Діни конфликт
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
ДІНИ КОНФЛИКТ ПЕН
ЭКСТРЕМИЗМДІ
ЕҢСЕРУДЕГІ
ПОЛИКОНФЕССИЯЛЫҚ
БІРЕГЕЙЛІК
М ұ ғ а л і м ; Ә уе л бе к А л уа
Б о с т а н д ы қ ауд а н ы « М . Б а з а р б а е в
ат ы н д а ғ ы № 1 3 8 г и м н а з и я » К М М
1 слайд
ДІНИ КОНФЛИКТ ПЕН ЭКСТРЕМИЗМДІ ЕҢСЕРУДЕГІ ПОЛИКОНФЕССИЯЛЫҚ БІРЕГЕЙЛІК М ұ ғ а л і м ; Ә уе л бе к А л уа Б о с т а н д ы қ ауд а н ы « М . Б а з а р б а е в ат ы н д а ғ ы № 1 3 8 г и м н а з и я » К М М
2 слайд
Діни бірегейлік
Діни бірегейлікті зерттеуде де әлеуметтік
бірегейліктің индивидтің субъектімен
немесе белгілі бір әлеуметтік топпен
теңестірілу теориясы негіз бола алады.
Алайда, Дін – адамзат қоғамындағы аса
күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени
сана. Діннің басты мақсаты – адамның
рухани жетілуі және оның құдіретті күшке
сенімі болғандықтан, діни бірегейлендіру
процессі ішкі сезімдер мен эммоциалық
бастан кешулермен қатар жүреді. А.Н. Крыловтың пайымдауынша діни бірегейлік
- өзінің белгілі бір дінге қатыстылығын
мойындайтын және өзі мен дүниені сәйкес діни
догмалар арқылы көзқарастың
қалыптастыруының негізінде құрылған
коллективті және жеке өзіндік таным формасы
болып табылады. Ол субъектінің бегілі бір діни
қауымдастыққа өзін бірегейленуін мойындау,
түсіну барысында дін арқылы өзіндік
экзистенциалды тәжірибе алуын теңдестірілуін,
бірегейленуін белгілеп отыруын білдіреді.
2 слайд
Діни бірегейлік Діни бірегейлікті зерттеуде де әлеуметтік бірегейліктің индивидтің субъектімен немесе белгілі бір әлеуметтік топпен теңестірілу теориясы негіз бола алады. Алайда, Дін – адамзат қоғамындағы аса күрделі де маңызды әлеуметтік-мәдени сана. Діннің басты мақсаты – адамның рухани жетілуі және оның құдіретті күшке сенімі болғандықтан, діни бірегейлендіру процессі ішкі сезімдер мен эммоциалық бастан кешулермен қатар жүреді. А.Н. Крыловтың пайымдауынша діни бірегейлік - өзінің белгілі бір дінге қатыстылығын мойындайтын және өзі мен дүниені сәйкес діни догмалар арқылы көзқарастың қалыптастыруының негізінде құрылған коллективті және жеке өзіндік таным формасы болып табылады. Ол субъектінің бегілі бір діни қауымдастыққа өзін бірегейленуін мойындау, түсіну барысында дін арқылы өзіндік экзистенциалды тәжірибе алуын теңдестірілуін, бірегейленуін белгілеп отыруын білдіреді.
3 слайд
Діни идентификация – бұл жеке тұлға уақыт өте келе
өзін белгілі бір дін мен
діни сенімге жатқызатын кезең, яки үдеріс. Жеке тұлғаның діни бірегейлігінің
(идентичность) төмендегідей өзіндік ерекшеліктеріне
сай қалыптасады:
- Құдіретті күшке сене отырып, өзіндік
экзистенциалды тәжірибесінің
ерекшелігі арқылы;
- Құдайға деген сенімі арқылы байланыс орнату
ерекшелігі;
- Діни құндылықтарды құрметтеу ерекшелігі;
- Діни білім деңгейінің ерекшелігі арқылы;
- Бірегейлену процессіне ықпал еткен факторларға
байланысты;
20
- Діни идентификация үдерісі орын алып отырған
ортасына байланысты
және т.с.с.
