БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ОҚЫТЫЛАТЫН АРНАЙЫ ПӘНДЕР БОЙЫНША МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ЖЕКЕ БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ

1 слайд
БАСТАУЫШ СЫНЫПТАРДА ОҚЫТЫЛАТЫН АРНАЙЫ ПӘНДЕР БОЙЫНША МҰҒАЛІМДЕРДІҢ ЖЕКЕ БІЛІКТІЛІГІН АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ «СЕМЕЙ қаласының ШӘКӘРІМ атындағы УНИВЕРСИТЕТІ» КеАҚ Гуманитарлық-экономика факультеті Педагогика және психология оқу кафедрасы     Магистрлік диссертация Мамандығы – 7М01301-Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі Орындаған Сеилханова Ж.С. Ғылыми жетекші Едигенова А.Ж. «Қорғауға жіберілді» 2023 ж. Семей – 2023ж

1 слайд

2 слайд
Зерттеудің мақсаты: •қазіргі жағдайда бастауыш сыныптарда оқытылатын арнайы пәндер бойынша мұғалімдердің жеке біліктілігін арттыру жолдарын ғылыми-теориялық тұрғыдан негіздеу және арттыру жолдарының әдістемесін ұсыну.

2 слайд

3 слайд
Жұмыста келесі міндеттер анықталды және сипатталды: • - оқыту педагогикалық ғылымдардың мәселесі ретінде айқындалды; • - бастауыш оқытудың мазмұны мен нақтыланды; • - «біліктілік» және «құзыреттілік» түсініктерінің арақатынасы ашылды; • - педагогикалық техника мұғалімнің кәсіби дамуының құрылымдық компоненті ретінде қарастырылды; • - қазіргі мұғалімнің біліктілігін арттыру формалары мен әдістері сипатталды; • - зерттеу барысында алынған тұжырымдардың тиімділігі тәжірибелік- эксперименттік жұмыстарымен тексерілді.

3 слайд

4 слайд
Зерттеудің нысаны: • арнайы пәндер бойынша мұғалімнің жеке біліктілігін арттыру үрдісі. Зерттеуде қолданылған әдістер: •1. Бақылау. •2. Сауалнама. •3.Әңгімелесу. •4. Тест. •5. Психологиялық-педагогикалық әдебиеттерге талдау жасау.

4 слайд

5 слайд
•егер, бастауыш сынып мұғалімдерінің арнайы пәндер бойынша жеке біліктілігін арттырудың көкейкестілігі мен болашақ дамуына бағытталған ғылыми-теориялық және ғылыми-әдістемелік тұғырларға негізделсе, болашақ педагог мамандарды даярлауда қазіргі заман талабына сай жағдай жасалынса, онда бастауыш сынып мұғалімінің жеке біліктілігін арттыру жоғары деңгейде қалыптасады. Себебі, бастауыш сынып мұғалімдерінің кәсіби іс- әрекетке даярлығын қалыптастыру күрделі жүйе болып табылады. Зерттеудің ғылыми болжамы:

5 слайд

6 слайд
Жұмыстың көлемі мен құрылымы туралы мәліметтер: диссертациялық жұмыс кіріспеден, үш бөлімнен, қорытындыдан және қолданылған әдебиеттер тізімінен тұрады. Магистерлік диссертацияның жалпы көлемі 110 беттен тұрады. Магистерлік диссертацияның мазмұнында 2 таблица, 9 сурет берілген. Қолданылған әдебиеттер тізімі 78 әдебиеттен тұрады.

6 слайд

7 слайд
Алынған зерттеу нәтижелері: •Бастауыш сынып мұғалімінің кәсіби біліктілігін анықтауға арналған сауалнамалар құрылды. Зерттеу нәтижесімен мұғалімнің кәсіби дамуының деңгейі анықталды: жоғары, орта және төмен. Қалыптастыру экспериментіне тренингтер, ойындар және жаттығулар таңдалды.

7 слайд

8 слайд
Зерттеудің практикалық мәні: •зерттеу жұмысының нәтижелерін педагогикалық мамандықта оқитын студенттер, осы мәселемен айналысатын педагогтар, психологтар өз жұмыстарында пайдалана алады.

