Деструктивті мінез - құлықтың дамуына әсер ететін факторлар

1 слайд
1

1 слайд

2 слайд
Мақсаты: Жасөспірімдерді физиологиялық, психологиялық және әлеуметтік дамуын ескере отырып, оларды әлеуметтендірудің кешенді іс- шарасын ұйғару; жасөспірімнің бойына қарым-қатынас мәдениетін қалыптастыру.  

2 слайд

3 слайд
«Адамға ең бірінші білім емес,тәрбие берілуі керек, тәрбиесіз берілген білім-адамзаттың жауы, ол келешекте оның барлық өміріне апат әкеледі». Әл - Фараби

3 слайд

4 слайд
Кіріспе Девианттылық тұтасымен алғанда Қазақстанда күннен-күнге жасарып келе жатыр. Сондықтан жасөспірімдердің жат мінез-құлықтарымен күресу мәселесі мемлекетіміздің алдында тұрған күрделі мәселе болып табылады. Мектептегі педагогтар, психологтар балаларды оқыту мен тәрбиелеуде сабақтан көп қалатын, тәртібі нашар, білім деңгейі төмен, ашуланшақ, ата-аналар мен ұстаздарды тыңдамайтын, бұзақылықтар жасайтын балалармен жиі кездеседі. Зерттеушілер мұндай оқушыларды «Қиын оқушылар», «Мінез-құлқында ауытқуы бар балалар», «Девиантты балалар» деп қарастырып жүр.

4 слайд

5 слайд
ІІ бөлім • Девиантты мінез-құлық деп әлеуметтік нормадан ауытқуды айтады. Оны қоғамда қабылданған нормаға қарама-қайшы әрекет жүйесі ретінде анықтайды.  •Девиантты мінез-құлық екі үлкен категорияға бөлінеді: •Біріншіден, бұл психологиялық денсаулық нормасынан ауытқу. •Екіншіден, бұл қандайда бір әлеуметтік-мәдени нормаларды, әсіресе құқықтық норманы бұзатын антиәлеуметтік іс-әрекет.

5 слайд

6 слайд
Сондай-ақ девиантты мінез-құлық бұл “балалар мен жасөспірімдердің әкімшілік жазалау шараларын қолдануға әкеп соғатын құқық бұзушылықтарды үнемі жасауы, оқудан, жұмыстан қасақана жалтаруы, отбасынан немесе балаларды оқыту-тәрбиелеу ұйымдарынан үнемі кетіп қалуы, сондай-ақ олардың қылмыстық жауаптылыққа жатпайтын қылмыс белгілері бар, қоғамға қауіпті әрекеттер жасауы. Девиантты мінез-құлықты изоляцияға емделуге, түрмеде қамалуына және басқада құқық бұзудың жазалауларына әкелетін топтық нормадан ауытқу, “қоғамдық көзқараста мақұлданбайтын әрбір қылықты девиантты мінез-құлық ” деп аталады.

6 слайд

7 слайд
Девиантты мінез-құлықты көбіне жасөспірімдер арасында кездестіреміз. Себебі жасөспірімдік кезең - ең қиын, әр түрлі бұзақылықтардың пайда болатын және сонымен қатар достық нормаларды игеруіне сәтті кезең болып табылады.Жасөспірімге тән қасиет - өзіндік тәуелсіздік, дербестік, басқаға бағынышты болмау. Сол себептен, өзінің күш-қуатын, жеке басының мән-мағынасын түсінуге ұмтылыс жасайды. Оны ұғынуға мүмкіндіктерді мектептегі оқу-тәрбие мен еңбек процесіне қатыстарынан байқалады. Себебі, девиантты мінез-құлықты балалар типтік ерекшеліктеріне байланысты тіршілік қиыншылықтарына кезігіп, оны жеңіп шығуға ішкі жай-күйі жол таба алмай әлеуметтік-педагогикалық тұрғыдан қорғалынбайды. Содан девиантты мінез-құлықты бала «ешкімге керегім жоқ» - деген сезімге беріліп кінәны үлкендерге теліп айналасымен жанжалдасуға, ұрыс-төбелеске бейімделеді. Қажеттіліктің орнын толықтырудың жолы – бос уақытын мақсатсыз пайдалану, мектеп тәртібін ұстамау, заң нормаларын бұзу, қылмыстық істер жасау.Әр жас кезеңнің адамның тұлғалық қалыптасуында алатын өзіндік орны бар. Бұл баланың “мені” қайта құрылып, айналасындағыларға сыни көзқарас қалыптасатын кезең.

7 слайд

8 слайд
Девиация бірнеше типтен тұрады: девиантты, делинквентті және криминалды мінез-құлық. Девиантты мінез-құлық - әлеуметтік нормалар мен ережелерге сәйкес келмейтін мінез-құлықты айтады. Ол ауытқыған мінез- құлықтың бір түрі. Кейбір әдебиеттерде бұл типті «антидисциплиналық» деп те атайды. Девиантты мінез-құлықтың көрсеткіштеріне: агрессия, демонстрация, оқудан, еңбектен бет бұру, үйден кету, алкоголизм, наркомания, қоғамға жат қылықтар, жыныстық жат мінез-құлық, суицид т.б. жатады. Девиацияның екінші түрі - делинквентті мінез-құлық. Ол заң бұзушылықпен ерекшелінеді.

8 слайд

9 слайд
Агрессивті- зорлауш ы лы қ мінез-құлы қ. Бұл жеке тұлғаға көрсетілетін дөрекілік, төбелес, күйдіріп-жандыру сияқты жағымсыз іс- әрекеттерде көрініс береді.