3 слайд
Діни идентификация – бұл жеке тұлға уақыт өте келе өзін белгілі бір дін мен діни сенімге жатқызатын кезең, яки үдеріс. Жеке тұлғаның діни бірегейлігінің (идентичность) төмендегідей өзіндік ерекшеліктеріне сай қалыптасады: - Құдіретті күшке сене отырып, өзіндік экзистенциалды тәжірибесінің ерекшелігі арқылы; - Құдайға деген сенімі арқылы байланыс орнату ерекшелігі; - Діни құндылықтарды құрметтеу ерекшелігі; - Діни білім деңгейінің ерекшелігі арқылы; - Бірегейлену процессіне ықпал еткен факторларға байланысты; 20 - Діни идентификация үдерісі орын алып отырған ортасына байланысты және т.с.с.
4 слайд
Діни бірегейліктің конфессионалды құрамын қарастыра отырып,
бірегейліктің деңгейлері :
* Институтталмаған діни бірегейлік - индивид белгілі бір конфессиялық
топпен бірікпеген жағдайды.
*Топтық діни бірегейлік – ортақ дін ұстану, өмірлік, тәртіптік
нормаларды қабылдау арқылы конфессиялық топқа социализацияланудың
нәтижесінде.
* Жеке – тұлғалық діни бірегейлік –жеке діни тәжірибемен «басынып
алу», көп жағдайда қоғамсызданудың түрлі формаларында кездеседі: аскетизм,
«діни аутизмде».
* Әлеуметтік– тұлғалық діни бірегейлік – жеке діни тәжірибе негізінде
кез келген әлеуметтік қарым–қатынасқа дайын индивид.
4 слайд
Діни бірегейліктің конфессионалды құрамын қарастыра отырып, бірегейліктің деңгейлері : * Институтталмаған діни бірегейлік - индивид белгілі бір конфессиялық топпен бірікпеген жағдайды. *Топтық діни бірегейлік – ортақ дін ұстану, өмірлік, тәртіптік нормаларды қабылдау арқылы конфессиялық топқа социализацияланудың нәтижесінде. * Жеке – тұлғалық діни бірегейлік –жеке діни тәжірибемен «басынып алу», көп жағдайда қоғамсызданудың түрлі формаларында кездеседі: аскетизм, «діни аутизмде». * Әлеуметтік– тұлғалық діни бірегейлік – жеке діни тәжірибе негізінде кез келген әлеуметтік қарым–қатынасқа дайын индивид.
5 слайд
Қазақстан Республикасы жүргізіп отырған конфессияаралық қатынастар
саласындағы саясат Қазақстан мемлекеттілігінң дамуы қазіргі заманғы
жаһандық процесстер контекстінде жүзеге асуы фактісін ескеру арқылы
қалыптасуда.
2005-2011жж. демократиялық институттардың сақталып
қалуы жағдайында таза нарықтық стратегиялардан қоғамдық өмірдің барлық
салаларына мемлекеттік реттеушіліктің қарқындауымен сипатталады.
Пайдалылықтың өлшемі болып қала беретін экономикалық тиімділікке
мемлекет геосаяси талаптануларды қоса отырып, әлеуметтік саяси құрылымның
тұрақтылығын сақтап қалу және мемлекеттегі конфессия аралық келісімнің
атмосферасын тудыру үшін ықпалды діни бірлестіктермен қарым-қатынасын
нығайтуға тырысты.
5 слайд
Қазақстан Республикасы жүргізіп отырған конфессияаралық қатынастар саласындағы саясат Қазақстан мемлекеттілігінң дамуы қазіргі заманғы жаһандық процесстер контекстінде жүзеге асуы фактісін ескеру арқылы қалыптасуда. 2005-2011жж. демократиялық институттардың сақталып қалуы жағдайында таза нарықтық стратегиялардан қоғамдық өмірдің барлық салаларына мемлекеттік реттеушіліктің қарқындауымен сипатталады. Пайдалылықтың өлшемі болып қала беретін экономикалық тиімділікке мемлекет геосаяси талаптануларды қоса отырып, әлеуметтік саяси құрылымның тұрақтылығын сақтап қалу және мемлекеттегі конфессия аралық келісімнің атмосферасын тудыру үшін ықпалды діни бірлестіктермен қарым-қатынасын нығайтуға тырысты.
6 слайд
Діни экстремистік ұйымдар қызметінің күшейтілген беталысына
(Өзбекстанның Исламдық қозғалысы, Хизб-ут- Тахрир, шығыс Түркістанның
Исламдық қозғалысы және т.б.) қарсылық жасау мақсатымен 2005 жылдың 18
ақпанында Қазақстан Республикасының «Экстремизмге қарсы әрекеттер
қолдану» заңы қабылданды.
