Диплом жұмысы "Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмысы"

1 слайд
ҚР Білім және Ғылым министрлігі Қ.Жұбанов атындағы Ақтөбе өңірлік мемлекеттік университеті Педагогика институты Әлеуметтік педагогика және бастауышта оқыту кафедрасы Диплом жұмысы Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмысы Ғылыми жетекші: Қаңтарбай С.Е. Орындаған: Насырова А.А.

2 слайд
Тақырыптың өзектілігі. Елбасымыз өз жолдауында «Біздің елімізде толық емес отбасылар көп. Мемлекет баланы жалғыз тәрбиелеп жатқан аналарға көмектесуі керек. Біз әйелдер үшін икемді еңбек түрлерін қалыптастырып, үйде жұмыс жасауларына жағдай туғызуымыз керек»- деген. Қазіргі уақытта кейбір толық емес отбасы институттары ішкі терең дағдарысты басынан өткізуде... Ондай отбасының экономикалық, әлеуметтік, адамгершілік негіздері бұзылғаны анықталуда, ол отбасында сәтсіздіктердің болуы, отбасында материалдық , моральдық жағдайдың жетіспеушілігінен ата – аналардың ажырасуы т.б. жағдайлардың себептерінен туындап отыр. Толық емес отбасында тәрбиеленген баланың психологиясы өзге балаларға қарағанда өзгеше болып келеді. Оның себептері балада ашушаңдық, сенімсіздік, қызғаншақтық, тұйықталу, өзімшілдік сияқты қасиеттер байқалады. Мұның барлығы баланың психологиясына кері әсер ететіні бәрімізге мәлім. Жоғарыда айтылып өткен толық емес отбасындағы балалармен әлеуметтік жұмыс жасау бүгінгі күннің қажетті және өзекті ісі болып табылады. Сондықтан дипломдық жұмыстың тақырыбын әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмысы деп алдық.

3 слайд
Зерттеу мақсаты. Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмыстарын теориялық тұрғыдан негіздеп, тәжірибеден өткізіп, әдістемелік ұсыныстар дайындау. Зерттеу обьектісі. Толық емес отбасындағы оқушылар. Зерттеу пәні. Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмысы. Зерттеу болжамы. Толық емес отбасындағы оқушылармен жұмыс оң нәтиже береді, сол уақытта: • әрбір оқушының психологиялық ерекшеліктері ескерілсе; • тәрбие жұмысында бірыңғай талап жүзеге асырылса; • толық емес отбасындағы оқушылардың белгілі – бір, іс – әрекетке бейімділігі анықталса; • оқушылардың ерекшеліктеріне байланысты жүйелі тәрбие жұмыстары жүргізілсе.

4 слайд
Зерттеу міндеттері: • толық емес отбасындағы оқушылармен жүргізілетін жұмыстарды анықтау материалдарын дайындау; • толық емес отбасындағы оқушылармен жүргізілетін жұмыс түрлерін, әдіс-тәсілдерін, тәжірібиеде жүзеге асыру; • толық емес отбасындағы оқушылармен жүргізілетін жұмыс әдістемесін дайындау. Мәселенің қазіргі жағдайдағы деңгейін бағалау. Толық емес отбасындағы оқушылармен жұмыс жүргізу әдістемесі анықталды. Толық емес отбасындағы оқушылардың психологиялық ерекшеліктері ескерілді. Негізгі зерттеу көздері. Зерттеу проблемасына байланысты педагогикалық-психологиялық әдебиеттердегі ой – пікірлер, әдістемелік материалдар,заңдар.

5 слайд
Зерттеудің теориялық және әдістемелік негіздері. Зерттеу барысында Қазақстан Республикасының «Неке және отбасы туралы» Заңы, ҚР «Білім туралы» заңы, зерттеу еңбектері, әдістемелік ұсыныстар пайдаланылды. Зерттеу әдістері: • әңгімелесу; • анкета жүргізу; • эксперимент жүргізу; • педагогикалық жағдаяттар. Ғылыми жаңалығы мен практикалық маңызы: • әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмыс теориялық жағынан негізделді; • әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмыс жүйеге келтірілді; • оқу әрекеті барысындағы әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жұмыстары тәжірібиеде жүзеге асырылды; • әлеуметтік педагогтар өз жұмыстарында пайдалана алады.

