Экология және денсаулық

1 слайд
Экология және денсаулық Ластанған қоршаған ортаның адам өміріне тигізетін әсерін талдау

1 слайд

2 слайд
Қоршаған ортаның өзгеруінің адам өміріне әсері №1 қауіп Су ресурстарының сапасы Халықтың ауыз сумен қамтамсыз етілу сапасы мен деңгейі халықтың денсаулығына әсер ететін түрткіжайттың бірі. 500 мыңнан астам адам тасымалданатын суды пайдаланады. Қазақстанда орталықсыздандырылған көздерден 3 млн-нан астам адам (21%) су алады. 300 мың адам арықтар мен ашық су қоймаларынан суды пайдаланады. Жартылай шөлейт және шөлді аймақтар халқының 62%-ға дейіні орталықсыздандырылған сумен қамтамасыз етілген.

2 слайд

3 слайд
Қоршаған ортаның өзгеруінің адам өміріне әсері №2 қауіп Шөлейттену Шөлейттену – өмір сапасын қалыптастыратын негізгі түрткіжайттың бірі. Аридті аудандарда өмір сүру сапасы төмендейді және экстремалды сипаттамаларға жетеді. Шөлейттену процестерінің халық денсаулығына және медициналық-демографиялық жағдайға әсері бірінші кезекте ауылшаруашылығы секторындағы экономикалық жағдайдың нашарлауынан көрінеді. Топырақтың жел эрозиясы, тұздануы және суармалы жердің металл тұздарымен, хлоридтермен, пестицидтермен, нитраттармен ластануы нәтижесінде тамақ өнімдері ластанады.

3 слайд

4 слайд
Шөлейттену таралып жатқан облыстар 7 5 3 4 1 6 2

4 слайд

5 слайд
Қоршаған ортаның өзгеруінің адам өміріне әсері №3 қауіп Зымырандық ұшырулар мен сынақ полигондарының әсері Зымыран ұшыру көптеген жағдайларда адам денсаулығына тікелей әсер ететінін көрсетеді. Ең қауіпті түрткіжайттың бірі – зымыран отынымен ластану. Гептил адам ағзасына кез келген жағдайда қауіпті. Гептилмен улану тыныс алудың бұзылуына, бауырдың, бүйректің зақымдануына және т.б әкеледі. Ал полигон жанына жақын орналасқан аудандардағы тұрғындар денсаулығы әртүрлі (анемия, қатерлі ісік, ревматикалық аурулар, бронхиттер және т.б.) ауруға ұшырайды.

5 слайд

6 слайд
Қазақстандағы полигон сынақтары болған аймақтар және ғарыш айлағы 5 4 2 3 1 Семей Азғыр Капустин Яр Сарышаған Байқоңыр 1 2 3 4 5

6 слайд

7 слайд
Экология және денсаулық Табиғи ортаның экологиялық жүйелерінің жай-күйі қоршаған орта жағдайы адам денсаулығына тікелей әсер етеді.  Экологиялық себептерден туындайтын аурулар қоршаған орта жағдайының индикаторы болып табылады. Экологиялық себептерден туындаған аурулар қандай да бір аумақтың халқы арасында экологиялық қолайсыздық тудыратын тіршілік ету ортасының зиянды факторларының әсерінен дамиды

7 слайд

8 слайд
Экологиялық себептерден туындаған аурулар Табиғи себептердің әсеріне байланысты экологиялық тұрғыдан туындаған аурулар Ауызсудағы, жергілікті тамақ өнімдеріндегі жекелеген элементтердің артық не жетіспеуі, экстремалды климаттық жағдайлардың әсер і адам қызметі 01 Адам қызметі нәтижесінде экологиялық тұрғыдан туындаған аурулар (немесе техногенді) Тыныс алу органдарының аурулары, қатерлі ісіктер, жүйке жүйесінің аурулары және қанайналымы жүйесі 02 4011, 4 Дене жарақаты және уланып 3615, 6 3389,3 15,5 % 125,5 Туберкулез- бен ауру 81,7 52,2 58,4 % 2008 2012 2017 2008 2012 2017 180,7 Қатерлі ісік 190,6 197,9 9,5% 2008 2012 2017 22957, 3 Тыныс алу мүшелерінің аурулары 22936,3 24819 8,1% 2008 2012 2017

8 слайд

9 слайд
Техногендік аурулар Қандай да бір зиянды фактордың ұзақ уақыт бойы әсер етуінен туындаған аурулар Жалпы ауру деңгейімен және басқа аумақтармен салыстырғанда белгілі аурулармен сырқаттанушылар деңгейі жоғары 01 Сыртқы ортадағы табиғатты химиялық не физикалық факторлардың кенеттен ұлғаюынан пайда болады Бұл аумақтарда «жаңа» немесе белгілі аурулардың күрт өсуі байқалады 02

