Ежелгі Қазақстан адамдарының антропологиялық тұрпаты

1 слайд
«Мейигә һужум» усули. Берилгән сүрәтләр арқилиқ йеңи дәрис мавзусини ениқлаш.

2 слайд
Қедимий Қазақстан адәмлириниң антропологиялик түр- шәкли(ташқи қияпити) Дәрисниң мавзуси :

3 слайд
Тәтқиқат соали: - Қедимий Қазақстан адәмлириниң антропологиялик түр-ш ә кли қандақ өзгәрди ?   Оқуш мәхсити: - Қедимий Қазақстан адәмлириниң антропологиялик түр-шәклини ениқлаш  

4 слайд
Баһалаш критерийлири:   - Ирқларни ажритишни билиду; - Андронлиқниң түр-шәкилниң ташқи қияпитининиң бәлгүлирини ениқлалайду; - Қедимий Қазақстан адәмлириниң антропологиялик түр-шәклиниң өзгириш сәвәвини билиду

5 слайд
Өй тапшурмиси:”Соаллар дуниясида” Сармат қәбилилири қайси территорияларда яшиған . Мазарларға жүргүзүлгән тәтқиқатлардин сарматларниң жәмийәтлик түзүмини қандақ билишкә болиду? Аралтөпә қорғини һәққидә қисқичә тәриплимә бәр? Қазақстандики биринчи,иккинчи вә үчинчи алтун адәмләр қайси йәрләрдин тепилған? “ Алтун мәликә” һәққидә немә билисиләр? Нәччинчи әсирдә Һунлар сарматларни өзлириниң иттипақиға қошивалди?

6 слайд
Қедимий Қазақстан адәмлириниң антропологиялик түр- шәкли(ташқи қияпити) Дәрисниң мавзуси :

7 слайд
Антропология немини тәтқиқ қилиду? Хәлиқниң теги-т ə кти, ташқи қияпити,чирай-шәкли, қ a мити вә уларниң қедимий дәвирләрдики дәсләпки гәвдисини вә ирқий алаһидилигини тәтқиқ қилидиған пән саһаси - антропология ( antropos адәм, logos илим,пән), дәп атилиду. Улуқ Далада һаят көчүргән қедимий қәбилиләрниң чирай-шәклини антропологиялик ж əhə ттин т ə тқиқ қилған алимларниң бири – Оразақ Смағулов. У Қазақстанниң қедимий дәвирдики вә һазирқи вақиттики турғунлириниң арисидики 40 әсир давамидики генетикилиқ варислиқни ениқлашқа зор үлүш қошти.

8 слайд
Нәсілдер(Ирқлар) Монғолоидтық Негроидтық Еуропоидтық

9 слайд
Европилиқ ирққа ятидиған адәмләрниң келип чиқиш теги һәм ташқи чирай-шәкли бир-биригә йеқин, охшаш. Европилиқ ирқниң бойи узун, териси билән чачлири бирхил, рәңги акуч-серик. Сақал-бурути келин, баш сүйиги йоған, узун, үзиниң шәкли созмақ кәлгән, буруни қаңшалиқ һәм түз. Көзиниң үстүнки капиғидики қоруқлири ениқ байқалмайду. Мәңиз сүйәклири ичигә кирип туриду, ләв- калпуклири непиз, көзлириниң рәңги көпинчә көкүч.

10 слайд
Мәркизий вә Шәрқий Азиядә бесим түрдә моңғулоидлиқ (сериқ ирқ) ирқлар маканлиған. Уларниң териси сериғирақ (арисида териси ақ ва қарилириму учришиду), чачлири жирик һәм узун, иңәк устиханлири чиқип турған, бурни кичиккинә, непиз.Бир алаһидилиги, көзлири қисиқ болуп келиду.