9 слайд

10 слайд
2. Аш көздік мінез- құлы қ : майда ұрлықтар, қорқытып-үркіту, автокөлік ұрлау т.б. жалпы материалдық пайдакүнемдікке байланысты жат мінез-құлық.

10 слайд

11 слайд
3. Наш а сату және тарату. Криминалды мінез-құлық заң бұзуш ылық болып табылады. Балалар сот үкімі арқылы жасаған қылмысының ауырлығына байланысты жазаланады

11 слайд

12 слайд
Девиацияны зерттеуші көптеген ғалымдар девиантты мінез-құлықтың пайда болу себептерін : -жанұяда берекенің болмауы; • ата-ананың «ерекше» қамқорлығы; • тәрбие берудегі кемшіліктер; • өмірде кездесетін қиыншылықтар мен күйзелістерді жеңе алмау; • өмірлік дағдының болмауы, айналысындағы адамдармен, құрбыларымен жарасымды қатынасқа түсе алмауы; • сырттан келген қысымға төтеп бере алмау, өз бетінше шешім қабылдай алмау, сынаушылық ойды дамыта алмау; • психоактивті заттарды жиі пайдалануы; • агрессиялық жарнаманың ықпалды болуы; • мектептерде психологиялық көмек көрсету қызметінің нашар дамуы; • балалар мен жасөспірімдердің бос уақытының проблемалары.

12 слайд

13 слайд
Әлеуметтік-психологиялық әдебиеттерде балалар мен жасөспірімдердің девиантты мінез-құлқының қалыптасуына әсер ететін факторларды төмендегідей бөліп көрсетеді: · агрессивтілік; · өзін-өзі басқарудың төменділігі; · әлеуметтік нормаларды түсіну дәрежесінің төмендігі; · ата-аналардың бақылауының жетіспеушілігі; · ата-аналардың әсер етуінің тиімсіздігі; · физикалық жазалау;  · жасөспірімнің отбасымен және құрдастарымен келіспеушілігі; · отбасының құлдырауы; · ерте ішімдікке салыну, токсикомания, нашақорлық; · әлеуметтік қанағатсыздану; · ассоциальды топтарға қосылу.

13 слайд

14 слайд
Осы мәселелерді ескере отырып біз балалар мен жасөспірімдердің тұлғасы мен мінез-құлқындағы жат қылықтардан арылту үшін төмендегідей жұмыстар жасалу керек : · жасөспірімдердің бос уақыттарын ұйымдастыру; · оқушылардың жеке дара ерекшеліктерін ескеру; · әлеуметтік және психологиялық қорғалуы; · оқушылардың өздерінің құқықтары мен міндеттерін білуі; · маскүнемдікке, ішімдікке, нашақорлыққа, қылмыстық әрекетке бейім балаларға үлкендер тарапынан қатал жаза қолдану. Демек, мектепте, отбасында оқушыларға білім, білік, тәрбие негіздерін үйрете отырып, оларды қарым-қатынас ережелеріне, мәдениетке үйрету, әлеуметтік тәжірибелер арқылы адамгершілік құндылықтар жүйесін ұғынуға, сонымен бірге жеке тұлғаның қалыптасуын қамтамасыз ету керек.

14 слайд

15 слайд
Казіргі заманда адам баласының бақытты болуы үшін негізгі нәрселердің болуы шарт: • Ата-ананың жақсы болуы; • Ұстаз жақсы болуы; • Құрбы-құрдасы жақсы болуы; • Мамандықты дұрыс таңдауы

15 слайд

16 слайд
«Балаға көбіне үш алуан түрлі мінез жұғады.Біріншісі ата- анадан,екіншісі- ұстазынан,үшіншісі- құрбысынан.Солардың ішінен бала қайсысын жақсы көрсе,сонысынан көбірек жұғады». А.Құнанбаев

16 слайд

17 слайд
• Халықта «Ағаш түзу өсу үшін оған  •көшет кезінде көмектесуге болады, ал үлкен ағаш болғанда оны түзете алмайсың» деп бекер айтылмаған. Сондықтан оқушының бойына ізгілік, мейірімділік, қайырымдылық, яғни адамгершілік құнды қасиеттерді сіңіріп, өз-өзіне сенімділікті тәрбиелеуде отбасы мен педагогтар шешуші роль атқарады. Тәрбие қарым-қатынастан басталады, ал бала дүниеге келгеннен басталған қарым-қатынас сипаты баланың әрі қарай тұлғалық дамуын анықтайды.

17 слайд

18 слайд
Адам баласы — өмір бойы психологиялық көмекке зәру болмақ. Әсіресе, оның нәрестелік, сәбилік, балалык шақтарында, тіпті ауадай қажеттілік деп айтсақ та болады. Қазіргі таңда ата-ананың бірінші мақсаты- қаражат табу, балаларын еш нәрседен мұқтаж етпеу болып қалды. Бала- шағаның қамымен жүрген ата-ана бала тәрбиесіне де көңіл бөле алмай қалды.Ал бала тәрбиесі отбасынан басталады, қалыптасады. «Балапан ұяда не көрсе ұшқанда соны іледі» демекші жақсы-жаман әдеттерді бала отбасында үйренеді.Отбасындағы кикілжің ұрыстар баланың психикасына әсер етеді.Баланың мейірімді, еңбекқор, әдепті болып өсуі- отбасында жайлы, жақсы климаттың болуы. Баламыз өмірден өз орнын тауып, бақытты өмір сүрсін десек, бала тәрбиесіне көңіл бөлуді ешқашан естен шығармайық..

18 слайд

19 слайд
Назар қойып тыңдағандарыңызға рахмет! 19

19 слайд