Бұлшықет талшығының жиырылуы

1 слайд
1 0 с ы н ы п Б и о л о г и я Б ө л і м : 1 0 .0 4 . Қ о з ғ а л ы с .

1 слайд

2 слайд
С а б а қ т ы ң т а қ ы р ы б ы : Б ұ л ш ы қ е т т а л ш ы ғ ы н ы ң ж и ы р ы л у м е х а н и з м і. О қ у м а қ с а т т а р ы : Б ұ л ш ы қ е т т а л ш ы ғ ы н ы ң ж и ы р ы л у М е х а н и з м ін т ү с ін д ір у .

2 слайд

3 слайд
Б а ғ а л а у к р и т е р и й і : • Б ұ л ш ы қ е т т ің ж и ы р ы л у к е з е ң д е р ін с и п а т т а й д ы ; • Б ұ л ш ы қ е т т ің ж и ы р ы л у к е з е ң д е р ін т ү с ін д ір е д і.

3 слайд

4 слайд
Көлденең жолақты бұлшықеттің жиырылуына байланысты ерекшеліктерін анықтау Қасиеті Қаңқа бұлшықеті Деполяризация жылдамдығы Тістесу қезеңі Жиырылу сипаты Энергия шығындалуы Ырғақтылық Автоматтылығы Өткізгіштігі Иннервациясы Әрекеттің жүзеге асуы Химиялық заттарға сезімталдығы Саралану мен бөлінуге қабілетіҮй тапсырмасын тексеру .

4 слайд

5 слайд
Жауап Қасиеті Қаңқа бұлшықеті Деполяризация жылдамдығы жылдам Тістесу қезеңі кысқа Жиырылу сипаты жылдам фазалық Энергия шығындалуы жоғары Ырғақтылық жоқ Автоматтылығы жоқ Өткізгіштігі жоқ Иннервациясы Сомалық ЖЖ мен мотонейрондармен Әрекеттің жүзеге асуы ерікті Химиялық заттарға сезімталдығы төмен Саралану мен бөлінуге қабілеті жоқ

5 слайд

6 слайд
К і л т т ү с і н і к т е р : • Р е ф р а к т е р л ік •И зо т о н и к а л ы қ ж ә н е и зо м е т р и я л ы қ ж и ы р ы л у •К и м о г р а ф •М и о г р а м м а •С ір е с п е •С ы р ғ ы ғ а н ж іп ш е т е о р и я с ы

6 слайд

7 слайд
 1. Рефрактерлік кезең – бұлшықет талшықтарын бастапқы қалпына келтіруге кететін уақыт.  2. Бұлшықет жиырылуын кимограф көмегімен зерттеуге болады.  3. Тиісті бұлшықеттердің барлық жиырылуын жазу миограмма деп аталады.  4. Ритімді жиырылу кезінде бұлшықеттің максималды тітіркену кезеңі сіреспе күйінде болады.

7 слайд

8 слайд
Бұлшықет талшықтарының жиырылуының үш типі. • Бұлшықеттің қысым қалыптаспай қысқаруы (сіңір үзілу кезінде) Изотоникалық • Бұлшықеттің көтере алмайтын жүкті көтеру кезіндегі ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы.Изометриялық • Қысым артқан сайын бұлшықет ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы. Ауксотоникалық

8 слайд

9 слайд
Бұлшықет жиырылуының түрлері  Бұлшықет жиырылуы дара және тетанусты (сіреспе) болып екіге бөлінеді.  Жеке стимулмен бұлшықетті тітіркендіру кезінде бұлшықеттің дара жиырылуы келесі үш фазада жүзеге асады: - латентті фазасы —қоздырғыштың әрекетінен басталып, қысқару басталғанға дейін. - жиырылу фазасы (қысқару) — қысқару басталғаннан ең жоғарғы мәнге дейін; - босаңсу фазасы —ең жоғарғы мәннен созылу басталуына дейін;

9 слайд

10 слайд
 Бұлшықет талшықтарының жиырылуын тудыруға қабілетсіз әлсіз қоздырғыш босаға асты деп аталады.  Жауап аяқталғаннан кейін абсолютті рефрактерлік кезең басталады, бұл кезеңде талшықтар жиырыла алмайды. Бұл кезде тек мықты стимул ғана жиырылуды тудыруы мүмкін.  Стимулға жауап ретінде бұлшықет қысымы механикалық қызметтер артқанмен, ұзындығы өзгеріссіз қалады . Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі .

10 слайд

11 слайд
Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі.

11 слайд

12 слайд
Қаңқа бұлшықетінің қозу және жиырылуының түйісуі 1 – саркоплазматикалық мембрананың көлденең каналы 2 –саркоплазматикалық ретикулум,  3 –Са++ ионы  4 – тропонин молекуласы  5 – тропомиозин молекуласы

12 слайд

13 слайд
Қаңқа бұлшықетінің фазалары мен жиырылу режимдері А  – бұлшықет жиырылуының фазалары мен кезеңдері, Б  – б ұлшықеттердің ынталандырылуының әртүрлі жиілігінде пайда болатын бұлшықеттің жиырылу режимдері. Бұлшықет ұзындығының өзгерісі көк түспен берілген, бұлшықеттегі әрекет потенциалы қызыл, бұлшықеттің қозуы күлгін туспен берілген.

13 слайд

14 слайд
Бұлшықеттің жиырылуы.   Бүкіл дене бұлшық еттері көлденең жолақты бұлшық еттер адамның еркіне байланысты денені қозғалысқа келтіреді, тепе-теңдікті сақтауға қатысады, т.б. Бұлшық ет талшықтары көптеген миофибрилдерден құралған. Саркоплазмасы көп талшықтар қызарып баяу жиырылады, ал саркоплазмасы аз талшықтар ақшылданып өте тез жиырылатын қасиеті бар, бірақ тез шаршайды. Миоцитті қаптаған қабықша – сарколемманың саркоплазмаға қарай шыққан көлденең Т-өсінділері болады .

14 слайд

15 слайд
Кестені сәйкестендіріп толтыр. № Терминдер Анықтамасы 1 Изотоникалық А) Қысым артқан сайын бұлшықет ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы. 2 Изометриялық Б) Кезең – бұлшықет талшықтарын бастапқы қалпына келтіруге кететін уақыт. 3 Ауксотоникалық В) Тиісті бұлшықеттердің барлық жиырылуын жазу деп аталады. 4 Рефрактерлік С) Бұлшықеттің қысым қалыптаспай қысқаруы (сіңір үзілу кезінде) 5 Кимограф Д) Ритімді жиырылу кезінде бұлшықеттің максималды тітіркену кезеңі күйінде болады. 6 Миограмма Е) Бұлшықеттің көтере алмайтын жүкті көтеру кезіндегі ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы. 7 Сіреспе Ж) Бұлшықет жиырылуын көмегімен зерттеуге болады.

15 слайд

16 слайд
1. Тапсырма орындаудың қайсы кезеңінде қиындық болды? 2. Келесі сабақта сізге мұғалімнің қандай көмегі қажет болуы мүмкін? Рефлексия

16 слайд

17 слайд
§ 112. Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі. Оқып, берілген тапсырманы орындау, сәйкестендіру кестесін толтыру. Үйге тапсырма:

17 слайд