Бұл заң бойынша : «экстремизм – конституциялық
құрылымды зорлық-зомбылыұпен өзгерту, Қазақстан Республикасының
егемендігін, тұтастығын, оның аумағының бөлінбестігі мен қол тигізбестігін
бұзу, ұлттық қауіпсіздік пен мемлекеттік қорғаныстық мүмкіндігін бұсу,
билікті тартып алу немесе билікті мәжбүрлеп қолда ұстау, заңсыз әскерленген
қалыптасуларды құрып, оларға жетекшілік етіп, қатысу, қарулы ереуілді
ұйымдастыру және оған қатысу, әлеуметтік таптық алауыздық тудыру (саяси
экстремизм)».
6 слайд
Діни экстремистік ұйымдар қызметінің күшейтілген беталысына (Өзбекстанның Исламдық қозғалысы, Хизб-ут- Тахрир, шығыс Түркістанның Исламдық қозғалысы және т.б.) қарсылық жасау мақсатымен 2005 жылдың 18 ақпанында Қазақстан Республикасының «Экстремизмге қарсы әрекеттер қолдану» заңы қабылданды. Бұл заң бойынша : «экстремизм – конституциялық құрылымды зорлық-зомбылыұпен өзгерту, Қазақстан Республикасының егемендігін, тұтастығын, оның аумағының бөлінбестігі мен қол тигізбестігін бұзу, ұлттық қауіпсіздік пен мемлекеттік қорғаныстық мүмкіндігін бұсу, билікті тартып алу немесе билікті мәжбүрлеп қолда ұстау, заңсыз әскерленген қалыптасуларды құрып, оларға жетекшілік етіп, қатысу, қарулы ереуілді ұйымдастыру және оған қатысу, әлеуметтік таптық алауыздық тудыру (саяси экстремизм)».
7 слайд
Адам өмірінде «дін» түрлі функцияларды
атқарады:
-Дүниетанымдық функция.
Легитимациялық ңдастырушы
– Компенсаторлық функция
– Коммуникативті функция
– Регулятивті функция.
Жеке адамның діни сенімі, ұстанатын жолы,
жалпы адам өміріндегі дін тақырыбының
рөліне қарай отырып оның адамның ең жанды
жері екендігін түсінеміз.
Радикалды, экстремистік ұйымдар бұл
маңыздылықты өз қажеттіліктеріне
байланысты өте тиімді қолданады.
7 слайд
Адам өмірінде «дін» түрлі функцияларды атқарады: -Дүниетанымдық функция. Легитимациялық ңдастырушы – Компенсаторлық функция – Коммуникативті функция – Регулятивті функция. Жеке адамның діни сенімі, ұстанатын жолы, жалпы адам өміріндегі дін тақырыбының рөліне қарай отырып оның адамның ең жанды жері екендігін түсінеміз. Радикалды, экстремистік ұйымдар бұл маңыздылықты өз қажеттіліктеріне байланысты өте тиімді қолданады.
8 слайд
Жалпы экстремизм мәселесі, оның түрлі көріністерінде, әлем бойынша өзекті тақырыпқа айналып отыр. Әлемдік тәжірибеде экстремизм
әлеуметтік, экономикалық, саяси және діни, экологиялық және басқа да өзекті мәселелерді шешу барысында әрбір қоғамда, мемлекетте
жанданады. Қарап отырсақ, экстремизм экономикалық жақтан дамыған және саяси тұрақты елдерде де белең алады. «Экстремизмнің
бірінші белгісі адамның надандыққа, көрсоқырлыққа негізделген өз көзқарасы, пікірінің орындалуын табанды түрде талап етуі.