8 слайд

9 слайд
Зерттеудің негізгі кезеңдері • Алғашқы кезеңде зерттеу мәселесі бойынша материалдар жиналып, жүйеге келтірілді, ғылыми аппарат айқындалды, қазіргі жағдайда бастауыш сынып мұғалімінің арнайы пәндер бойынша жеке біліктілігін арттыру жолдары қарастырылды. Эксперимент жұмысының бағдарламасы даярланды. •Екінші кезеңде тәжірибелік-эксперименттік жұмысын жүргізу жүйесі нақтыланды. Бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған дәрістер және дөңгелек үстел, тренингтер және т.б. іс-шаралар дайындалды. Тәжірибелік-эксперименттік жұмысы жүргізілді. Зерттеу тақырыбы бойынша мақала жарияланды. •Үшінші кезеңде тәжірибелік-эксперименттік жұмыстары жүйеге келтірілді, зерттеу нәтижелері қорытындыланды. Әдебиеттер тексеріліп жүйеленді.

9 слайд

10 слайд
•«Бастауыш оқытудың ғылыми-әдіснамалық негіздері» атты бірінші ғылыми-теориялық бөлімінде дидактиканың негізгі ұғымдарына анықтамалар беріледі, оқыту педагогикалық ғылымдардың мәселесі ретінде талданып, ғалымдардың еңбектері негізінде бастауыш оқытудың мазмұны мен ерекшеліктері ашылады. • «Мұғалімнің біліктілігін арттыру педагогикалық ғылымдардың мәселесі ретінде» атты екінші бөлімінде зерттеу мәселесінің ғылыми- теориялық негізін ашу үшін «біліктілік» және «құзыреттілік» түсініктерінің арақатынасы сипатталады, сонымен қатар, педагогикалық техника мұғалімнің кәсіби дамуының құрылымдық компоненті ретінде анықталып, қазіргі мұғалімнің біліктілігін арттыру формалары мен әдістері баяндалады. • «Бастауыш сыныптарда оқытылатын арнайы пәндер бойынша мұғалімнің жеке біліктілігін арттыруды тәжірибелік-эксперименттік зерттеу» деп аталатын үшінші зерттеу бөлімінде мұғалімнің арнайы пәндер бойынша жеке біліктілігін дамыту-түзетушілік жұмыстары беріліп, арнайы жинақталған тренингтер, жаттығулар, тапсырмалар, сабақтар беріледі, мұғалімнің арнайы пәндер бойынша жеке біліктілігін зерттеуді ұйымдастыруда әдістемелер кешені жинақталып баяндалады; зерттеу бойынша жүргізілген тәжірибелік-эксперименттік жұмыстарының нәтижелері шығарылып қорытындыланады.

10 слайд

11 слайд
Зерттеудің көкейкестілігі Қазіргі жағдайда елімізде оқыту мазмұны жаңартылып, мектептің жаңа жүйеге көшуі, әрбір мұғалімнің жаңаша жұмыс істеуін, батыл шығармашылық ізденісін, жеке біліктілігін арттыруға және қалыптастыруға бағытталған. Жалпы білім беретін мектептің мақсаты – жас ұрпақты ұлттық игіліктер мен адамзат мәдени мұрасының сабақтастығын сақтай отырып оқыту, тәрбиелеу және әрбір шәкіртті жеке тұлға деп санап, оның жан-жақты дамуына мүмкіндік жасау. Бұл мақсатты жүзеге асыру үшін жалпы білім беретін мектеп мынандай міндеттерді шешуі керек: •жеке тұлғаның өзін-өзі тәрбиелеп дамуына қолдау және көмек көрсету; •білімін арттырып жетілуіне көмектесу, сондай-ақ оқытудың сан алуан тиімді формалары мен әдістерін барынша кең қолдану арқылы әрбір оқушының бойына үнемі оқып-үйренсем деген ізденімпаздық қасиетін дамыту; •оларға білімін өздігінше толықтырып, тереңдету тәсілдерін үйрету және т.б.

11 слайд

12 слайд
•Зерттеу барысында қарастырылған педагогикалық әдебиеттерге жасалған талдау, мұғалім мамандығының қоғамдағы орнын, олардың зерттеу нәтижелерінің қоғамда кеңінен қолданылып жүргенін, дегенмен қарастырылып отырылған қазіргі мұғалімнің жеке біліктілігі мәселесінің бұл еңбектерде кең түрде қарастырылмағандығын көрсетеді. • Демек, қазіргі мұғалімнің жеке біліктілігін жетілдірудің қажеттілігі мен бұл мәселенің қазіргі жағдайы арасында; бүгінгі мектеп мұғалімінің педагогикалық үрдіс барысында өзінің жеке біліктілігін қалыптастыру мүмкіндіктері мен оларды педагогикалық үрдісте жетілдіру мақсатында жүйелі пайдаланбау арасында; мұғалімнің жеке біліктілігін арттыру жолдарын анықтаудың қажеттігі мен бұл салада арнайы жасалған ғылыми-әдістемелік нұсқаулардың жоқтығы арасында қайшылықтардың бар екендігі байқалады. • Осы қайшылықтардың шешімін қарастыру бізге тақырыпты «Бастауыш сыныптарда оқытылатын арнайы пәндер бойынша мұғалімдердің жеке біліктілігін арттыру жолдары» деп таңдауымызға негіз болды.

