Электромагниттік индукция заңы.Ленц ережесі

1 слайд
Электромагниттік индукция заңы.Ленц ережесі

2 слайд
Жоспар І.Ұйымдастыру кезеңі. ІІ.Үй тапсырмасын тексеру: ( Ой шақыру-қызығушылықты ояту кезеңі ) а) Суретті карточкамен жұмыс ә) «Кім шапшаң?» ойыны: 4 сұрақ (сандықшаға салынған сұрақтарға бірден жауап беру) ІІІ. Өткен материалды қайталау арқылы жаңа материалды қабылдауға дайындық І V . Жаңа сабақ VI. Жаңа сабақты бекіту: VII . Сергіту сәті. VII І . Практикалық жұмыс (есеп шығару) ІХ . Тест тапсырмалары Х. Қорытындылау. ХІ . Рефлексия.Бағалау X ІІ. Үйге тапсырма

3 слайд
ІІ.Үй тапсырмасын тексеру: ( Ой шақыру-қызығушылықты ояту кезеңі ) а) Суретті карточкамен жұмыс 1 сурет 2 сурет 3 сурет 4 сурет

4 слайд
ә) «Кім шапшаң?» ойыны: 4 сұрақ (сандықшаға салынған сұрақтарға бірден жауап беру) 1 ) Қозғалған зарядтарға Магнит өрісінің әсері, Жылдамдығын өзгертеді. Өлшемдерін қарасаң, Ньютонға ол келеді. 2 ) Тогы бар өткізгіштер Өзара тартылады, тебіледі Жауабын білсеңдер Айтыңдаршы неліктен? 3 ) Минимал зарядтың мәні нешеге тең? 4 ) Сыртқы магнит өрісін әжептәуір күшейтетін заттар не деп аталады? Оларға жататындар: темір, болат, шойын, никель, кобальт, гадолиний 1 ) Қозғалған зарядтарға Магнит өрісінің әсері, Жылдамдығын өзгертеді. Өлшемдерін қарасаң, Ньютонға ол келеді. 2 ) Тогы бар өткізгіштер Өзара тартылады, тебіледі Жауабын білсеңдер Айтыңдаршы неліктен? 3 ) Минимал зарядтың мәні нешеге тең? 4 ) Сыртқы магнит өрісін әжептәуір күшейтетін заттар не деп аталады? Оларға жататындар: темір, болат, шойын, никель, кобальт, гадолиний

5 слайд
ІІІ. Өткен материалды қайталау арқылы жаңа материалды қабылдауға дайындық 1. Индукциясы 0,2 Тл – ге тең магнит өрісіндегі 10 Мм/с жылдамдықпен индукция сызықтарына перпендикуляр қозғалып келе жатқан протонға қандай күш әсер етеді? (q п = 1,6*10 -19 Кл) 2)Көлденең қимасының ауданы 60 см 2 –ге тең контурының ішіндегі магнит ағыны 0,3 мВб –ге тең. Контур ішіндегі өріс индукциясын тап. 3) Егер өткізгіштің актив бөлігінің ұзындығы 0,1м болса, ток күші 50А болғанда өткізгішке индукциясы 10мТл магнит өрісі қандай күшпен әсер етеді? Өрістің индукция сызықтары мен ток өзара перпендикуляр.

6 слайд
Х.Эрстед тәжiрибесi электр тогы өзiнiң маңындағы кеңiстiкте магнит өрiсiн туғызатындығын дәлелдейдi. Бұл дерек, өз кезегiнде электр және магнит өрiстерiнiң арасында қандай да бiр байланыс бар екенiне нұсқағандай. Осымен байланысты мынадай заңды сауал туындайды: «керiсiнше, магнит өрiсi электр тогын туғыза ала ма?». Бұл сауалдың жауабын 1831 жылы ағылшын ғалымы М.Фарадей бердi. Фарадей тәжiрибесi өткiзгiштiң тұйық контурын тесiп өтетiн магнит ағыны өзгерген кезде ол өткiзгiште электр тогы пайда болатынын көрсеттi. Физика мен техниканың одан арғы дамуында үлкен роль атқарған бұл құбылыс электромагниттiк индукция құбылысы деп, ал сәйкес контурда пайда болған ток индукциялық ток деп аталды. Сонда э лектромагниттiк индукция құбылысы дегеніміз – сыртқы магнит өрісінің өзгерісі кезінде тұйық өткізгіште индукциялық токтың пайда болу процесі. І V . Жаңа сабақ