9 слайд

10 слайд
Халықтың денсаулығына әсер ететін ықтимал ластаушылар Елді мекендер ауасының шаңмен, күкірт диоксиді, азот диоксиді, фенол, қорғасын, формальдегид, хлор, фторлы сутек, аммиак, көміртек тотығы, күкіртсутек, хлорлы сутекпен ластануы Ластаушылар Адам денсаулығына теріс әсер ететін ластаушылар бар қалалар Шаң-тозаң Ақтау, Атырау, Жезқазған, Павлодар, Семей, Теміртау, Шымкент, Өскемен Көміртек тотығы (СО) Алматы, Ақтөбе, Қарағанды, Қостанай, Петропавл, Павлодар, Семей, Тараз, Шымкент, Өскемен, Орал, Екібастұз Азот тотығы Өскемен, Балқаш, Алматы, Қарағанды, Риддер Күкіртсутек Павлодар, Орал, Теміртау Күкірт тотығы Глубокое ауылы, Өскемен, Балқаш, Риддер, Жезқазған Аммиак Теміртау, Шымкент Қорғасын Шымкент, Балқаш, Кентау, Өскемен, Талдықорған, Алматы, Текелі ТОЛ (тұрақты органикалық ластаушылар Шымкент, Алматы, Риддер, Өскемен

10 слайд

11 слайд
Халықтың денсаулығына әсер ететін ықтимал ластаушылар Тыныс алу мүшелерінің ауруын тудыратын атмосфералық ауасы сапасыз қалалар мен облыстар: Алматы, Өскемен, Шығыс Қазақстан, Қарағанды, Түркістан, Павлодар, Ақтөбе Ауаның ластануының жалпы жиынтығы иммундық жүйеге әсер етіп, онкологиялық аурулардың пайда болуына әкелуі мүмкін қалалар: Алматы, Өскемен, Шымкент, Риддер 01 02

11 слайд

12 слайд
Тыныс алу мүшелері аурулары көп кездесетін облыстар мен қалалар 1 – Талдықорған 2 – Өскемен 3 – Алматы 4 – ШҚО 5 – Қарағанды 6 – Түркістан 7 – Павлодар 8 - Ақтөбе 1 2 5 6 7 8 3 4

12 слайд

13 слайд
Онкологиялық аурулар көп кездесетін қалалар 1 – Алматы 2 – Өскемен 3 – Шымкент 4 – Риддер 1 2 3 4

13 слайд

14 слайд
Халық денсаулығын қоршаған ортаның ластануымен байланыстыратын индикаторлар кестесі № Индикаторлар 1Қоршаған ортаның ластануына байланысты туындайтын аурулар мен өлім-жітім деңгейі 2Қоршаған ортаның ластануынан тұрғын халықтың денсаулығына келетін тікелей экономикалық залал 3Тұрғын халықтың денсаулығына ықпал ететін жанама индикаторлар 4Қоршаған ортаның сапасын жақсарту үшін және ауруларды болдырмау үшін тұрғын халықтың төлемдер жасауға дайындығын экономикалық бағалау

14 слайд

15 слайд
Денсаулық және кәсіби қызмет Химиялық уландырғыш заттар Жұмыс орны ауасының жоғары деңгейде шаңдануы 01 02 Дірілдің (вибрация) салдары Жүйкеге артық күш түсу салдары 03 04 Биологиялық заттар 05 Адам денсаулығына әсер етуші сыртқы факторлар

15 слайд

16 слайд
ҚР денсаулыққа зиянды жұмыста 300 000 астам адам жұмыс істейді 01 Шу мен дірілдің жоғары деңгейі жағдайында 40%-дан астамы Оның ішінде Жұмыс аймағы жоғары газдану мен тозаңдануы жағдайында 35% Қолайсыз температура режимінде 18% 02 03 Денсаулық және кәсіби қызмет

16 слайд

17 слайд
ҚР өнеркәсіп салалары бойынша аурушаңдық Өнеркәсіп салалары 2016 ж. 2017 ж. 2018 ж. Тау-кен 51,4% 69,5% 62,9% Көмір 20,6% 17,5% 29,3% Химия 6,6% 5,7% 4,4% Құрылыс 0,3% --- 0,9% Денсалық сақтау 3,1% 1,5% 1,5% Металлургия 17,5% 0,8% 3,1% Мұнай-газ 0,3% --- 0,18% Санитарлық-гигиеналық талаптарға сай келмейтін жағдайларда жұмыс істейтін жұмысшылардың ең көбі өнеркәсіп саласында – 600 мыңнан астам адам , оның ішінде өңдеу өнеркәсібінде – 280 мыңнан астам адам

17 слайд

18 слайд
Санитарлық-гигиеналық талаптарға сай келмейтін орындарда жұмыс істейтін жұмысшылар үлесі 24 5 39 40 40 26 40 – Қарағанды 40 – Павлодар 39 – Маңғыстау 26 – ШҚО 24 – Жамбыл 5 – БҚО

18 слайд

19 слайд
Тапсырма Картаға талдау жасаңыздар. Облыстарды ауру деңгейі бойынша ранг әдісін пайдаланып үш топқа бөліңіздер. Деректі жазыңыздар. 2018-ж дерек бойынша Қазақстан облыстарындағ ы 100 мың адамға шаққандағы қатерлі ісікпен ауыратындар саны

19 слайд

20 слайд

20 слайд

21 слайд
Үйге: §27, 110 бет

21 слайд