6 слайд
Отбасы ұғымы – бірлесіп күн көретін, туысқандық қарым- қатынаста өмір сүретін адамдар тобы. Толық емес отбасы ұғымы – отбасында балалардың ата- аналарының біреуінің ғана болуымен сипатталады. Толық емес отбасының пайда болу себептері: • ата-аналардың келіспеушілігінен; • отбасында әкесінің немесе шешесінің қайтыс болуы; • отбасында екі бірдей ата – ананың болмауы; • материалдық жағдайдың жетіспеушілігі; • ішкі – рухани байлығының тайыздығы;

7 слайд
Ажырасқан отбасыларда жасөспірім көп жағдайда ата- анасының конфликтілі дисгармония- лық қарым- қатынасына куә болады. Жесір қалған отбасыларда ата- аналарының бірге болғандарын еске түсіру көбіне балаға жағымсыз эмоциялар тудырады. Анасымен ғана болатын балалар нақты, реалды отбасылық қарым-қатынас, отбасылық қызметтерді сезіне алмайды. Толық емес отбасында өз ерекшеліктері мен бала дамуына әсерін төмендегідей топтастыруға болады

8 слайд
Толық емес отбасындағы балаларда психологиялық климат бұзылады, оған тән қасиеттер: • қоғамнан тыс қалу; • шеттетілу; • ашушаң болуы; • өзіне сенімсіз болуы; • өзімшілдік; • өтірік айту; • маскүнемдік, нашақорлыққа икем болу; • тұйықталу; • бір жақты фенимистік тәрбие алуы.

9 слайд
Юдиви Валлерштейн «Ата – аналар арасындағы агрессивті келіспеушіліктер балада тек күйзеліс конфликтілерін туғызбайды, сонымен қатар олар өздерін бақытсыз махаббаттан емес, жек көрушіліктен пайда болған баламыз деп ойлайды. Бұл балалар өзінің еліктеуші адамына қатысты сәйкестендіру процесінде де үлкен қиналысқа түседі, олар өздерін жақсы көрмейді және өз өмірінің мәні неде екенін түсіне алмайды көргісі келмейді» Вильям Сатир Толық емес отбасындағы бала тұтастай ер адамды және тұтастай әйел адамды елестете алмайды және түсіне алмайды. Баламен қалған ата – ана үшін екінші жоқ анасы немес әкесі туралы негативті, яғни, жағымсыз ой қалыптастыру қиын емес. Балаларымен қалған әйел балада барлық еркектер сондай жаман деген ойдың қалыптасуына барынша күш салуы мүмкін. Осыны естіген ұл бала әрең дегенде «ер адам» болу жақсы емес дегеніне сенеді, сол себептен ол өзінің де жақсы емес екендігіне күмән туындайды Кон И.С Отбасындағы ажырасу жағдайында олардың тұлғалық қасиеттері мен бейімделулеріне көмек көрсетуіміз қажет. Жасөспірім ересектердің әлеуметтік рөлін игеруге интенсивті түрде беріледі, оның қарым-қатынас жасайтын ортасы тез ұлғаяды және өзбетінше болуға барынша ұмтыла отырып, өздеріне өмірлік тәжірибені, үлкендердің көмегін өте қажет етеді. Толық емес отбасына байланысты пікір айтқан ғалымдар

10 слайд
Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасымен жүргізілетін жұмысын төмендегідей кезеңдерге бөлуге болады: • отбасыны зерттеу және отбасындағы проблемаларды ұғыну, жанұяның көмек сұрауын реттеу; • толық емес отбасының тұрмыстық жағдайларын қарап, танысу; • отбасы мүшелерімен және оның айналасындағы адамдармен танысу, балалармен әңгімелесу, олардың өмірінің жағдайын бағалау; • отбасыға көмек көрсетудің бағыт – бағдарын анықтау; • толық емес отбасының есебін, оның ерекшеліктерін, құндылық бағдарын зерттеу; • отбасы мүшелерінің жеке ерекшеліктерін зерттеу; • отбасы картасын құру; • барлық қызығушылық танытқан ұйымдармен координациялық әрекет ету (білім беру мекемелері, мектепке дейінгі білім беру мекемелері, әлеуметтік түзету орталығы, отбасыларды қорғау орталығы, жетімдер үйі, ішкі істер бөлімі және т.б). • толық емес отбасымен жұмыс атқару бағдарламасын құру; • толық емес отбасын үнемі бақылап отыру; • толық емес отбасымен жұмыс атқару нәтижесі туралы қорытындылар.

