Материалдар / Бұлшықет талшығының жиырылуы
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Бұлшықет талшығының жиырылуы

Материал туралы қысқаша түсінік
Биология пәнінен 10 сыныптарға сабақты түсіну үшін қосымша материал ретінде керек.
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
13 Мамыр 2020
912
0 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
img_page_1
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
1 0 с ы н ы п Б и о л о г и я Б ө л і м : 1 0 .0 4 . Қ о з ғ а л ы с .

1 слайд
1 0 с ы н ы п Б и о л о г и я Б ө л і м : 1 0 .0 4 . Қ о з ғ а л ы с .

С а б а қ т ы ң т а қ ы р ы б ы : Б ұ л ш ы қ е т т а л ш ы ғ ы н ы ң ж и ы р ы л у м е х а н и з м і.

2 слайд
С а б а қ т ы ң т а қ ы р ы б ы : Б ұ л ш ы қ е т т а л ш ы ғ ы н ы ң ж и ы р ы л у м е х а н и з м і. О қ у м а қ с а т т а р ы : Б ұ л ш ы қ е т т а л ш ы ғ ы н ы ң ж и ы р ы л у М е х а н и з м ін т ү с ін д ір у .

Б а ғ а л а у к р и т е р и й і : • Б ұ л ш ы қ е т т ің ж и ы р ы л у к е з е ң д е р ін с и п

3 слайд
Б а ғ а л а у к р и т е р и й і : • Б ұ л ш ы қ е т т ің ж и ы р ы л у к е з е ң д е р ін с и п а т т а й д ы ; • Б ұ л ш ы қ е т т ің ж и ы р ы л у к е з е ң д е р ін т ү с ін д ір е д і.

Көлденең жолақты бұлшықеттің жиырылуына байланысты ерекшеліктерін анықтау Қасиеті Қаңқа бұлшықеті Деполяризация жылдамдығы Тіс

4 слайд
Көлденең жолақты бұлшықеттің жиырылуына байланысты ерекшеліктерін анықтау Қасиеті Қаңқа бұлшықеті Деполяризация жылдамдығы Тістесу қезеңі Жиырылу сипаты Энергия шығындалуы Ырғақтылық Автоматтылығы Өткізгіштігі Иннервациясы Әрекеттің жүзеге асуы Химиялық заттарға сезімталдығы Саралану мен бөлінуге қабілетіҮй тапсырмасын тексеру .

Жауап Қасиеті Қаңқа бұлшықеті Деполяризация жылдамдығы жылдам Тістесу қезеңі кысқа Жиырылу сипаты жылдам фазалық Энергия шығында

5 слайд
Жауап Қасиеті Қаңқа бұлшықеті Деполяризация жылдамдығы жылдам Тістесу қезеңі кысқа Жиырылу сипаты жылдам фазалық Энергия шығындалуы жоғары Ырғақтылық жоқ Автоматтылығы жоқ Өткізгіштігі жоқ Иннервациясы Сомалық ЖЖ мен мотонейрондармен Әрекеттің жүзеге асуы ерікті Химиялық заттарға сезімталдығы төмен Саралану мен бөлінуге қабілеті жоқ

К і л т т ү с і н і к т е р : • Р е ф р а к т е р л ік •И зо т о н и к а л ы қ ж ә н е и зо м е т р и я

6 слайд
К і л т т ү с і н і к т е р : • Р е ф р а к т е р л ік •И зо т о н и к а л ы қ ж ә н е и зо м е т р и я л ы қ ж и ы р ы л у •К и м о г р а ф •М и о г р а м м а •С ір е с п е •С ы р ғ ы ғ а н ж іп ш е т е о р и я с ы

 1. Рефрактерлік кезең – бұлшықет талшықтарын бастапқы қалпына келтіруге кететін уақыт.  2. Бұлшықет жиырылуын кимограф

7 слайд
 1. Рефрактерлік кезең – бұлшықет талшықтарын бастапқы қалпына келтіруге кететін уақыт.  2. Бұлшықет жиырылуын кимограф көмегімен зерттеуге болады.  3. Тиісті бұлшықеттердің барлық жиырылуын жазу миограмма деп аталады.  4. Ритімді жиырылу кезінде бұлшықеттің максималды тітіркену кезеңі сіреспе күйінде болады.

Бұлшықет талшықтарының жиырылуының үш типі. • Бұлшықеттің қысым қалыптаспай қысқаруы (сіңір үзілу кезінде) Изотоникалық • Б

8 слайд
Бұлшықет талшықтарының жиырылуының үш типі. • Бұлшықеттің қысым қалыптаспай қысқаруы (сіңір үзілу кезінде) Изотоникалық • Бұлшықеттің көтере алмайтын жүкті көтеру кезіндегі ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы.Изометриялық • Қысым артқан сайын бұлшықет ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы. Ауксотоникалық

Бұлшықет жиырылуының түрлері  Бұлшықет жиырылуы дара және тетанусты (сіреспе) болып екіге бөлінеді.  Жеке стимулмен бұлшықе

