Эмоциялық үрдістер

1 слайд
Эмоциялық үрдістер және жағдайлар

1 слайд

2 слайд
а) Білімділік: Білім алушыларға эмоциялық үрдістер және жағдайлар туралы мағлұмат беру және білім алушылардың алған білімдерін кәсіптік қызмет барысында қолдана білу; б) Тәрбиелік: Білім алушылардың өз ойларын жеткізе білуіне, өздігінше жұмыс істеуге, пәнге деген қызығушылығын арттыра отырып, адамгершілік сезім ұялатып, тәрбиелік мәнге үйрету; в) Дамытушылық: Білім алушылардың ой - өрісін дамытып, өмірге байланысты дұрыс көзқарастарын қалыптастыра отырып, жан-жақты және үйлесімді етіп дамыту. Сабақтың мақсаты

2 слайд

3 слайд
«Қожанасыр қоржыны» 1. Сананың дамуы және қалыптасуы 2. Сана туралы түсінік. 3. Сананың түрлері. 4. Өзіндік сана (сана-сезім). 5. Қоғамдық сана туралы 6. Қоғамдық сана нені қамтиды 7. Сананың негізгі қасиеттері 8. Шаласана (подсознание) туралы түсінік 9. Асқан сана (сверхсознание) 10. Детерминистік принцип Өткен сабақты қайталау сұрақтары

3 слайд

4 слайд
«KAHOOT» БАҒДАРЛАМАСЫ БОЙЫНША ТЕСТ ЖҮРГІЗУ

4 слайд

5 слайд
№ Сұрақтар   Жауаптар 1Сананың пайда болу негізі   А)еңбек пен қоғамдық қатынастан В) табиғаттан С)табиғаттан тыс күштен D)еңбек пен қоғамдық қатынастан 2Адам санасының негізгі қызметі   А)тітіркенуге жауап В)сезімді талдау С)рефлекстік әсерге ықпал D)терең заңдылықтарды тану 3Сана қалыптасуының негізгі себебі   А) тума қасиеттер В) тіл мен еңбек С)қоршаған орта D)үлгі мен өрнек 4Адамның бүкіл саналы өмірінің арқауы   А) тіл мен сөз В) бейне С)таңба D)ым-ишара 5Сана бұл   А) табиғат өнімі В) қоғамдық болмыс С)инстикттік өнім D)дағдыланудан

5 слайд

6 слайд
6«Сана ең алдымен, адам араласқан қоғам қатынастарын бейнелейтін сезімдер жүйесін қамтиды» деген тұжырымды қолдаушы философиялық бағыт  А) идеализм В) материализм С)дуализм D)догматизм 7Саналы іс-әрекеттің бірінші формасы А)болжастыру В)тану С)қабылдау D)сезу 8Астар санаға байланысты психологиялық теорияның негізін қалаушы  А) Шопенгауер В) Юнг С)Кант D)Фрейд 9Саналы тіл белгісі  А) бейне В) таңба С)сөз-сөйлем D)қозғалыс 10Барша танымдық процестерді қамтушы психикалық деңгей  А) каоцерваттық В) сенсорлық С)саналық D)интелекттік

6 слайд

7 слайд
Бағалау критерийі: 5% - 5 (1 қате) 20 % - 4 (2 қате) 33% - 3 (3 қате) 33 % – 2 (4 қатеден жоғары)

7 слайд

8 слайд
Сергіту сәті

8 слайд

9 слайд
Жаңа сабақты түсіндіру жоспары: 1. Эмоция туралы түсінік 2. Эмоцияның түрлері 3.Жағымды және жағымсыз эмоциялар 4. Стеникалық эмоция дегеніміз не? 5. Сезім дегеніміз не? 6.Сезім күйін зерттейтін аспап қалай аталады? 7.Астеникалық эмоция дегеніміз не? 8.Құштарлық сезім дегеніміз не? 9.Балаларда эмоция қалай дамып отырады? 10.Көңіл-күй дегеніміз не?

9 слайд

10 слайд
«Тіршілік әрекетінің өзгеруіне орай, адам сезімінің әлпеті де түрленіп отырады», “Сезімнің сыртқа шықпас түрі бар ма? Оны жасырар адамның күші бар ма?!” С. Торайғыров «Эмоциялар адамның тұрмысында үлкен орын алады. Олар адамға адамдық сипат беріп, оның әрекетін жылытып, көрік беріп отырады» Т. Тәжібаев

10 слайд

11 слайд
Эмоция туралы түсінік Эмоция сөзі (латынның еmovere, толқыту, қоздыру) деген мағынаны білдіреді. Эмоция организмнің әр түрлі қажетсінулерге қанағаттануына немесе қанағаттанбауына байланысты. Адамның жоғары әлеуметтік қажетсінулері негізінде пайда болатын тұрақты змоция.