7 слайд
Фарадей заманында пайда болған токты бақылау үшін тангенс-гальванометрді пайдаланған. Ток жоқ кезде магнит тілі меридиан жазықтығында орналасады. Тангенс-гальванометрдің орамы арқылы ток жібергенде магнит тілі қайсыбір бұрышқа бұрылады. Осы бұрыштың тангенсі бойынша Жердің магнит өрісінің индукциясын біле отырып, өткізгіштегі ток күшін табуға болады.

8 слайд
Катушкаға магнитті енгізгенде, сосын оны суырып алғанда, гальванометр тілі ауытқиды. Магнитті сұғу және суыру кезіндегі тілдің қозғалыс бағыты қарама-қарсы. Бұл мндукция тогының бағыты өзгереді деген сөз.

9 слайд
Тілдің ауытқуы магнитті енгізу және шығару жылдамдығы неғұрлым көп болса, соғұрлым үлкен. Сонымен қатар ток күшінің кіретін және шығаратын магниттер санына тура пропорционал болатыны анықталды. Егер магнитті катушкаға баяу енгізсек, онда ток күші магнитті кенеттен енгізгенге қарағанда аз болады.

10 слайд
Жолақ магнитті тогы бар катушкамен алмастырсақ және бірінші катушканың ұштарын гальванометрге жалғап, екінші катушка арқылы ток жіберсек, онда токтың қосып ажыратқанда және реостат арқылы ток күшін арттырып- азайтқанда, гальванометрдің тілі ауытқиды. Токты қосқанда және ажыратқанда , катушкаларды жақындатқанда гальванометрдің тілі бір жаққа, ал токты ағытқан кезде немесе азайтқан кезде немесе катушкларды бір-бірінен алыстатқанда ол басқа жаққа ауытқиды.

11 слайд
Фарадей тәжірибелерінен шығатын қорытындалар: • Контурда оны тесіп өтетін магнит өрісі индукция векторының ағыны уақыт бойынша өзгеретін кезде ғана индукцияның ЭҚК-і пайда болады, яғни ∆Ф≠0. • Индукциялық токтың шамасы контурды тесіп өтетін магнит ағынының өзгеріс жылдамдығына, яғни ∆Ф/∆t тәуелді. • Өткізгіш магнит өрісінің күш сызықтарын қиып өткенде контурда индукциялық ток пайда болады.

12 слайд
Ал электромагниттiк индукция құбылысы кезiнде контурда пайда болатын индукциялық токтың бағыты жөнiнде не айтуға болады? Бұл токтың бағытын анықтауға мүмкiндiк беретiн жалпы ереженi 1833 жылы Э.Ленц ашқан . Өз тәжірибелерін жалпылай отырып, Фарадей мынадай қорытындыға келді: контурда пайда болатын индукцияның ЭҚК-і контурды тесіп өтетін магнит ағыны өзгерісіне тура пропорционал, яғни k пропорционалдық коэффициентінің мәні магнит ағынының өлшем бірлігін таңдап алғанға тәуелді. Магнит ағынының бір секундтағы өзгерісі өзі орайтын өткізгіште бір вольтке тең ЭҚК-ін туғызу керек. SI жүйесінде ондай ағын 1Вб-ге (Вебер) сәйкес.

