Бастауыш сынып оқушыларының арасында үлгермеушілікті болдырмау

1 слайд
Мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының арасында үлгермеушілікті болдырмау мақсатында қабілеті төмен оқушылардың жеке тұлғалық мүмкіндіктерін ашуға көмектесу, пәнге деген қызығушылығын арттыру, мемлекеттік білім стандартын меңгерту. Бастауыш сынып оқушыларының арасында үлгермеушілікті болдырмау Мақсаты: Бастауыш сынып оқушыларының арасында үлгермеушілікті болдырмау мақсатында қабілеті төмен оқушылардың жеке тұлғалық мүмкіндіктерін ашуға көмектесу, пәнге деген қызығушылығын арттыру, мемлекеттік білім стандартын меңгерту.

1 слайд

2 слайд
Оқушылардың білімді қалыпты игеруде   психологтар мен педагогтардың зерттеулері бойынша баланың нашар оқуына үш фактор себепші болады деп зерттеген: Біріншіден, балаға қоғамдық жағдай мен өмірдегі тұрмыс жағдайы себепші болады; Екіншіден, балалардың мінез- құлқындағы жағымсыз ерекшеліктері мен психика-сының өзгеше қалыптасуынан, немесе қалыпты нормадан ауытқуы және ақыл-ой даму деңгейінің тежелуінен Үшіншіден, педагогикалық тәрбиенің дұрыс болмауынанБіріншіден, балаға қоғамдық жағдай мен өмірдегі тұрмыс жағдайы себепші болады; Екіншіден, балалардың мінез- құлқындағы жағымсыз ерекшеліктері мен психика-сының өзгеше қалыптасуынан, немесе қалыпты нормадан ауытқуы және ақыл-ой даму деңгейінің тежелуінен Үшіншіден, педагогикалық тәрбиенің дұрыс болмауынан

2 слайд

3 слайд
Үлгермеуші оқушымен жұмыс жасау барысында мұғалім балалардың жағымсыз қасиеттерімен күресіп, жағымды қасиеттерін күшейте отырып, оның әрқайсысының өзіндік ерекшеліктерін есепке алуы қажет. Бала жөнінде түсінік болмай тұрып, оны тәрбиелеу де мүмкін емес. К.Д.Ушинский «Тәрбиеші адамның шын мәнінде қандай адам екенін, оның барлық әлсіздіктерін және оның ұлылығын,оның күнделікті барлық ұсақ мұқтаждықтарын және оның барлық рухани талап-тілектерін білуге тырысуы керек» - деп жазған болатын.

3 слайд

4 слайд
Психолог Н.Д. Левитов ұсынған оқушының мінез- құлқының бір ерекшелігі – шыдамдылықтың қалай көрінетіндігін бақылау жоспарын үлгі ретінде көрсетеміз Үзілістен кейін  оқушы сыныпқа қалай кіреді  және  партаға  қалай  отырады?  Бұл кезде ол өзін-өзі қалай ұстайды: оның артық қимыл- қозғалыстары, сөзі т.б.?  Оқушының зейіні сабаққа бөлінген бе, ол басқа бір нәрсемен айналысып отырған жоқ па? Одан сабақ сұрағанда, тақтаға шақырғанда, оқушы жинақы қалыпта ма?

4 слайд

5 слайд
Сәтті, сәтсіз жауаптан соң, оқушы өз эмоциясын қаншалықты дәрежеде ұстайды? Сөйлеп тұрғанда оқушы өзін қалай ұстайды?  Сөйлегенде артық асығыстық жасамай ма, шектен тыс көп сөйлемей ме, анайы сөздерді қолданбай ма? Ерекше кейбір жағдайларда (мысалы оның зейінін бөлетін терезеден қызық бір нәрсе көрінгенде немесе сыныпта бөтен кісі отырғанда) шыдамдылығы қандай, оқушы сабақта өзін қалай ұстай біледі? Бұл шыдамдылық оқушының дағдылы, табиғи жағдайында ма, жоқ әлде ол одан біршама күш жұмсауды қажет етіп тұр ма?