11 слайд
Әлеуметтік педагог толық емес отбасыларға мына бағыттарда көмек түрлерін ұйымдастыруға болады: • ата – аналар конференциясы; • ата –аналар жиналысы; • психологпен жеке кеңес; • дәрістер, пікірталастар, рөлдік ойындар, байқаулар, тренингтер т.б өткізу; • медициналық, құқық қорғау органдарымен салауатты өмір салтын ұйымдастыру үшін қоғамдық ұйымдармен кездесу; • ашық есік күні; • ашық сабақтар, іс – шаралар; • отбасындағы қарым – қатынасқа байланысты психологиялық – педагогикалық көмек және ата – аналармен педагогикалық ағарту жұмыстарын ұйымдастыру; • кәсіптік бағдар беру мақсатында түрлі шаралар ұйымдастыру; • оқушылардың демалысын тиімді өткізу барысында, түрлі сексиялар мен жазғы лагерьмен қамтылуын ұйымдастыру; • мұқтаж отбасы балаларын қоғамдық жұмыспен қамту; • психологиялық күйзеліске , дағдарысқа тап болған отбасыларға, сыныптастарымен қарым – қатынасы шиеленіскен жағдайда «Сенім почтасы», «Сенім телефоны», жеке психологиялық қызметті ұйымдастыру.

12 слайд
Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жүргізілетін жұмыстың формалары • толық емес отбасындағы оқушылардың ата – аналарымен психологиялық – педагогикалық кеңес жүргізу; • толық емес отбасындағы оқушыларды мектептегі әртүрлі іс – шараларға қатыстыру; • қызықты тақырыптар көлемінде дөңгелек үстел, іскерлік ойындар өткізу; • толық емес отбасындағы оқушыға кәсіби бағдар беру; • сауалнамалар жүргізу; • тренингтер; • педагогикалық жағдаяттар шешу; • толық емес отбасындағы оқушыларды профилактикалық – медициналық бақылаудан өткізу; • жаңа – жылдық шыршаға қатыстыру.

13 слайд
Әлеуметтік педагог төмендегідей кешенді дәстүрлерді, әдіс- тәсілдерді, психология-педагогикалық диагностиканы жүргізе алады: • бақылау; • байқау; • пікірлесу, • тестілеу; • анкета жүргізу; • іскерлік ойындар өткізу; • ата – аналарға психологиялық кеңестер жүргізу; • топтық жұмыстар өткізу; • сауалнама; • әңгімелесу; • педагогикалық жағдаяттар; • балалар шығармашылығын пайдалану арқылы басқада әдістерді жүргізе алады.

14 слайд
Тәжірбиелік – педагогикалық эксперимент Ақтөбе қаласының №1қазақ-орыс орта мектебінде 6 «а», 6 «ә» сыныптарында жүргізілді. Экспермент үш кезеңді қамтиды: • анықтаушы эксперимент; • қалыптастырушы эксперимент; • бақылаушы эксперимент; Анықтаушы эксперименттің мақсаты – әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жүргізілетін жұмыстарының бағыттарын, формаларын, әдіс – тәсілдерін анықтау. Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жүргізілетін жұмыстарды анықтау мақсатында В.Ф Ряховскидің «Ата – аналарға арналған» әдістемесі негізге алынды. Оқушылардың өзін-өзі бағалау мақсатында төмендегідей он екі тапсырмалар ұсынылды.

15 слайд
1.Қандай спорттық ойын түрлерін жақсы көресің? 2. Өзіңді ұжымда қалай ұстайсың? 3. Отбасында бала тәрбиесімен кім айналысады? 4. Өзіңді тәртіпті баламын деп ойлайсыңба 5. Ең қызықты және ең қиын оқу пәндерің қандай? 6. Өзіңнің бойыңнан мына қасиеттерді көре аласыңба?(адал, ұстамды, сабырлы, тәртіпті) 7. Ата-анаң саған тәрбиенің қандай әдісін қолданады?(көндіру, түсіндіру, қатал тәртіп қою, мадақтау, жазалау ) 8. Бос уақытыңда қандай іспен шұғылданасың? 9 . Болашақта кім болғың келеді ? 10. Ата – анаң саған қанша уақыт бөледі? 11. Өзіңнің бойыңнан қандай өзгешіліктерді өзгерткеніңді қалайсың? 12. Отбасыңда ата-анаңның пікіріне қарсы келесіңбе? Ата –анаң сенің пікіріңе қарсы келеме?