13 слайд
Ленц ережесі: Индукциялық ток магнит өрісі индукциясының ағынын тудырады, ал оның ∆Ф i өзгерісі сыртқы магнит өрісі индукциясының ағынының ∆Ф өзгерісіне кедергі жасайды, демек ∆Ф i және ∆Ф бағыттары қарама-қарсы, яғни электрмагниттік индукция өрнегіндегі пропорционалдық коэфф. -1-ге тең. Сонда: Индукциялық ток шамасы: Егер контурдың кедергісі нольге тең болса, онда магнит ағынының өзгерісі нольге тең, яғни Ф 1 =Ф 2 , бұл магнит ағынының сақталу заңы.

14 слайд
VI. Жаңа сабақты бекіту: 1 сұрақ: Электромагниттік индукция құбылысының негізін салған кім? 2 сұрақ: Индукциялық ток қандай жағдайда пайда болады? 3 сұрақ: Контурда пайда болған индукциялық ток: 4 сұрақ: Контурда пайда болатын индукцияның ЭҚК-і формуласы 5 сұрақ: Индуктивті катушка ЭҚК көзіне қосылды. Онда жалпы токтың шамадан артып кететін кезі қандай жағдайда болады?

15 слайд
VII . Сергіту сәті. 1.Жәй көзге көрінбейді, қозғалуға ерінбейді?  2.Бұл не? Оның түсі - ақ. Ол бір орында тапжылмай тұр деп ойлаймыз. Толық айналым уақыты - 225-250 миллион жыл. Ол атом реакторы іспетті. Оның сыртының температурасы Кельвин шкаласы бойынша, 1 миллион градус болса, ішкі температурасы бар-жоғы 6 000 К. 3.Бұл қай жануар? Адамға қарағанда 6 қабырғасы артық, 30 қабырғалы, 517 мускулдан, алдыңғы аяғында 5 саусақ, артқы аяғында 4 саусағы бар, жүгіргенде 50 км/сағ жүгіреді, 60 метр қашықтықтан көре алатын, адамға қарағанда 14 есе иісті артық сезе алатын жануар қалай аталады.

16 слайд
VIII. практикалық жұмыс (есеп шығару) 1 есеп: Катушканың ішіндегі магнит ағыны 32с ішінде 24мВб- ден 50мВб-ге дейін өзгерген кезде индукцияның орташа ЭҚК-і 10 В болуы үшін қанша орам саны керек? 2 есеп: Ауданы 20 см 2 , 1000 орамнан тұратын бірқабатты катушка индукциясы 8мТл болатын біртекті магнит өрісінің күш сызықтарына параллель орналасқан. Катушканың кедергісі 30 Ом. Магнит өрісін алып тастаған кезде катушкадан қандай заряд өтеді?

17 слайд
1.Ленц ережесі нені анықтайды? • Индукциялық токтың күшін • Индукциялық токтың бағытын • Индукциялық ЭҚК-ті • Ток күшінің бағытын • ЭҚК-ң бағытын. 2.Электр контурдың магниттік қасиеттерін анықтайтын шама: • Сыйымдылық • ЭҚК-і • Индуктивтілік • Ток күші • Кернеу 3.Магнит ағынының өлшем бірлігі .. Тл*м 2 в) Тл/м 2 с) Вт*м 2 д) Вт/м 2 е) Вб 4.Катушка ішіне темір өзекше енгізгенде ондағы магнит индукциясы қалай өзгереді? Көп өседі Азаяды Аз ғана өседі Өзгермейді Аз ғана азаяды IX. тест тапсырмалары

18 слайд
X. Қорытындылау. Біз не білдік?

19 слайд
XI. Рефлексия.Бағалау Қосу + Алу - Қызықты V

20 слайд
XII . Үйге тапсырма Электромагниттік индукция заңы.Ленц ережесі

21 слайд
Назар Назар аударғандарыңызға аударғандарыңызға рахмет!рахмет!