12 слайд

13 слайд
Зерттеудің практикалық мәні мынада: • - қазіргі жағдайда бастауыш сынып мұғалімінің жеке біліктілігін арттыру әдістемесі; • - бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған арнайы жаттығулар, тренингтер жинағы; • - бастауыш сынып мұғалімдеріне арналған сабақ жоспарлары жасалынды. • - зерттеу нәтижелерін бастауыш сынып мұғалімдері және «Бастауыш оқыту педагогикасы мен әдістемесі» мамандығының студенттері қолдана алады.

13 слайд

14 слайд
Зерттеуге қатысушы мұғалімдерге даяр жауаптарды таңдау арқылы да ойын білдіруге мүмкіндік жасалды, ол жабық сұрақтар түрінде даярланған болатын, ол алдыңғы бөлімде баяндалған. 1. Сіздің ойыңызша бүгінгі күні мұғалімдердің қоғамда беделі бар ма? • А) иә • Б) жоқ • В) жауап беруге қиналамын. • Осы сауалнама бойынша мұғалімдердің берген жауаптарын талдау мынадай нәтиже көрсетті: қатысқандардың 13 (37%) «иә» деп жауап берсе; «жоқ» 14 (40%); 8 (23%) «жауап беруге қиналамын» деп жауап берген. Бұдан байқағымыз мұғалімдердің көпшілігі мамандықтың қоғамда әлі беделі жоқ екенін, оның қыр- сырын адамдар түсіне бермейтінін жеткізеді, дегенмен ол кімге байланысты деген сұраққа нақты жауап бермеді (Сур.1.). 13 8 14 0 2 4 6 8 10 12 14 "Иә" жауабы "Жауап беруге қиналамын" жауабы "Жоқ" жауабы

14 слайд

15 слайд
•Осыдан кейін осы бойынша мұғалімдердің ойын анықтай түсу үшін келесі сұрақ қойылды: «Сіздің ойыңызша қоғамда мұғалім мамандығының рөлін арттыру үшін не істеу керек?» • Мұғалімдер оған өз ойларын білдірді, әңгімелесу барысында олардың берген жауаптарынан көргеніміз, мұғалім мамандығы жойылмайтын, қазіргі жағдайда қажет екенін түсінеді, біледі, бірақ бірінші ол орнын табу үшін басқалар, әсіресе отбасы қолдауы керек, жалақысы дұрыс болу керек дейді. • Мұғалімдердің «Өзіңіздің кәсіби дамуыңыз үшін қаншалықты курс, семинарларға жиі қатысасыз?» сауалнама жауабын талдау нәтижесі: 9 (26%) «Үнемі» деп; 14 (40%) «Мүмкіндікке қарай»; ал қалған 12 (34%) «Уақыт болмайды» деп жауап берген (Сур.2.). 9 14 12 0 2 4 6 8 10 12 14 Үнемі Мүмкіндікке қарай Уақытылы болмайды

15 слайд

16 слайд
Келесі «Қазіргі мұғалімдердің кәсіби дамуын қалай бағалайсыз?» деген сұрақты талдау көрсеткіші: «Нашар» деп 6 (17%) жауап берсе; «Орташа» 9 (26%); «Қалыпты» 8 (23%) және «Жоғары» 12 (34%) мұғалім жауап берген •Сонымен қатар, мұғалімдердің кәсіби біліктілігін арттыруда қандай жұмыс түрлерін тиімді деп санайтынын анықтау үшін келесі сұрақ қойылды: «Қазіргі жағдайда мұғалімдердің кәсіби біліктілігін арттырудың келесі формаларының қайсын тиімді деп ойлайсыз?» • 1. Нақты сала бойынша курстар. • 2. Әр түрлі тақырыптардағы семинарлар. • 3. Конференциялар. • 4. Педагогикалық іс-тәжірибемен бөлісу. • Осылардың ішінде мұғалімдердің басым көпшілігі нақты бастауыш сынып бойынша ұйымдастырлған курсты бірінші қатарға қояды, содан кейін өзара тәжірибемен алмасуды аса маңызды деп есептейді, ал семинар, дөңгелек үстел, конференция т.б. жұмыс түрлерін білімді кеңейтіп, жаңалықтарды білу үшін қатысуға болады деп санайды. 34% 43% 17% 23% Нашар Орташа Қалыпты Жоғары