5 слайд

6 слайд
Белгілі орыс педагогы К.Д.Ушинский былай деп жазған: «Ойлау еңбегі адам үшін ең қиын еңбек. Армандау жеңіл және керемет, бірақ ойлау қиын». Бұл жерде оқу оқушы үшін қолынан келмейтін еңбекке айналған жағдайлар туралы сөз болып тұр. Жоғарыда айтылып өткендей, оқушылардың үлгермеушілігінің себептері сан алуан: ойлануға ынтаның жоқтығы, өз еңбегін ұйымдастыра білмеу, нашар денсаулық, оқудағы үлгерімге әсер ететін оқушы ойлауының кейбір ерекшеліктері. Оқушыға қиын деп елестіп көрейік. Оның қолынан бірдеңені жүзеге асыру келмей жатыр, мұғалім оған жәрдем беріп, түсіндіреді, дегенмен оқушы түсінбейді. Көбіне оқушының мұнда кінәсі жоқ. Бәрі оқушы ойлауының ерекшеліктеріне (ойлау нақтылығы), жағдай мәнін (жалпы, абстрактілі, өзгермелі) түсіне білмеуге байланысты. Бұл бала ойлауы-ның негізгі ерекшеліктерінің бірі болып келеді және математика мен грамматика секілді оқу дисциплиналарын үйрену кезінде анық көрінеді.

6 слайд

7 слайд
Оқушылардың үлгермеу себептерін анықтап, зерттеулер жүргізгеннен кейін

7 слайд

8 слайд
Бұл ұстаздың үздіксіз еңбегі мен шеберлігі, төзімділігі мен көрегенділігі, ізденісі мен балаға деген жан жылуының нәтижесінің жемісі болмақ. Бұл жұмыста мейірбандылық, көңіл бөлу, көмек беру, жаны ашу, әр баланы ерекше тұлға ретінде қабылдап, өзін әрбір тағдырдың себепшісі екенін сезінген ұстаз ғана жеңіске жететіні сөзсіз. Мұғалімдер жұмыс істеу қабілеті төмен, аз қабілетті, тез шаршайтын және оқуда қиыншылықтар кешеніне ие балаға айрықша көңіл бөлген жөн.Өкінішке қарай, кей жағдайда мұндай оқушыларға көңіл бөлмеудің кері салдары тым күшті. Балалардың кейбірі қараусыз қалады. Оқушылардың түрлі үлгерім бойынша жіктелуі бірінші сыныптан бастау алады. Қажетті түзету жұмыстарының, уақтылы болмауынан, мұғалім тарапынан көңіл бөлу төмендігінен үлгермеуші оқушы мүлде сырт қалады.

8 слайд

9 слайд
Мектеп оқушысының қандай да  бір типтік қасиетін анықтағаннан кейін, мұғалім баланың осы ерекшелігінің пайда болу себептерін білуге  ұмтылғаны жөн. Осы қасиеттердің  бірінің өсіп шыққан, бейнелеп айтқанда, тамырын анықтаған соң, оны дамыту (егер ол жағымды болса), немесе жою (егер ол жағымсыз болса)   едәуір жеңіл болады.   Мұғалім балалармен жұмыс істеу үстінде ақыл айта беруден сақтануға тиіс, бірақ ешбір қолайлы жағдайды жіберместен, балаларға жақын және түсінікті нақты мысалдар келтіре, әрқашан оған өз бағасын бере отырып, ненің жақсы, ненің жаман екенін балаға көрсетіп отыруы керек. Кейде мұғалім моральдық ереже мен өз талабын тікелей де қалыптастырады, кейде өмірден немесе көркем әдебиеттен алынған қандай да бір оқиға туралы әңгімелеп беру арқылы, біршама меңзеу арқылы да қалыптастырады. Бала суреттеп берілген фактінің өзіне тікелей қатысы барлығын өзі түсінетіндей болуы керек. Сонда ғана балаға психологиялық ықпалы күшті болады. Оқушымен бүкіл жұмысты сөз арқылы тәрбиелеумен шектеуге болмайды. Сөзді пайдалану керек, бірақ оны шектен тыс көп пайдалану дұрыс болмас еді. Жеткіншектер ғана емес, бастауыш сынып жасындағы балалар да өздеріне жаңа, қызық ештеңе болмағандықтан да, ақыл-кеңес беретін әңгімені жек көреді.