16 слайд
№ Оқушының аты-жөні1-тапсырма 2-тапсырма 3-тапсырма 4-тапсырма 5-тапсырма 6-тапсырма 7-тапсырма 8-тапсырма 9-тапсырма 10-тапсырма 11-тапсырма 12-тапсырма 1 Ембергенова М - - + - + + - + + + - - 2 Сәдуақас А + - + - - + - + + + - + 3 Ақналиев А + + + - - - - + + + - + 4 Амангелді Қ + + + + - - + - + + - + 5 Есқазина Н + + + + + + + - + + - + 6 Жиенғалиева А + + + - + + + - + + - + 7 Қуандық М + + + + + + + + + + - + 8 Иван О + + + + + + + + + + - + 9 Өтепов Ә + - + - + + + + + + - + 10 Тоғайбек Д + + + - - + + + + + - + 11 Ұзақбаева Н + + + + + + + + + + - + 12 Саматова А + + + + + + + + + - + 13 Сансызбаев М + + + - + + + + + + - + 14 Тасқалиев Б + - - - + + - + + + - + 15 Телманов Б + + + - + - + - - + - + 16 Тулегенов Н + + + - + + + - + + - + 17 Ғайниева Д + - - - + - + - + + - + 18 Орынбаев Т - + + + + + + - - + - +Берілген сауалнаманың жалпы қорытындысы (6 “а”сыныбы, анықтаушы эксперимент)

17 слайд
Аты - жөндері1-тапсы рм а 2-тапсы рм а 3-тапсы рм а 4-тапсы рм а – тапсы рм а 5-тапсы рм а 6-тапсы рм а 7-тапсы рм а 8-тапсы рм а 9-тапсы рм а 10тапсы рм а 11таптапсы 12тапсы рм а Рүстемова. А + + + + + - + + - - + + Тоғайбек. Д + + + + + - + + - - + +Аты - жөндері 1-тапсы рм а 2-тапсы рм а 3-тапсы рм а 4 -тапсы рм а 5-тапсы рм а 6-тапсы рм а 7-тапсы рм а 8-тапсы рм а 9-тапсы рм а 10- тапсы рм а 11- тапсы рм а 12- тапсы рм а Нұрғалиева Г - + + - + + + + - + - + Сәдуақас А - + - + + + + - + - + Аты жөндері 1-тапсы рм а 2-тапсы рм а 3-тапсы рм а 4 - тапсы рм а 5-тапсы рм а 6-тапсы рм а 7-тапсы рм а 8-тапсы рм а 9-тапсы рм а 10- тапсы рм а 11- тапсы рм а 12- тапсы рм а Ембергенова М + + + + + + + - - - + + Ембергенов Н + + + + + + + - - - + +

18 слайд
Әлеуметтік педагогтың толық емес отбасындағы оқушылармен жүргізген жұмыстары Әңгімелесуден үзінді: Әңгімелесудің мақсаты: Оқушылардың спортқа деген қызығушылықтарын дамыту. Әлеуметтік педагог: Спорттың қай түрлерін жақсы көресіңдер? Тоғайбек Диас: Валейбол, футбол, күрес ойындарын жақсы көремін. Әлеуметтік педагог: Диас сен осылардың ішінде қай спорт түрімен айналысасың? Тоғайбек Диас: Мен мектепшілік футбол үйірмесіне қатысамын. Әлеуметтік педагог: Дұрыс. Ал футбол үйірмесіне қатысып қандай да бір жетістікке жетіп көрдіңбе? Тоғайбек Диас: Әзірге ешқандай жетістіктерім жоқ, бірақ болашақта жақсы жетістіктерге жетуге тырысамын. Әлеуметтік педагог: Өте дұрыс. Менде сенің болашақта үлкен жетістіктерге жетуіңе тілектеспін. Сәдуа...