9 слайд
Бұлшықет жиырылуының түрлері  Бұлшықет жиырылуы дара және тетанусты (сіреспе) болып екіге бөлінеді.  Жеке стимулмен бұлшықетті тітіркендіру кезінде бұлшықеттің дара жиырылуы келесі үш фазада жүзеге асады: - латентті фазасы —қоздырғыштың әрекетінен басталып, қысқару басталғанға дейін. - жиырылу фазасы (қысқару) — қысқару басталғаннан ең жоғарғы мәнге дейін; - босаңсу фазасы —ең жоғарғы мәннен созылу басталуына дейін;

 Бұлшықет талшықтарының жиырылуын тудыруға қабілетсіз әлсіз қоздырғыш босаға асты деп аталады.  Жауап аяқталғаннан кейін абс

10 слайд
 Бұлшықет талшықтарының жиырылуын тудыруға қабілетсіз әлсіз қоздырғыш босаға асты деп аталады.  Жауап аяқталғаннан кейін абсолютті рефрактерлік кезең басталады, бұл кезеңде талшықтар жиырыла алмайды. Бұл кезде тек мықты стимул ғана жиырылуды тудыруы мүмкін.  Стимулға жауап ретінде бұлшықет қысымы механикалық қызметтер артқанмен, ұзындығы өзгеріссіз қалады . Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі .

Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі.

11 слайд
Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі.

Қаңқа бұлшықетінің қозу және жиырылуының түйісуі 1 – саркоплазматикалық мембрананың көлденең каналы 2 –саркоплазматикалық рет

12 слайд
Қаңқа бұлшықетінің қозу және жиырылуының түйісуі 1 – саркоплазматикалық мембрананың көлденең каналы 2 –саркоплазматикалық ретикулум,  3 –Са++ ионы  4 – тропонин молекуласы  5 – тропомиозин молекуласы

Қаңқа бұлшықетінің фазалары мен жиырылу режимдері А – бұлшықет жиырылуының фазалары мен кезеңдері, Б – б ұлшықеттердің ынта

13 слайд
Қаңқа бұлшықетінің фазалары мен жиырылу режимдері А  – бұлшықет жиырылуының фазалары мен кезеңдері, Б  – б ұлшықеттердің ынталандырылуының әртүрлі жиілігінде пайда болатын бұлшықеттің жиырылу режимдері. Бұлшықет ұзындығының өзгерісі көк түспен берілген, бұлшықеттегі әрекет потенциалы қызыл, бұлшықеттің қозуы күлгін туспен берілген.

Бұлшықеттің жиырылуы. Бүкіл дене бұлшық еттері көлденең жолақты бұлшық еттер адамның еркіне байланысты денені қозғалысқа кел

14 слайд
Бұлшықеттің жиырылуы.   Бүкіл дене бұлшық еттері көлденең жолақты бұлшық еттер адамның еркіне байланысты денені қозғалысқа келтіреді, тепе-теңдікті сақтауға қатысады, т.б. Бұлшық ет талшықтары көптеген миофибрилдерден құралған. Саркоплазмасы көп талшықтар қызарып баяу жиырылады, ал саркоплазмасы аз талшықтар ақшылданып өте тез жиырылатын қасиеті бар, бірақ тез шаршайды. Миоцитті қаптаған қабықша – сарколемманың саркоплазмаға қарай шыққан көлденең Т-өсінділері болады .

Кестені сәйкестендіріп толтыр. № Терминдер Анықтамасы 1 Изотоникалық А) Қысым артқан сайын бұлшықет ұзындығының өзгеріссіз қа

15 слайд
Кестені сәйкестендіріп толтыр. № Терминдер Анықтамасы 1 Изотоникалық А) Қысым артқан сайын бұлшықет ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы. 2 Изометриялық Б) Кезең – бұлшықет талшықтарын бастапқы қалпына келтіруге кететін уақыт. 3 Ауксотоникалық В) Тиісті бұлшықеттердің барлық жиырылуын жазу деп аталады. 4 Рефрактерлік С) Бұлшықеттің қысым қалыптаспай қысқаруы (сіңір үзілу кезінде) 5 Кимограф Д) Ритімді жиырылу кезінде бұлшықеттің максималды тітіркену кезеңі күйінде болады. 6 Миограмма Е) Бұлшықеттің көтере алмайтын жүкті көтеру кезіндегі ұзындығының өзгеріссіз қалып қысқаруы. 7 Сіреспе Ж) Бұлшықет жиырылуын көмегімен зерттеуге болады.

1. Тапсырма орындаудың қайсы кезеңінде қиындық болды? 2. Келесі сабақта сізге мұғалімнің қандай көмегі қажет бо

16 слайд
1. Тапсырма орындаудың қайсы кезеңінде қиындық болды? 2. Келесі сабақта сізге мұғалімнің қандай көмегі қажет болуы мүмкін? Рефлексия

§ 112. Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі. Оқып, берілген тапсырманы орындау, сәйкестендіру кестесін толтыру. Үйге та

17 слайд
§ 112. Бұлшықет талшықтарының жиырылу механизмі. Оқып, берілген тапсырманы орындау, сәйкестендіру кестесін толтыру. Үйге тапсырма: