"Буллинг" тақырыбына салайд

1 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН-АЛУ

1 слайд

2 слайд
1.Буллинг дегеніміз не? 2.Буллингтің себептері мен түрлері 3.Мектептегі буллинг қайдан пайда болады? 4.Буллингтің алдын алу алғышарттары 5.Баланың қысым көргенін қалай байқауға болады? 6.Буллинг пен кибербуллингтің баланың болашағына әсері қандай? 7. Қорытынды

2 слайд

3 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Буллинг дегеніміз не? Буллинг  – бұл  жаңа термин. Bullying сөзі ағылшын тілінен аударғанда «қорқыту», «кемсіту», «мұқату» дегенді білдіреді. Кеңірек мағынада бұл бір адам (немесе топ) басқа, физикалық және моральдық жағынан әлсіз адамға (немесе адамдар тобына) физикалық шабуыл жасаған немесе қорқытқан кездегі зорлық-зомбылықтың ерекше түрі. Жалпы баланың қатегездігін білдіреді.

3 слайд

4 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Сандар не дейді? Статистикаға келетін болсақ, еліміздегі балалардың шамамен 85%-ы әр буллингтің және киберқысымның неше түрлеріне ұшырайды. Бұл қазіргі заманның үлкен түйткіліне айналып отыр. Әсіресе 11-ден 15 жасқа дейінгі әрбір бесінші қазақстандық жасөспірім бұзақылықтың құрбаны немесе қатысушысы болады. Мамандардың айтуынша, 11–15 жас аралығындағы жасөспірімдердің 17%-ы айына бір немесе бірнеше рет буллингтің құрбаны болған. Және ауылдық жерлерге қарағанда қала мектептерінің оқушылары жиі қорлауға ұшырайды. Сонымен қатар 11–15 жас аралығындағы жасөспірімдердің 12%-дан астамы кемінде бір рет кибербуллингке тап болған.

4 слайд

5 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Буллингтің себептері мен түрлері Оқушылар арасындағы күш теңсіздігігін төмендегідей бөліп қарастырылады:  - психологиялық - физикалық - кибербуллинг - әлеуметтік

5 слайд

6 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Психологиялық зорлық-зомбылық – балаға назар аудармау, кері итеру, бақылау және/не оқшаулауға, баланы қорқытуға, үрей сезімін тудыруға, баланың мінезіне ықпал етуге, оның өзін-өзі құрметтеу, өз бағасын білу сезімін жоюға, әлеуметтік және эмоционалдық дамуы мен жақсы өмір сүруіне кедергі келтіруге бағытталған қасақана жасалатын вербалды және іс-әрекеттік қимылдар схемасын қамтиды. Психологиялық кемсітушілік әрекетке баланың өзін керексіз, кемістігі бар, сүйкімсіз және қалаусыз болып табылатынына сендіру үшін жасалатын мазақтау, балағаттау, кемсіту, ұялту және дөрекі сөздер айту сияқты вербалды әрекеттер кіреді. Ол сондай-ақ баланы қорқыту және оны бақылау үшін қорқыныш сезімін тудыру мақсатында физикалық залал келтіре отырып балаға қауіп төндіру сияқты іс-әрекеттік қимылдарды да қамтиды.

6 слайд

7 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Физикалық зорлық-зомбылық – балаға қатысты өзге баланың не ересектің тарапынан физикалық зардапқа не жарақатқа әкелетін, баланың денсаулығына, оның өмірінің ұзақтығына, дамуына, өзін-өзі бағалау сезіміне нұқсан келтіруі мүмкін физикалық күш көрсету арқылы жасалатын әрекеттер. Физикалық зорлық-зомбылық ретінде бағаланатын іс-әрекеттің түрлері көп: соққы, ұру, итеру, тебу, тұншықтыру, шаштан тарту, сілкілеу, қандай да бір затпен не қарумен шабуыл жасау. Физикалық зорлық-зомбылық көбінісе балаға залал не жарақат әкеледі, тіпті баланың мүгедек болуына не қайтыс болуына да соқтыруы мүмкін.

7 слайд

8 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Кибербуллинг – баланың соңына түсу, қорқыту, ұялту мақсатында интернет арқылы таралатын әлеуметтік жүйелерді  пайдалану. Дөрекі, қатыгез сипаттағы мәтіндік хабарламалар жіберу; жәбірленушіні онлайн режімінде мазақ ету не жеке басына тән ақпаратты, фотоны не бейнежазбаны орналастыру; басқа баланың қыр соңына түсу не мазақ ету мақсатында жалған тіркеу жазбасын, веб-парақшаны не онлайн режімінде бейне жасау сияқты әрекет түрлерін қамтиды.          

8 слайд

9 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ   Әлеуметтік – баланың жынысына, ұлтына, ұлыстық мәртебесіне, әлеуметтік-экономикалық жағдайына, дініне не мүгедектігіне негізделген әділетсіз не бөліп-жару қарым-қатынасы.

9 слайд

10 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Жасөспірімдерді қорлаудың келесі себептерін ажыратуға болады: қызғаныш, табыс, сыртқы, физикалық немесе психикалық көріністер; бұрынғы қателіктері үшін кек алу; дұшпандық сезімі; сыныпта, құрдастар арасында билік үшін, көшбасшылық үшін күрес; қарсыластың өзінен артықшылығын көрсету арқылы оны бейтараптандыру; өзін-өзі растау; назар орталығында болуға, салқын көрінуге ұмтылу; таң қалдыруға ұмтылу; ұнатпайтын адамды қорлауға, қорқытуға ұмтылу.

10 слайд

11 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Айта кету керек,  қорқыту барысында бірнеше даму сатысынан өтеді: Бірінші кезең — қорлау тобын құру. «Жәбірленушінің» физикалық күшін қолдану және қорлау арқылы өзін көрсетуге тырысатын «көшбасшының» айналасында жасөспірімдік ортада құрдастар жиналады, олар да басқаларға үстемдік етуді қалайды немесе керісінше көшбасшыдан қорғауды іздейді. Егер «көшбасшы» тарапынан зорлық-зомбылықтың алғашқы көріністері қатаң түрде басылмаса: — ол өзінің жазасыздығына сенімді бола бастайды; — қатарластары арасында беделі артады; — өз күші мен ықпалына сенімді болып, орнығады; — топ нығаяды; —  қолдауды жалғастырады.

11 слайд

12 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Егер сіз буллинг көріністерін уақытында тоқтатпасаңыз, уақыт өте келе олар қауіпті бола бастайды. Зорлық-зомбылық мәселесін шешу үшін буллинг жағдайын жасау әрекеттеріне дұрыс және дер кезінде жауап беру маңызды. Егер білім беру ұйымдарындарының барлық қатысушылары буллинг мәселесімен белсенді және байыпты айналысса, онда көптеген қақтығыстардың алдын алуға болады.

12 слайд

13 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Негізгі белгілері: -жәбірленуші мен жәбір көрсетуші арасындағы күштердің тең келмеуі; -қысым мен зомбылықтың қайталануы; -жәбірленуші көңіл күйіне келтіретін әсері.  -сыныптастар тарапынан намысқа тиетін сөздерді айту, -жала жабу мен ақша талап ету әлеуметтік жағынан тәртібі әлсіз қоғамда кездесетін жағдайлар. Қолдау мен түсініспеушілікке зәру балалар, адамның қадір қасиетіне мән берілмейтін ортада буллинг жиі кездеседі.  

13 слайд

14 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Жәбірленуші.  Буллинг зардабына кез келген оқушы ұшырауы мүмкін, әсіресе өзгеше киінетін, не болмаса киім үлгісіне мән бермей, алақ жұлақ жүретін оқушылар, толық келген немесе тым арық оқушылар ұшырауы мүмкін. Сонымен қатар өте сезімтал, ұстаздардың қолдауына ие, үлкендердің сөздерін сөйлейтін оқушылар да буллингтен жәбір көрулері мүмкін. Сыныпқа жаңа келген оқушылар.

14 слайд

15 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Жәбірлеушілер мен буллерлер. Буллерлер көбінесе «жоқ» деген жауапты қабылдауды үйренбеген, еш нәрседен тыйым көрмей өскен, ата-аналарының сөзіне құлақ аспай өскен  балалар болуы мүмкін. Үлкендер тарапынан қолдауды аса қажет ететін оқушылар. Бұл оқушылар барлық назардың тек өздерінде болғанын қалайды. Бұл оқушылардың өздеріне деген сенімдері төмен болғандықтан, басқа оқушыларды мәжбүрлеу арқылы өзіне деген сенімді көтеру, қысым көрсету арқылы өзгелерге дәлелдеу. Бұл оқушылар қоршаған ортадағы адамдардан сүйіспеншілікті қажетсінеді.

15 слайд

16 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Мектептегі буллинг қайдан пайда болады? Қазіргі уақытта әлеуметтік желілер мен технологиялардың жаңа деңгейге шығуы балалар арасындағы буллингті де жаңа деңгейге көтерген. Буллинг көп жағдайда физикалық қысымнан ғана тұрмайды. Көбінесе психологиялық шабуыл: қорлау, жаман сөздер айту, келемеждеу, өсек пен өтірік сөз тарату және шеттетуден тұрады. Әсіресе соңғысы балалардың өз ортасынан алшақтап, жалғыздықтан суицидке баруына әсер етеді. Балалар арасындағы буллинг бұрыннан бар нәрсе. Тек қазіргі уақытта телефонға түсіріп алу, оны таратып жіберу секілді әрекеттер бұл мәселені одан бетер өршітіп жіберді.

16 слайд

17 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Сонымен қатар қазір буллингтің физикалық түріне қарағанда психологиялық шабуылы көбірек байқалады. Балалар арасындағы суицидтің көп белең алып кетуі де осыған байланысты. Алайда біз бұдан физикалық буллингке қарағанда оның психологиялық түрі қауіпті болады деп айта алмаймыз. Бұлардың екеуі де қауіпті. Мысалы, физикалық шабуыл кезінде қудалауға ұшыраған баланы итеріп жіберіп немесе ауыр соққы жасаса, психологиялық түрінде баланы шеттету, мазақтау, күлкіге айналдыру болады. Мұның барлығы да ақыл-есі қатпаған жасөспірімге ауыр әсер етеді. Мектептегі буллинг көбіне бастауыш және орта сыныптарда кездесетінін айтады. Сөзінше, 10-11 сыныптарда ми құрылымдарының жетілу процестерінің және жасөспірімдердің өзін-өзі реттеу қабілетінің аясында мұндай мәселелер бірте-бірте жойылады.

17 слайд

18 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Буллингтің алдын алу алғышарттары.  Қазіргі таңда буллингтің алдын-алу мәселесі үлкен маңызға ие  және көптеген себептерге байланысты кеңінен қамтуға лайық. Біріншіден, агрессивті мінез-құлықтың бұл түрі жасөспірімдердің психикасын терең жарақаттайды. Екіншіден, экономикалық тұрақсыздық, кедейлік, біздің күнделікті өміріміздегі агрессияның, стрестің көптігінен  буллингтің жасөспірімдер арасында таралуы артып отыр.

18 слайд

19 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Буллингтің белгілері байқалған кезде, ең бастысы оның бар екенін мойындау. Жоққа шығарып, көңіл аудармай қанен қаперсіз жүруге болмайды. Мәжбүрлеуді елемеген жағдайда асқындырып алу қаупі бар. Мұғалімдердің көпшілігі мен сабақ берген ортада буллингтің болуы мүмкін емес деп, өз атақ абыройын ойлап, жасыруға тырысқан жағдайлар да кездеседі. Өздеріне жүктелген міндетті атқара адмадым деп қынжылады, алайда шешімін табуға жол іздеу ұстаз жұмысының ең жоғары белесі екендігін ұмытпауымыз қажет. Оқушылардың  бойында эмоционалды зият деңгейін барынша көтеруге тырысқан жөн, өзара жағымды қарым қатынас құруға тәрбиелеу қажет. Сынып ішіндегі өзара құрмет өте маңызды, оқушылар сыныпта өздерін еркін әрі батыл сезінгендері жөн, ал оқытушы болса әрдайым қолдап, қолпаштап, өз тарапынан ұрыс керісті болдырмағаны жөн. Әр оқушының сөзіне құлақ асып, қарым қатынаста тоталитаризм стилінен аулақ болуы қажет.  

19 слайд

20 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Нақты әрекеттерге тоқталсақ: жалпыға ортақ ережелерді бекітіп, барлығын сол ережелерді ұстануын қамтамасыз ету; барлық оқушыларды назарда ұстау; жағдайдың шиеленісуін болдырмай, алдын алу шараларын ойластыру; топтық кездесулер мен талқылаулар өткізіп отыру, ортақ мақсаттар құру және оларға қол жеткізу бойынша жоспар жасау, ортақ қызығушылықтар мен ойындар өткізу арқылы сынып оқушыларын біріктіру. Егер мәселе орын алған жағдайдағы әрекеттеріңіз: жағдай өзінен өзі аяқталады деп жүре беруге болмайды, бірден мәселені анықтап, тыйым салып, мәселенін мән-жайын анықтау қажет; үнсіз қалмаңыз, басқа оқушыларды, ата-аналарды, тьюторларды, әкімшілікті құлағдар етіп, мәселені шешу бойынша жоспар құрыңыз. Топ мүшелерінен олардың халдарын сұрап отыру, неге қол жеткізе алдыңыздар? қандай қиыншылықтар бар? және сіздің тарапыңыздаң қандай көмеккке зәру? іспеттес сұрақтарды қою. Жағымды өзгешіліктер болса тоқталып, қолпаштау.

20 слайд

21 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Балалар арасындағы буллингтің алдын алудың 10 жолы Балалардың буллингке тап болуына алып келетін бірнеше себеп болады. Оған сәтсіз құрылған неке, отбасындағы түсініспеушілік әсер етеді. Оның ішінде отбасындағы әлеуметтік және қаржылай жағдайға қатысты мәселелер, бала психикасының бұзылуы да бар. Зорлық-зомбылықтың алдын алу үшін білім алушылар арасында дұрыс қарым-қатынасты орнату жағын дамыту керек. Педагогтер кез келген жағдайда оқушыларына үнемі қолдау білдіріп отырғаны жөн. Оқушылардың отбасы мүшелеріне үлгілі ата-ана болудың маңызын насихаттау қажет. Кез келген ата-ана баласын қайда жіберсе де, оның қауіпсіздікте жүргенін сезінуі тиіс. Сондықтан олар тәрбие беру барысында балаларына «тыныш жүр, араласпа» деп айтып қана қоймау керек. Яғни ата-ана әрбір бала «мен өзімді, достарымды қорғауым керек» деп айта алатындай тәрбие жұмысын жүргізуі қажет.

21 слайд

22 слайд
ЖАСӨСПІРІМДЕР АРАСЫНДАҒЫ БУЛЛИНГТІҢ АЛДЫН АЛУ Буллингтің алдын алу жолдары: Біріншісі – болып жатқан жағдайды мұқият зерттеу. Екіншісі – «құпия» жерлерді бақылау. Үшіншісі – анонимдік шартын сақтау. Төртіншісі – қарым-қатынастағы ...

22 слайд