9 слайд

10 слайд
Тұтас педагогикалық процессте әр балада өзін-өзі тәрбиелеуге деген қажеттілік әртүрлі жас кезеңдерінде байқалады. Осы қажеттілік әсіресе балалардың жасөспірімдік шағында анығырақ байқалады. Себебі, балалар осы шақтарында өздерінің жеке «Мен»-дерін үнемі іздеу үстінде болады. Үлгерімі төмен оқушылар кей жағдайда өзіндік «Менін» жоғалтып алады. Өзін төмен сезінетін кездер де кездеседі. Мен оқи алмаймын, менің қолымнан келмейді деген сенімдер миында жатталып қалады. Осы кезде ұстаздың бірінші міндеті - баланың кеудесіне үміт отын себу. Өзіндік «Менін» қалыптастыру. Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойында жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адам- гершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз - өзіне сенімділікті тәрбиелеуде, өзіндік таңдау жаса- уына ықпал етуде отбасы мен педагогтар шешуші рөл атқарады. Тұтас педагогикалық процессте әр балада өзін-өзі тәрбиелеуге деген қажеттілік әртүрлі жас кезеңдерінде байқалады. Осы қажеттілік әсіресе балалардың жасөспірімдік шағында анығырақ байқалады. Себебі, балалар осы шақтарында өздерінің жеке «Мен»-дерін үнемі іздеу үстінде болады. Үлгерімі төмен оқушылар кей жағдайда өзіндік «Менін» жоғалтып алады. Өзін төмен сезінетін кездер де кездеседі. Мен оқи алмаймын, менің қолымнан келмейді деген сенімдер миында жатталып қалады. Осы кезде ұстаздың бірінші міндеті - баланың кеудесіне үміт отын себу. Өзіндік «Менін» қалыптастыру. Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан баланың бойында жастайынан ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адам- гершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз - өзіне сенімділікті тәрбиелеуде, өзіндік таңдау жаса- уына ықпал етуде отбасы мен педагогтар шешуші рөл атқарады.

10 слайд

11 слайд
Үлгерімі төмен оқушының зейіні тұрақсыз. Сабаққа енжар қарайды. Бұл балалардың танымдық қабілеттері төмен болып келетіні жоғарыда айтылды. Осы жағдайларды ескере отырып, сабақты түрлендіріп отыру, баланы шаршатып алмау, зеріктіріп алмау мәселесіне көңіл бөлу. Ойын элементтерін пайдалану. Ойын әсері арқылы бала өз қасиетін қалай қанағаттандыра алатынын, қандай қабілеті бар екенін байқап көреді. Түрлі ойындар баланың тапқырлығын, байқағыштығын, зейінділігін арттырумен қатар ерік сезім түрлерін де дамытады. Ойын толық жеткізуге арнайы тірек –үлгілер арқылы сөйлетіп дағдыландыру. Мысалы: кескін-тірек арқылы жыл мезгілдерінің ерекшеліктерін ажыратып, шағын ауызша шығарма құруға дағдыландыру. Зейіннің тұрақтылығын дамыту үшін қазақ тілі сабағында қысқаша жеңіл балаға түсінікті жаттығудан үзінді алып, әр жолды жазып отырып, түрлі тапсырма беріп уақытты белгілеп, жазу таңбасынан қанша қате жібергенін қадағалауға болады.

