түзіледі. Метаморфты тау жыныстары - тау жыныстарының құрамы мен қасиеттерінің өзгеріске ұшырауынан пайда болады. Әктас мәрмәрға,сазды тақтатас кристалды тақтатасқа, құмтас кварцитке.

8 слайд
Магмалық тау жыныстары

9 слайд
Әктас Құмтас Тас тұзы Ас тұзыШөгінді тау жыныстары

10 слайд
Метаморфты тау жыныстары Әктас Мәрмәр Құмтас Кварцит Гранит Гнейс

11 слайд
Pt Au Ag Cu H Pb Fe Zn C Al Mg Ca Na K Белсенділігі артады Сутекке дейінгі металдар таза күйінде кездесетіндіктен химиялық өңделмейді. Көміртегіден төмен орналасқан металдар көмірмен тотықсыздану арқылы кеннен алынады. Белсенділік қатарындағы көміртегінен жоғары орналасқан металдар электролиз көмегімен алынады.

12 слайд
Қазақстанның жер қойнауында Менделеев кестесінің 99 элементі кездеседі, соның 70 элементінің қоры мол. Оның 60 түрі өндіріледі. 6 мыңға жуық пайдалы қазбалар алынатын кен орындары ашылған. Пайдалы қазбалар Жанатын Кенді Кенді емес Мұнай,газ,көмір Fe,Mn,Mg,Cr,Ni,Al, Au,Cu Асбест,фосфорит,тұз

13 слайд
Кен Кеннің тобы Қолданылу аясы Қасиеті Қолданылудағы туындайтын мәселелер әктас шөгінді құрылыс оңай өңделеді қышқыл жаңбыр әсерінен бұзылады құмтас шөгінді құрылыс оңай өңделеді желдің әсерінен тұрақсыз гранит магмалық құрылыс және әрлеу жұмыстарына қажетті тастар өте қатты, желдің әсеріне тұрақты,оңай тегістеледі қиын өңделеді мәрмәр метаморфтық құрылыс және әрлеу жұмыстарына қажетті тастар өте қатты,желдің әсеріне тұрақты, оңай тегістеледі қиын өңделеді және өте қымбат тақтатас метаморфтық шатыр жабын қатты, желдің әсеріне тұрақты,оңай өңделеді мәселе туындамайды

14 слайд
Минералдар Химиялық формуласы Кварц SiO 2 Гипс CaSO 4 *2H 2 О Кальцит CaCO 3 Корунд Al 2 O 3 Гематит Fe 2 O 3 Пирит Магнетит Fe 2 S Fe 3 O 4

15 слайд
1- тапсырма. Сәйкестендіру 1-топ Гипс C Кварцит Fe2S Пирит SiO2 Магний CaSO4*2H2O Таскөмір Mg Корунд Fe 2 O 3 Гематит Al 2 O 3 Кварц CaCO 3 Кальци т Pb Платина SiO 22-топ

16 слайд
1- тапсырма Сәйкестендіру 1-топ 2-топ Гипс C Кварцит Fe 2 S Пирит SiO 2 Магний CaSO 4 *2H 2 O Таскөмір Mg Корунд Fe 2 O 3 Гематит Al 2 O 3 Кварц CaCO 3 Кальци т Pb Платина SiO 2

17 слайд
2-тапсырма. Есептер шығару 1-есеп. І-топ Корунд (Al2O3) құрамындағы алюминийдің массалық үлесін % анықтаңдар? 2-есеп. ІІ-топ Кальциттің (CaCO3) құрамындағы кальцийдің массалық үлесін % анықтаңдар? *100%

18 слайд
3-тапсырма. Тест 1.Пайдалы қазбалар нешеге бөлінеді? А. жанатын,кенді,кенді емес Ә. пайдалы,пайдасыз Б. қара,түсті В. қатты,сұйық,газ 2. Табиғатта минералдар агрегаттық күйіне байланысты нешеге бөлінеді? А. жанатын,жанбайтын Ә. қара,түсті Б. қатты,сұйық,газ В. магмалық, шөгінді 3. Саф минералды тап А. мұнай Ә. әктас Б. гранит В. алмаз 4. Магмалық тау жынысын анықта А. гранит Ә. Құмтас, Б. мәрмәр В. әктас 5. Метаморфты тау жынысын анықта А. әктас Ә. құмтас Б. мәрмәр В. гранит

19 слайд
Жауаптары 1. А 2. Б. 3. В 4. А 5. Б

20 слайд
Сабақты қорытындылау Үйге тапсырма: Білімдеріңді тексер! Бағалау Өте жақсы түсіндім Орташа түсіндім Түсінбедім

21 слайд
Назарларыңызға рахмет!