Экстремистердің екінші себебі, олардың ешбір қажеті болмаса да әр істе шектен тыс шығып кетуге бейім тұруы. Басқаларды да осыған
итермелейді. Нәтижесінде адамдар арасындағы қалыпты қарым-қатынас бұзылып, қоғамдағы үйлесімді тіршілік арнасынан ауытқып,
әлеуметтік толқулардың тууына себеп болады. Экстремистік көріністің үшінші түрі, сырт көзге байқалмайтын, адамдарға деген күдік пен
сенімсіздіктен туады»
Қазіргі жаһандану заманында экстремизмнің келесі түрлерін атап өтуге болады:
Антижүйелік экстремизм – ең көп тараған түрі
Этникалық экстремизм
C екталық экстремизм
Діни экстремизм (антиконфессионалдық
Саяси экстремизм
8 слайд
Жалпы экстремизм мәселесі, оның түрлі көріністерінде, әлем бойынша өзекті тақырыпқа айналып отыр. Әлемдік тәжірибеде экстремизм әлеуметтік, экономикалық, саяси және діни, экологиялық және басқа да өзекті мәселелерді шешу барысында әрбір қоғамда, мемлекетте жанданады. Қарап отырсақ, экстремизм экономикалық жақтан дамыған және саяси тұрақты елдерде де белең алады. «Экстремизмнің бірінші белгісі адамның надандыққа, көрсоқырлыққа негізделген өз көзқарасы, пікірінің орындалуын табанды түрде талап етуі. Экстремистердің екінші себебі, олардың ешбір қажеті болмаса да әр істе шектен тыс шығып кетуге бейім тұруы. Басқаларды да осыған итермелейді. Нәтижесінде адамдар арасындағы қалыпты қарым-қатынас бұзылып, қоғамдағы үйлесімді тіршілік арнасынан ауытқып, әлеуметтік толқулардың тууына себеп болады. Экстремистік көріністің үшінші түрі, сырт көзге байқалмайтын, адамдарға деген күдік пен сенімсіздіктен туады» Қазіргі жаһандану заманында экстремизмнің келесі түрлерін атап өтуге болады: Антижүйелік экстремизм – ең көп тараған түрі Этникалық экстремизм C екталық экстремизм Діни экстремизм (антиконфессионалдық Саяси экстремизм
9 слайд
Бейбітшілік пен конфессияаралық келісім салаларында Қазақстан аясында болсын, тіпті
дүниежүзілік ауқымда болсын, қол жеткізген белгілі табыстарымызға қарамастан, әлі
шешілмеген, жедел шешуді қажет ететін мәселелер баршылық. Әсіресе қазір дүние жүзіне
діни төзімсіздік, діни экстремизм және терроризм шынайы қауіп төндіріп тұр. Оларды XXI
ғасырдың анағұрлым өткір мәселелеріне жатқызуға болады. Конфессияаралық келісім мен
диалогты жетілдірудің жаңа жолдарын іздеу қажет.
Конфессияаралық бейбітшілік пен келісімнің нығаюы үшін, діннің біріктіруші,
рухани тұрғыдан құрушы фактор есебінде рөлінің күшеюі үшін діни мәдениет пен
діни сананы қалыптастыру қажет.
Экстремизмге қарсы күрестің бірден-бір жолы – олар туралы өз уақытында шынайы мәлімет беру.
Бұл жерде әрине күнделікті ақпарат құралдарының рөлі өте жоғары. Әйтсе де, жас өспірім балалар
үшін ақпарат құралдарының беретін мәліметі де жеткілікті емес. Секталардың, экстремистік
топтардың қаупі туралы жастарды көбірек хабардар етіп отыру қажет. Ол үшін барлық
мектептерде «Дінтану» сабағымен қоса мамандар қауіпсіздік сабақтарын өткізіп, онда
экстремистік топтарды, тоталитарлық секталарды қалай білуге болатынын түсіндіріп, олардан
қалай сақтану жолын көрсетіп отырулары керек.
9 слайд
Бейбітшілік пен конфессияаралық келісім салаларында Қазақстан аясында болсын, тіпті дүниежүзілік ауқымда болсын, қол жеткізген белгілі табыстарымызға қарамастан, әлі шешілмеген, жедел шешуді қажет ететін мәселелер баршылық. Әсіресе қазір дүние жүзіне діни төзімсіздік, діни экстремизм және терроризм шынайы қауіп төндіріп тұр. Оларды XXI ғасырдың анағұрлым өткір мәселелеріне жатқызуға болады. Конфессияаралық келісім мен диалогты жетілдірудің жаңа жолдарын іздеу қажет. Конфессияаралық бейбітшілік пен келісімнің нығаюы үшін, діннің біріктіруші, рухани тұрғыдан құрушы фактор есебінде рөлінің күшеюі үшін діни мәдениет пен діни сананы қалыптастыру қажет. Экстремизмге қарсы күрестің бірден-бір жолы – олар туралы өз уақытында шынайы мәлімет беру. Бұл жерде әрине күнделікті ақпарат құралдарының рөлі өте жоғары. Әйтсе де, жас өспірім балалар үшін ақпарат құралдарының беретін мәліметі де жеткілікті емес. Секталардың, экстремистік топтардың қаупі туралы жастарды көбірек хабардар етіп отыру қажет. Ол үшін барлық мектептерде «Дінтану» сабағымен қоса мамандар қауіпсіздік сабақтарын өткізіп, онда экстремистік топтарды, тоталитарлық секталарды қалай білуге болатынын түсіндіріп, олардан қалай сақтану жолын көрсетіп отырулары керек.