11 слайд
Африкидики Сахара чөлиниң җәнубида асас ə н негроидлар һаят көчүриду (қара ирқ адәмлири). Улар териси қара, чачлири бөдрә, қой көзлүк, бурунлири япилақ вә калпуклири қелин болуп келиду. Негрларға йеқин ирққа австралоидлар ятиду. Уларниңму терисиниң рәңги қара , япилақ бурун, қелин калпуклуқ болуп келиду. Уларниң бир топиниң (меланезияликләр) чачлири бөдрә, йәнә бир топиниң (австралияликләр)чечи долқунсиман

12 слайд
Бронза дәври турғунлириниң алақилири. Бир чети Сибирни ң җәнуби, иккинчи чети Мәркизий Азияниң шималий тәвәлиригичә созулуп ятқан бронза дәвриниң мәдәнийити қазақ йериниң шималий,мәркизий, шәрқий, ғ ə рбий өлкилиридә көп таралди. С.Черников,А.Оразбаев, Ә.Марғулан вә б. археолог алимларниң пикричә, Андрон мәдәнийитиниң шәкиллиниш очиғи қазақ йеридә болған.

13 слайд
Андронлуқ түр-шәкил(тип) Андронлуқ түр-шәкилниң бәлгүлирини В.П.Алексеев испатлиған. Уларниң баш сүйиги йоған, үзи дүгләк, қаңша бурунлуқ болуп келиду. Андронлуқ археологиялик ядикарлиқлар Шималий, Мәркизий, Шәрқий Қазақстан территориясидә көп учришиду. Гайи бир алимларниң пикричә, бүгинки күнки қазақларни түр-шәкли бронза дәври қәбилили- риниң 30% антропологиялик бәлгүлири сақланған

14 слайд
Қедимий төмүр дәвриниң турғуни сақларниң антропологиялик түр-шәкли андронов мәдәнийити вәкиллиригә охшаш болған Европеоидлиқ бәлгү тән болған. Б.з.б І м.ж. монголоидлиқ бәлгүләр пәйда болушқа башлиди. Үйсүндер мен Сарматларда монголоидлиқ бәлгүләр бесим болған.

15 слайд
Монголоидлиқ бәлгүләр Қазақстан йеригә һунларниң Алтайдин көчүп келишигә бағлиқ күчәйгән. Европеоидлиқ вә монголоидлиқ қәбилиләрниң арилишиши нәтижисидә йәрлик тураноидлиқ ирқлиқ типи қелиплашти. Шуниң билән бу қәбилиләр түр-шәкли йеқидин һазирқи қазақ хәлқигә йеқинлай чүшти.

16 слайд
Төмүр дәври турғунлириниң антропологиялик түр-шәкли. САҚ САРМАТ ҮЙСҮН ҺУН

17 слайд
Миладиниң III - IV әсирлиридә Мәркизий Азиядики h ун қәбилилириниң һазирқи Қазақстан йерига келиши йәрлик қәбилиләрниң этникилиқ-мәдәний тәрәққиятиға тәсир қилди. Улар түр-шәклидә моңғол тәхлит бәлгүләрниң көпийишигә ə к ə лди. Балдурқи төмүр дәвриниң турғунлири ирқлиқ өзгиришләрниң мурәккәп бас қ учини баштин өткүзди. Нәтиҗидә европа тәхлит –моңғол тәхлит физиологиялик шәкил, түр-қияпәт қелиплашти. Улар һазирқи қазақ хәлқиниң арилаш туран тәхлит ирқиниң әҗдади болуп һесаплиниду. Йәни, қазақлар бронза дәври, униңдин кейин төмүр дәври турғунлириниң генетикилиқ давами болуп һесаплиниду.

18 слайд
Йеңи сөзләр: (испатлима ейт) 1. Антропологиялик тип 2. Монголоидлиқ 3. Еуропеоидлиқ 4. Негроидлиқ 5. Андронлуқ түр-шәкил 6. Генетикалиқ бағлиниш

19 слайд
Қайтурма алақә: Бүгинки дәристики кәйпиятиңни бәлгүлә !

20 слайд
“ Башмалтақ” усули арқилиқ дәрисни баһалаш.

21 слайд
Дәристин сирт вақитта қедимий Қазақстан йеридә өмүр сүргән адәмләрниң тирикчилиги һәққидә қошумчә мәлуматлар билән тонушуп, билимиңни толуқтур, БИЛИМ АЛҒУЧИЛАР!!!

22 слайд
Диққитиңларға рәхмәт!!!