Булану,10 сынып

1 слайд
10-сыныпБулану және конденсация.“ М.Мақатаев атындағы №47 жалпы ориа мкетебі”коммуналдық мемлекеттік мекемесі Физика пәнінің мұғалімі:Шакенова Ляйла Акимовна

1 слайд

2 слайд
. САБАҚ БАРЫСЫНДА ЗАТТЫҢ ФАЗАЛАРЫ ЖӘНЕ ФАЗАЛЫҚ АУЫСУ, ОЛАРДЫҢ ӨТУ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ, КОНДЕНСАЦИЯ ЖӘНЕ МЕНШІКТІ БУЛАНУ ЖЫЛУЫ ҰҒЫМДА-РЫН ПЫСЫҚТАУ, ЗАТТЫҢ МОЛЕКУЛАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫСЫ ЖӘНЕ ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ТҮРЛЕНУЛЕР НЕГІЗІНДЕ ФАЗАЛЫҚ АУЫСУДЫ ТҮСІНДІРУ. Сабақтың мақсаты: ТОППЕН ЫНТЫМАҚТЫ ЖҰМЫС ІСТЕУІНЕ БАҒЫТТАУ, БІР-БІРІМЕН ҮЙЛЕСІМДІ ҚАРЫМ- ҚАТЫНАС ЖАСАУҒА ҮЙРЕТУ, ӨЗ БЕТІНШЕ ЖҰМЫС ЖАСАЙ БІЛУГЕ ҮЙРЕТУ. ОҚУШЫЛАРДЫҢ БОЙЫНДА МӘДЕНИЕТТІ ҚАЛЫПТАСТЫРЫП, ОЛАРДЫҢ ЛОГИКАЛЫҚ ТАЛДАУ ЖӘНЕ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ҚА- БІЛЕТІН АРТТЫРУ. ДЕРБЕС ОЙЛАНУДЫ, СӨЛЕУ МӘДЕНИЕТІН ДАМЫТУ.

2 слайд

3 слайд

3 слайд

4 слайд
Ресурстар: Оқулық, тақта, бор,сызба суреттер,су қайнатаын құрал,стакан (кодоскоп, интерактивті тақта) Түрі: Аралас Әдісі: Жаңа сабақты түсіндіру, есеп шығару Пәнаралық байланыс: Математика, химия

4 слайд

5 слайд
Б ар ы сы : Ұ й ы м даст ы ру:А м анда су, т ү генд еу, сы ны пт ы ң д а й ы нд ы ғы н ж әне т аза лы ғы н қа д а ға лау, құ р а л-ж а бы қт а рд ы т ексеру Ү й ж ұ м ы сы н сұр ау: Ж ы лу қозға лт қы ш д еп нені а й т а м ы з? Қ а нда й п р оц есс д өңгелек нем есе ци клд ік д еп а т а ла д ы ? Ж ұ м ы с іст еп т ұ р ға н т о ңа за т қы ш т ы ң есігін а ш са, б ө лм ед е т ем п ер а т ур а т өм енд ей   м е? Ж ы лу м а ш и на сы бір ц и кл іш інд е 4 00 Д ж ж ы лу ш ы ға р ы п , 6 0 0 Д ж ж ұ м ы с а т қа ра д ы . Ж ы лу м а ш и на сы ны ң П Ә К -і неге т ең? Қ ы зд ы р ғы ш т ы ң т ем п ера т ур а сы 2 2 7 °С , суы т қы ш т ы ң т ем п ер а т ур а сы 2 7 °С бола т ы н ж ы лу м а ш и на сы ны ң П Ә К -ін б а ға лау кер ек. Ж ы лу м а ш и на сы бір ц и кл іш інд е 1 кД ж ж ы лу а лы п , 40 0 Д ж ж ұ м ы с а т қа ра д ы . Ж ы лу м а ш и на сы қа нш а ж ы лу ш ы ға р ад ы ?

5 слайд

6 слайд
Изотермиял ық процесс Изобаралы қ процесс Изохоралы қ процесс Сәйкесін тап: Изотермиялық процесс Изобаралық процесс Изохоралық процессИзопроцестер графикте: (графиктерін оқушылар өздері салулары тиіс) Жаңа сабақ: 1. I.      Булану және конденсация; 2. II.      Булану жылуы; 3. III.      Сублимация.

6 слайд

7 слайд
1. Булану Газдардың көптеген қасиеттерінің олардың тегіне тәуелсіз болатыны жөнінде айтып кеттік. Бірақ не- ғұрлым температура төмен, ал қысым жоғары болған сайын, газ қасиеттерінің оның тегіне тәуелділігі біліне бастайды. Мұндай газды бу деп атайды, бұл атау оның сұйықтан пайда болғанын білдіреді. Температураны одан әрі төмендетіп, ал қысымды арттырсақ, онда газ сұйыққа айналады. Газ сұйық күйге өтуден алысырақ болса, онда оның қасиеттері идеал газ қасиеттеріне жақын болады, ол қасиеттер бізге белгілі. Сондықтан біз бұдан әрі заттың сұйық күйден газ күйіне және керісінше өтуі кезінде білінетін қасиеттеріне ғана тоқталатын боламыз . Бу қасиеттерін зерттеуді біз, міне осы процестерден бастаймыз.

7 слайд

8 слайд

8 слайд

9 слайд
.Заттың сұйық күйден газ күйіне өтуі булану деп атайды. • Столдың үстінде тұрған ыдыстың ішіндегі қайнаған суды мысал ретінде қарайық. • Булану процесс кезінде суда қандай өзгерістер болып өтеді? • Енді ыдыстың қаппағын жауып көрейік. Судың массасында өзгеріс бола ма? • Ыдыста булану процесі жүзеге аса ма? Неліктен судың массасы өзгермейді? • Сонымен суда кері процесс жүзеге асады екен. Заттың газ күйінен сұйық күйге өтуі конденсация деп атайды. Сонымен булану жылдамдығы неге тәуелді екен? 1. Сұйықтың бетінің ауданына; 2. Сұйықтың түріне; 3. Желдің жылдамдығына; 4. Сұйықтың температурасына. Булану процесінің заттың ішкі энергиясының артуымен, ал конденсация процесінің оның кемуімен қатар жүретінін еске сала кетейік. Демек, булану және конденсация зат пен қоршаған ортаның арасындағы энергия алмасу процесі кезінде өтеді екен. Булану – кебу және қайнау түрінде жүреді. Сұйықтың газ түріндегі ортамен немесе вакууммен шектесіп жататын еркін (ашық) бетінен пай- да болатын булануды кебу деп атайды. Температура жоғарлау нәтижесінде қаныққан будың қысымы сұйықтың сыртындағы қысымға жеткенде, сұйықтың ішіндегі бу көпіршіктері тез өсіп, сұйық бетіне шыға бастайды. Бұл процесс сұйық-тың қайнауы деп аталады. Сұйықты тұрақты температурада буға айналдыруға қажетті Qб жылу мөлшері булану жылуы деп аталады. Q б = булану жылуы; L= пропорционалдық коэффициент (меншікті булану жылуы); m = заттың массасы. SI жүйесінде L өлшем бірлігі үшін тұрақты температурада заттың 1кг массасын буға айналдыруға 1Дж жылу мөлшері қажет болатын сұйықтың меншікті булану жылуы алынады. Мысалы, судың 373 К (100 0 С) тем-пература кезіндегі меншікті булану жылуы 2,26*10 6 Дж/кг болады.

9 слайд

10 слайд

10 слайд

11 слайд

11 слайд

12 слайд
• Молекулаларға қай кез де сұйықтықтан ұшып шығу оңай түседі? • Сұйықтықтың беткі қабатындағы жылдамдықтары жоғары қарай бағытталған екі молекуланы көз алдымызға елестетіп көрейік. • Олардың қайсысының сұйықтықтан ұшып шығу мүмкіндігі жоғары? • Неліктен жылдамдығы төмен молекуланың мүмкіндігі төмен? • Осы процестен кейін не болады екен сұйықтықтың беткі қабатында?

12 слайд

13 слайд
қайнауи ә

13 слайд

14 слайд

14 слайд

15 слайд

15 слайд

16 слайд

16 слайд

17 слайд
Бекіту : « Ойланып көрейік – жауабын берейік » 1. Шық түскен шөп желді күні ме әл де желсіз күні тез кебе ме ? 2. Бірдей жағдайдағы майлы сорпа ма әлде шәй тез суы ма ? 3. Неліктен жаздың күні өзен, теңіз, мұхит суыының температурасы төңіректегі температурадан төмен болады? 4. Неліктен жылы одеколонды бетке жаққан соң мұздай ауа сезінеміз? 5. Неге жауын шашымнан соң жердің исі шығады? 6. Көлемдері бірдей екі стакан тұр. Бірінде эфир екіншісінде су бар. Екеуіне де термометр салған кезде қай стакан төмен температураны көрсетеді?

17 слайд

18 слайд
Н а з а р л а р ы ң ы з ғ а р а х м е т .

18 слайд