Биология 10сынып. Бұлшықет талшығының Т-жүйесі.

1 слайд
1 0 с ы н ы п Б и о л о г и я Б ө л і м : 1 0 .0 4 . Қ о з ғ а л ы с .

2 слайд
С а б а қ т ы ң т а қ ы р ы б ы : Б ұ л ш ы қ е т т а л ш ы ғ ы н ы ң Т - ж ү й е с і О қ у м а қ с а т ы : Б ұ л ш ы қ е т т а л ш ы қ т а - р ы н ы ң Т - ж ү й е с ін с и п а т т а у ;

3 слайд
Б а ғ а л а у к р и т е р и й і : • Б ұ л ш ы қ е т т ің ж и ы р ы л у к е з е ң д е р ін с и п а т т а й д ы ; • Б ұ л ш ы қ е т т ің ж и ы р ы л у к е з е ң д е р ін т ү с ін д ір е д і.

4 слайд
• Бұлшықет талшықтары қандай жағдайда жиырылады? • Бұлшықет талшықтарына қандай жиырылу тән?Ой шақыру:

5 слайд
Бұлшықет талшығы Сарколемма Бұлшықет жасушасының плазмалық мембранасы Көлденең (T түтікшесі ) Плазмалық мембранадан түзілген қуыс Бұлшықеттің әрекет потенциалы Т түтікшесі арқылы өтеді Саркоплазма Бұлшықет жаушасының цитоплазмасы Оттегі молекуларымен байланысатын қызыл түсті миоглобин нәруызы болады. Миоглобин оттегін бөледі, бөлінген оттегі АТФ түзуі үшін қажет Саркоплазмалық ретикулум (SR) Әрбір миофибрилланы қоршап тұратын қалташа Кальций иондарын (Ca + ) сақтайды Ca + шығуы жиырылу үдерісін жүзеге асырады

6 слайд
Қаңқа бұлшықетінің жиырылуы   А. Электрохимиялық өзгеріс   1.     Әрекет потенциалы туындайды   / Әрекет потенциалы – жүйке немесе бұлшықеттің жасушалары белсенді болған кездегі мембраналық потенциалдың оң бағытқа жедел ауытқуы. Потенциал тыныштық потенциалының теріс шамасынан оң шегіне дейін (30мВ) жылдам жоғарылайды /   Деполяризация -мембрана өз қалыпты зарядын (поляризациясын) жоғалтуы Реполяризация -мембрана потенциалы қалпына келуі

7 слайд
Уақыт, мс1 –деполяризация кезеңі; 2 –бастапқы жылдам реполяризация кезеңі; 3 – баяу реполяризация кезеңі; 4 – соңғы жылдам реполяризация кезеңі;

8 слайд
2.     Т – түтікшесі арқылы әрекет потенциалы таралады   3.   Т –түтікшесі мен саркоплазмалық тордың байланыс аймағы электрлі реттеледі, ферменттер белсендіріледі, Са 2+ иондарының жасушаішілік концентрациясы артады. В. Хемомеханикалық өзгеріс:   4.     Са 2+ иондарының тропонинмен әрекеттесіп, актин жіпшелерінен белсенді орталықты босатады 5.     Актинмен миозин өскіндерінің басы байланысады, өскін басы айналады және серпімді күш тудырады   6.     Актин мен миозин жіпшелері біршама өзара сырғанауынан саркомердің көлемі кемиді. Бұлшықет талшықтары қысқарады.  

9 слайд
Бұлшық ет қозған кезде актин мен миозин арасындағы құрылымдық және физика-химиялық байланыстар өзгеріп, актин жіпшелері миозиннің бойымен саркомердің ортасына қарай жылжи бастайды, 2-мембранасын өзімен бірге тартып, саркомер қысқарады. Сырғанау кезінде актин мен миозин жіпшелерінің, А тобының ұзындығы өзгермейді, ал І және Н дискілері қысқарады.

10 слайд
Қалыптастырушы бағалау Саркомердің жиырылу және босаңсу жағдайларын анықтау. Саркомердің 1-4 сандармен көрсетілген құрылымдық бірліктерін атау. Актин мен миозин нәруыздарын және миозинді көпіршенің түзілген орнын көрсету

11 слайд

12 слайд
1. Саркомер А) Көлденең жолақты бұлшық еттің құрылымдық жəне қызметтік бірлігі 2. Актин жəне миозин жіпшелерінің ұзындығы бұлшықет жиырылғанда Б) Шиыршықты 150 молекуладан тұратын домалақ бастары, мойны мен құйрық бөлімдерінен (терминал) тұратын молекулалық мотор болып табылады 3. Актин В) Өзгермейді, яғни қысқармайды 3. Миозин С) Шиыршықты жіпшелерден тұрады, олардың ішінде əрбір 40 нм аралығында домалақ басы бар тропонин молекуласы жəне тропомиозин нәруызы кездеседіКестені сәйкестендіріп толтыр.

13 слайд
Үйге тапсырма: § 112.. Бұлшықет талшықтарының Т-жүйесі.