11 слайд

12 слайд
Эмоция деп айналадағы заттар мен құбылыстарға жағымды жағымсыз қатынастың сәулеленуін айтамыз. Эмоциялар шындықтың жүйкеде сәулеленуінің айрықша бір түрі. Сыртқы дүниенің әсері адамның миында тек қана сәулеленіп қоймай, оған толғанып тебіреніп, өзінің қатысын білдіреді. Бұдан адамға жағымды не жағымсыз сезімдер туып отырады. Эмоция адамның сыртқы келбеті, бет әжімі қимылдары, дауысы арқылы айқын көрінеді. Эмоция үшін адам организмінің ішкі мүшелері әрекетінің әсері зор. Мысалы қанның жүруі тамырлардың жүрекке ерекше соғуы, бездер әрекетіне физиологиялық әрекеттерге эмоция үлкен әсер етеді. 

12 слайд

13 слайд

13 слайд

14 слайд
Эмоция түрлері: Неміс философы И.Канттың ұсыныстарына қарай эмоцияны «стеникалық» (гректің «стенос» - күш), сергіткіш, қоздырғыш, энергиялық әрекетпен қамсыздандыратын, астеникалық (а жалғауы қарсылықты білдіреді) – сөндіруші, адамның белсенділігіне кедергі келтіретін, тежейтін, босаңсытатын, мақсатқа жету жолында қиындықты жеңуге кедергі келтіретін, етіп бөлуге болады. Стеникалық эмоцияға, қуаныш, ашу, ыза кірсе, астеникалыққа – сағыныш, үрей, аққөңілдік кіреді. Стеникалық және астеникалық эмоциялар адамның саналы бағалауына қарай жағымды және жағымсыз болуы мүмкін. Эмоцияның көп түрлігінен басқа оны: көңіл күй, құштарлық және аффект деп білдіреді. Көңіл–күй – бұл қатты білінбейтін, тұрақты эмоционалды қалып. Көңіл – күй түсіңкі немесе сабырлы, қобалжулы немесе жабырқаңқы, салтанатты немесе көңілді болуы мүмкін. Бұл эмоционалды қалыптың – эмоциялық фоны болып табылады. Құштарлық – күшті және терең ұзақ мерзімді эмоциялық қалып. Құштарлық адамның ойы мен әрекетінің бағытын басқара отырып, тілегін қажеттіліктерін қанағаттандыратын әрекет. Аффект – бұл айқын байқалатын, эмоцияның қарқынды жарқ ететін ашу, ыза, шаттық үрей т.б. көрінетін, эмоционалдық қозудың жоғарғы дәрежесі.

14 слайд

15 слайд

15 слайд

16 слайд

16 слайд

17 слайд
Эмоциялар Сезімдер 1. Эмоция адамның түрлі органикалық қажеттеріне туып отыратын қысқа ситуациялы көңіл күйі адам қуанғаннан, қамықаннан көзіне жас алса, не болмаса бір нәрсеге мәз болып, шек-сілесі қатып күлсе, мұндай жағдайдың ұзаққа созылмайтындығы белгілі. 1. Сезімдер- адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас жасау қажетінен туатын және біртіндеп дамып отыратын бір сыдырғы тұрақты процесс. Достық, адалдық сезімдердің адамда бірден қалыптаса қоймайтындығы белгілі. Бұларға жалпыламалық сипат тән. Мәселен, ата-ананы, атамекенді, Отанды сүю секілді патриоттық сезімдер осы айтылғандардың мысалдары. 2. Эмоция мәнерлі қозғалыстар (адамның сырт пішінінен байқалатын ым-ишаралар) көбірек байқалады. Мұнда адам өзін тек организм тұрғысынан көрсете алады. 2. Сезімдерде мәнерлі қозғалыстар жөнді байқалмайды. Тұрақты, терең әсерлі сезім жеке адам психологиясының басты белгілерінің бірі.