16 слайд

17 слайд
•Тәжірибелік жұмыстарының анықтаушы кезеңінде тест жүргізілді. Оның мақсаты мұғалімнің өзіне деген қатынасын, бағалауын білу болды. Тест: «Сіздің қарым - қатынас стиліңіз» деп аталады. Ол мұғалімдердің қарым - қатынас стилін анықтауға көмектеседі. 20 сұрақтың әрқайсысына 3 нұсқадан тұратын жауап берілген, мұғалім оған қайсы өзіне жақын болса соны таңдау арқылы жауап береді. 1. Қызмет барысындағы кезекті келіспеушіліктен кейін, татуласу • жолын іздестіресіз бе? • А. Үнемі Б. Кейде В. Ешқашанда 2. Қиын жағдайда өзіңізді қалай ұстайсыз? • А. Іштей қайнайсыз Б. Толық тыныштықты сақтайсыз •В. Өзіңізді ұстай алмайсыз 3. Сізді әріптестеріңіз қандай деп есептейді? •А. Өзіне сенімді және қызғаншақ, күншіл Б. Жылы шырайлы • В. Салмақты және ешкімге тәуелсіз 4. Егер сізге жауапты жұмыс, қызмет ұсынса не істер едіңіз? А. Оны кейбір қорқынышпен қабылдайсыз Б. Еш абыржымай келісесіз • В. Өзіңіздің тыныштығыңыз үшін бас тартасыз •5. Егер сіздің столыңыздан әріптестеріңіз біреуі рұқсатсыз қағаз • алса, не істер едіңіз? • А. Бірінші келген сөзді айтасыз Б. Қайтарып беруін өтінесіз • В. Оған сіздің столдан тағы басқа ештеңе керек емес пе деп • сұрайсыз • А. Ұрыс болмау үшін шыдайсыз • Б. Шақырып ескерту жасайсыз • В. Мейрамхана директорына шағымданасыз •

17 слайд

18 слайд
6. Сіз жұмыстан кешігіп келген күйеуіңізді (әйеліңізді), егер ол кешігіп келсе, қандай сөздермен қарсы аласыз? •А. Сен неге осынша кешіктің? Б. Осы уақытқа дейін қайда жүрсің? В. Мен алаңдай бастағанмын 7. Автомобильмен жүргенде сіз өзіңізді қалай ұстайсыз? А. Өзіңізбен қатарласқан машиналардан озып кетуге тырысасыз ба? Б. Қаншама машинаның сізден озып кеткені бәрібір ме? • В. Сізбен ешкім қатарласпас үшін ең жоғарғы жылдамдықпен жүресіз бе? 8. Өмірге деген көзқарасыңызды қандай деп есептейсіз? • А. Салмақты Б. Жеңіл көзқарас В. Өте қатал 9. Егер істеген ісіңізден ештеңе шықпаса, не істейсіз? А. Кінәні басқаға аударуға талпынасыз Б. Келісесіз В. Келесі жолы сақ болуға талпынасыз 10. Қазіргі жастар арасындағы бейбастақ, тәртіпсіз жағдай туралы мақаланы оқығанда не істейсіз? А. Жастарды тәртіпке келтіретін уақыт жетті Б. Жастар үшін дем алу мүмкіндігін ұйымдастыру құру керек • В. Біз неге сонша жастармен әуре боламыз? 11. Егер сіз тұрғыңыз келген қызметке басқа біреу тағайындалса, қалай сезінесіз? А. Неге ғана мен осы үшін жүйкемді тоздырамын Б. Бастыққа менен гөрі осы көбірек ұнайды ғой деймін В. Менің жолым мүмкін келесі жолы болатын шығар 12. Қорқынышты фильм көргенде қандай күйді бастан кешіресіз? • А. Қорқынышты Б. Жалығасыз В. Қанағаттанасыз 13. Жол жабылып, маңызды жиынға кешігіп қалсаңыз, өзіңізді қалай ұстайсыз? •А. Жиын уақытында күйгелектенесіз Б. Серіктестеріңіздің түсінушілігін тудыруға талпынасы...

18 слайд