11 слайд

12 слайд
Тапсырманы уақтылы тексеріп, міндетті түрде аз да болса нәтижесін айта отырып, жетістігімен қуанту, оқушыны алға жетелейтіні сөзсіз. Құры жаттатып, түсінбеген тапсырмаларды орындатудан аулақ болу. Мейлінше баланың қолынан келетін тапсырмалардан бастаған нәтижеге тезірек қол жеткізеді. Үлгермеуші оқушылар көбіне қол еңбегі, дене еңбегі, ән салу, сурет салуға бейімділеу келеді.Осы қасиеттерін пайдалану. Көмек сұрау, өтініш айту. Оқушының бойында жылт еткен сенім ұялатады. Сеніп тапсырма беру. Жақын сөйлесу бала мен ұстаздың арасындағы тоңды ерітеді. Тағы да бір ерекше әдіс- балаға білім алуды үйрету. Білім алуды үйретудің қозғаушы күші «метатану» болып табылады. Басқаша айтқанда, оқу бар, бірақ сонымен бірге оқуды үйрену де бар. Адамдар ойлаған қабілетті ойлау туралы ойлануға да қабілетті. Тап осы сияқты танымдық қабілет те бар, танымды тану да бар. «Метатану» деп индивид қалай ойлайтынын, оқитынын қадағалау, бағалау, бақылау, кейінгі оқу үдерісінде мұндай ойлаудың нәтижелерін саналы қолдану үдерісі ретінде сипаттауға болады.

12 слайд

13 слайд
Егер де мұғалім мен оқушының білім игеруді бастау нүктесі өзара үйлеспейтін болса, онда оқуда табысқа жету күмәнді болады делінген. Онда тіпті ең жақсы оқитын оқушылардың өздеріне де алған білімдерін есте сақтау қиындық тудырып, тестілеу, немесе емтиханнан өткенімен кейін ұмытып қалады. Осыған орай, әр сабақта оқушыларға оқу үдерісінің барлық аспектілеріне белсенді қатысу керек: олар өзінің болжамдары мен сұрақтарын тұжырымдайды, бір-біріне кеңес береді, өз алдына мақсат қояды, алынған нәтижелерді қадағалайды, идеялармен эксперименттер жасайды.

13 слайд

14 слайд
Үлгермеушілік сабақ барысында да қалыптасады. Оның алдын алуға әбден болады. Оқушы үлгермеушілігінің себептері оқу-тәрбие жұмысын дұрыс ұйымдастырмауда, санитарлық-гигиеналық нормалардың бұзылуында. Үлгермеушіліктің негізгі мыналар: - жекелеген мұғалімдердің сабақтарының сапасыздығы, жаңа материалды толық түсіндіре алмауы,бекіту жұмысының әлсіз жүруі, оқушы білімін есепке алудың болмауы,мұғалімнің тиісті дәрежеде талап етпеуі; - мектепте үлгермеушіліктің алдын алу жөнінде жүйелі жұмыстың болмауы; - тәрбие жұмысындағы олқылықтар оқушылардың тәртібінің төмендігі,өз міндеттерін саналы түрде түсінбеуі,мектеп әкімшілігі тарапынан тәртіп бұзушларға уақытылы және тиісті шара қолданбауы; - бағалаудағы біржақтылық ; - оқыту мен тәрбие үрдісінде сабақтастықтың болмауы; - сабақ босату,оқушының ауырып қалуы;

14 слайд

15 слайд
Оқушылардың үлгермеушілігін болдырмауға бағытталған шаралар жүйесі. - сыныпта достық қарым-қатынастар жағдайы жасалады ; - тақта алдында жауап беру кезінде  оқушыларға көмекші құралдар қолдануға рұқсат етіледі; - тақырыптың негізгі бөлімдеріне ерекше мән беріледі; - оқушылардың үнемі қайталанатын қателеріне назар аударлады; - оқушы жауабын көтермелеу болады; - жетістікке жетуге жағдай жасалады Жаңа тақырып түсіндіру кезінде: - нашар үлгеретіндерге жаңа тақырыпты баяндау жылдамдығы қиындық туғызбау үшін әртүрлі шаралар қарастырылады; - мұғалім нашар үлгеретін оқушылардың жаңа тақырыпты түсіну деңгейін анықтап ескереді; - тақырыпқа қызығу туғызатын техникалық,т.б. құралдар қолданылады; -  нашар үлгеретін оқушылар әңгімеге тартылады Жаттығу кезінде: - өз бетімен жұмысқа арналған жатт ы ғулар дұрыс таңдал а ды ; - нашар үлгеретіндерге өз бетімен жұмыс кезінде көмек беріледі; - оқушы қабілеті ескеріледі; Осы аталған шаралар арқылы үлгермеушіліктің алдын алуға болады

15 слайд

16 слайд
Осындай бағытта үл...

16 слайд