17 слайд

18 слайд
Эмоциялар Сезімдер Эмоциялардың қызметін лимби жүйесі мен (ми бағанасының үлкен ми сыңарларына жақын жері) гипоталамус бөлігі (денесінің зат алмасуын, темпуратурасын реттестіретін жүйке орталығы) басқарып отырады. Мәселен, осы жүйке орталықтарына зақым келсе, адам тойғанын білмейтін немесе шөлі қанбайтын жағдайға ұшырайды. Сезім ми қабығының жұмысынан, атап айтқанда динамикалық стереотиптердің әркез жасалып, өзгеріп отыруынан жақсы көрінеді. Мұнда екінші сигнал жүйесінің басқарушылық ролі күшті болады. Сөз арқылы адам сезімдерінің өрісі кеңиді. Мәселен, сөз адамның интеллектік, эстетикалық, моральдық сезімдерінің қалыптасуына елеулі әсер етеді, соның арқасында сезімдер мен эмоцияларды тәрбиелеуге кең жол ашылады. Эмоциялар жануарларда да кездеседі. Жануарлар эмоциясы биологиялық сипаттағы реакциялардың жиынтығы. Адам сезімдеріне лайықты көріністер жануарлар психикасында кездеспейді. Адамдардың эмоциялары мен сезімдері қоғамдық-тарихи сипатта болып отырады. Мәселен, адамдардың жолдастық, адалдық, имандылық, борыштық, жауапкершілік сезімдері қазіргі нарық экономикасына өту кезеңінде жаңа мазмұнға ие болып келеді.

18 слайд

19 слайд

19 слайд

20 слайд
Қалыпты өсіп, келе жатқан нәресте өте эмоционалды. Ол үшін өмір жаңалыққа тола; білетіні аз болғандықтан оған барлық нәрсе өзгеше және маңызды болып тұрады. Ересектер тарапынан көп көңіл бөлінбесе оған қатты әсер етіп, эмоционалдық сферасының қалыптасуына әсер етуі мүмкін. Нәресте жанұядағы психологиялық жағдайды ықыласпен қабылдайды, қоршаған ортадағы тез қуанып, тез қайғысын өзінікі сияқты қабылдай алады. Ол қайғыға ортақтаса біледі, және жаны аши алады. Жылдар өте келе өзгеретін бұл әсершілдікті қолдап, нәрестенің осал, нәзік, таза, мөлдір эмоционалдық өмірінің құламауына көмектесу керек.

20 слайд

21 слайд
 Пнеймогра ф Әрқилы сезім күйлерінің пнеймограф аспабы арқылы зерттелуі және ирек сызықтармен бейнеленуі: а — адам шаттық күй кешкенде I минутта 17 рет тыныс алады. б — басынан өткен қайғы-мұңын есіне түсіргенде минутына 9 рет тыныс алады. в — қайғы-қасірет шеккенде 20 рет тыныс алады. г -қорқынышты, үрейлі жағдайда 1.минутта 64 рет тыныс алады. д — бойын ашу-ыза кернегенде минутына 40 рет тыныс алады. Сезім күйін зерттейтін аспап

21 слайд

22 слайд

22 слайд

23 слайд
1-топ «Сезім»: Эмоцияны зерттеуге, түзетуге арналған әдістеме тауып, оның мақсат-міндетімен, шартымен таныстыру болатын. Өз жұмыстарын қорғайды және топта өткізуге болады. 2-топ «Қуаныш»: Атақты суретшілердің бірнеше туындыларын көрсетіп, солардың қандай сезіммен, эмоциямен туындағаны туралы таныстыру қажет. 3-топ «Шаттық»: «Менің эмоцияларым» жаттығуы. Түрлі эмоциямен «Мен сізді көргеніме қуаныштымын» деп айтулары тиіс. Мысалы: Қатты қуанып тұрған, қорқып тұрған, уайымдап тұрған, ренжіп тұрған, абыржып тұрған, ұялып тұрған кейіпте. 4-топ «Бақыт»: Шығармашылық жұмыс: «Дәл қазір сен не сезініп отырсың, көңіл-күйің қандай?» Осы сұрақ бойынша сурет салу және оны қорғау. Рөлдік ойын

23 слайд

24 слайд
Жасырын ұяшықтар 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10

24 слайд

25 слайд
1.Эмоция дегеніміз не?

25 слайд

26 слайд
Эмоция – адамның түрлі органикалық қажеттеріне туып отыратын қысқа ситуациялы көңіл – күйі адам қуанғаннан, қамыққаннан көзіне жас алса, не болмаса бір нәрсеге мәз болып, күлсе, мұндай жағдайдың ұзаққа созылмайтыны белгілі.

26 слайд

27 слайд
2.Стеникалық эмоция деген не?

27 слайд

28 слайд
Стеникалық (гректің «стенос» - күш) – сергіткіш, қоздырғыш, энергиялық әрекетпен қамсыздандырады.

28 слайд

29 слайд
3.Сезім дегеніміз не?

29 слайд

30 слайд
Сезімдер – адамдардың бір-бірімен қарым-қатынас жасау қажетінен туатын және біртіндеп дамып отыратын бір сыдырғы тұрақты процесс.

30 слайд

31 слайд
4.Эмоциялардың түрлері?

31 слайд

32 слайд
Жағымды не ұнамды эмоциялар – адамның қажеттілігіне орайлас,оның ішкі өмірінің шарықтап,жан-жақты өсу шарттарының бірі болып табылады.Мысалы,сүйіспеншілік,көңіл қоштық,қуаныш. Жағымды не ұнамсыз – белсенді әрекетке азды-көпті нұқсан келтіретін сезімдер.Мысалы,қорқыныш,қайғы,абыржу,налу,үрейлену, үмітсіздену.

32 слайд

33 слайд
5.Сезім күйін зерттейтін аспап қалай аталады?

33 слайд

34 слайд
Сезім күйін зерттейтін аспап Пнеймограф деп аталады. Әрқилы сезім күйлерінің пнеймограф аспабы арқылы зерттелуі және ирек сызықтармен бейнеленуі: а — адам шаттық күй кешкенде I минутта 17 рет тыныс алады. б — басынан өткен қайғы-мұңын есіне түсіргенде минутына 9 рет тыныс алады. в — қайғы-қасірет шеккенде 20 рет тыныс алады. г -қорқынышты, үрейлі жағдайда 1.минутта 64 рет тыныс алады. д — бойын ашу-ыза кернегенде минутына 40 рет тыныс алады.

34 слайд

35 слайд
6.Астеникалық эмоция деген не?

35 слайд

36 слайд
Астеникалық (а жалғауы қарсылықты білдіреді) – сөндіруші, адамның белсенділігіне кедергі келтіретін, тежейтін, босаңсытатын, мақсатқа жету жолында қиындықты жеңуге кедергі келтіретін, етіп бөлуге болады

36 слайд

37 слайд
7.Көңіл–күй дегеніміз не?

37 слайд

38 слайд
Көңіл–күй – бұл қатты білінбейтін, тұрақты эмоционалды қалып. Көңіл – күй түсіңкі немесе сабырлы, қобалжулы немесе жабырқаңқы, салтанатты немесе көңілді болуы мүмкін. Бұл эмоционалды қалыптың – эмоциялық фоны болып табылады.

38 слайд

39 слайд
8.Құштарлық дегеніміз не?

39 слайд

40 слайд
Құштарлық – күшті және терең ұзақ мерзімді эмоциялық қалып. Құштарлық адамның ойы мен әрекетінің бағытын басқара отырып, тілегін қажеттіліктерін қанағаттандыратын әрекет.

40 слайд

41 слайд
9.Аффект дегеніміз не?

41 слайд

42 слайд
Аффект – бұл айқын байқалатын, эмоцияның қарқынды жарқ ететін ашу, ыза, шаттық үрей т.б. көрінетін, эмоционалдық қозудың жоғарғы дәрежесі.

42 слайд

43 слайд
10.Балаларда эмоция қалай дамиды?

43 слайд

44 слайд
Қалыпты өсіп, келе жатқан нәресте өте эмоцияналды. Ол үшін өмір жаңалыққа тола; білетіні аз болғандықтан оған барлық нәрсе өзгеше және маңызды болып тұрады. Ересектер тарапынан көп көңіл бөлінбесе оған қатты әсер етіп, эмоционалдық сферасының қалыптасуына әсер етуі мүмкін. Нәресте жанұядағы психологиялық жағдайды ықыласпен қабылдайды, қоршаған ортадағы тез қаунып, тез қайғысын өзінікі сияқты қабылдай алады. Ол қайғыға ортақтаса біледі, және жаны аши алады. Жылдар өте келе өзгеретін бұл әсершілдікті қолдап, нәрестенің осал, нәзік, таза, мөлдір эмоцияналдық өмірінің құламауына көмектесу керек.

44 слайд

45 слайд
Эмоция ассоциациясын құру 1-тапсырма Эмоция

45 слайд

46 слайд
2- тапсырма. Идеялар себеті Әр топтан білім алушы келіп жемістерден алады. Сол жемісте жазылған эмоциялық күйлерді анықтай отырып, мимикамен көрсетіп, алдарында берілген себетке жинап салады.

46 слайд

47 слайд

47 слайд

48 слайд

48 слайд

49 слайд
Үйге тапсырма: «Эмоциялық үрдістер мен жағдайлар» тақырыбын қайталау.

49 слайд

50 слайд

50 слайд