Эссеге қойылатын талаптар

1 слайд
ЖАЗЫЛЫМ ДАҒДЫСЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУ

1 слайд

2 слайд
ЖАЗЫЛЫМ ҮРДІСІНІҢ МОДЕЛІ 1-қадам • Жоспарлау 2-қадам • Алғашқы нұсқасын ұсыну 3-қадам • Қайта қарастыру 4-қадам • Түзету және редакциялау 5-қадам • Соңғы нұсқаДайын мәтін

2 слайд

3 слайд
Жазылым кезеңдері Жазуға дейінгі дағдылар Жазу кезіндегі дағдылар Жазудан кейінгі дағдылар Ойлау, ішкі үн, логикалық бірліктерге ажырату, сыртқы тіл. Талапқа сай алғашқы нұсқаны ұсыну, өңдеу және редакциялау жұмыстарын жүргізу, соңғы нұсқаны ұсыну. Ой бөлісу, артық-кемшілігін анықтау, рефлексия.

3 слайд

4 слайд
Оқушыларды эссе жазуға үйретудің тиімді жолдары

4 слайд

5 слайд
Мақсаты: • Эссе туралы түсінік беру, эссенің ерекшелігі, эссенің шығармадан айырмашылығын ажырату; • Эссенің құрылымы мен эссе жазу қадамдарымен танысу; • Оқушыларды эссе жазуға баулудың тиімді әдіс-тәсілдерін анықтау.

5 слайд

6 слайд
“ Шығармашылық дегеніміз – жеке адамның рухани жан байлығы танылатын әрекет, бұл бір адамды екінші адамға тәнті етіп тартатын өзіндік магнит іспетті” В.А. Сухомлинский

6 слайд

7 слайд
Шығармашылық жазылым Шығармашылық жазылым – өте шығармашылық тұрғыда жазылған, идея және стильден шығармашылық мінез көрінетін, жұмыс барысында өте көркем және әсерлі сөздер таңдалып қолданылған, әсерді жақсарту үшін сәйкестендірілген құрылым қолданылған; кейіпкерлері мен сюжеті жанды суреттеліп, оқиғалар реті жымдасып, оқырманды қызықтыратын жазылым түрі. Шығармашылық жазылымға тән сипаттар:  Жазылым өте шығармашылық тұрғыда жазылған. Идея және стильден шығармашылық мінез көрінеді;  Жұмыс барысында өте көркем және әсерлі сөздер таңдалып қолданылған;  Әсерді жақсарту үшін сәйкестендірілген құрылым қолданған;  Кейіпкерлері мен сюжеті жанды суреттеліп, оқиғалар реті жымдасып, оқырманды қызықтырады;  Шығармашылық жазылым түрлері Әңгіме сахналық сөз ЕртегіСценарий

7 слайд

8 слайд
Эссе дегеніміз – - бұл ұсынылған тақырып бойынша өздік жазба жұмысы, мәселенің жаңа қыры; - прозалық шағын шығарма; - публицистикалық проза; - еркін композиция (ғылыми емес); - белгілі тақырып, әрекет, ұғым не сұрақ бойынша адамның жеке ойы, алған әсері; - жаңа, ерекше, өзгеше ой мен әсер; - стандартты емес, субъективті боялған (көркем) көзқарасын жазбаша жеткізу; - классикалық жүйеге негізделген дәлелдеу т.б.

8 слайд

9 слайд
ЭССЕ ЖАЗУ  Эссе түрлері: сипаттау эссесі, келісу-келіспеу эссесі, дискуссивті эссе, аргументативті эссе.  Эссе құрылымы: кіріспе бөлім, негізгі бөлім және қорытынды бөлім.  Кіріспе бөлім: оқырман назарын аудару сөйлемдері және тезистік сөйлемнен тұрады.  Негізгі бөлім : Абзацтардан құралады. Әр абзац аңдату, мазмұндау және қорыту сөйлемдерінен тұрады.  Қорытынды бөлім : негізгі бөлімде айтылған ой қорытылып жазылады.

9 слайд

10 слайд
Эссе:  философиялық;  көркем әдеби ;  сыни;  тарихи-биографиялық;  ауызекі сөйлеу;  публицистикалық ;  рухани-діни көзқарас;  ғылыми-көпшілік;  беллетристикалық

10 слайд

11 слайд
Эссе жазуда қандай тәсілдерді қолданады?  хабарлау  баяндау  суреттеу  пайымдау  аналитикалық талдау  салыстыру  ойды ашық және дәл білдіру  рецензия  мақала  күнделіктің бір беті  хат  рефлексия

11 слайд

12 слайд
І Кіріспе бөлім «Салыстыру» әдісі. Эссе Шығарма

12 слайд

13 слайд
Эссе мен шығарманың айырмашылығы

13 слайд

14 слайд
Эссе құрылымы: Бірінші парағы (үлгісі алдын ала беріледі) Кіріспе (эссенің 30% көлемі) Негізгі бөлім (эссенің 60% көлемі) Қорытынды (эссенің 10% көлемі)

14 слайд

15 слайд
Кіріспе – аңдатпа, тақырыпты таңдау себебі және мәні. Белгілі тақырып бойынша қалыптасқан пікірлер. Кіріспеңіз магнит сияқты болуы керек. Магнит сияқты тартудың жолдары: • мақал-мәтел, қанатты сөз • сұрақ, риторикалық сұрақ • оқырманға қаратып айтылған сөз (елестетіп көріңізші...) • күтпеген жағдай • кездейсоқ бұрылыстар • айтылатын ой бойынша дәлел

15 слайд

16 слайд
Негізгі бөлім – ақпараттар орталығы, негізгі сұраққа жауап, идеяларды біртіндеп ашу. Жеке пікір. Жеке пікіріңді дәлелдейтін екі аргумент. Параллель екі аргументті өз пікірімен жарыстыра салыстыру; ұқсастықтарды іріктеу. Өз пікіріне аналог немесе ассоциация іздеу.

16 слайд

17 слайд
Қорытынды – тақырып бойынша дәлелді қорытынды мен жинақтау. Қорытындыны құрастыру үшін ұсынылатын әдістер: қайталау, суреттеу, цитата, әсерлі дәлелдеу.

17 слайд

18 слайд
Эссе жазу алгоритмі

18 слайд

19 слайд
1-қадам. Тақырыпты таңдаңыз. Берілген тақырыптардың сіз үшін маңызды, таныс, қызықтысын таңдау керек. Сонда эссе жазу қиынға соқпайды.

19 слайд

20 слайд
2-қадам. Контексті (мәнмәтінді) анықтаңыз. Тақырыпқа әр қырынан қараңыз. Тақырып мәнін анықтаңыз. Бір тоқтамға келіңіз. Өмірден түйгеніңізді алуға тырысыңыз. Тезис – бұл эссеңізде бір нәрсені дәлелдеуге немесе түсіндіруге тырысқаныңыз. Тезистің көлемі бір сөйлемнен артық болмасын, эсседегі сіз айтатын ойды с ый ғызу қажет.

20 слайд

21 слайд
3-қадам. Ақпаратты жинаңыз. Тезисті дәлелдемелермен толықтыру үшін, сізге ақпарат қажет. Өзіңіз білетін, оқыған ақпар а ттарды еске түсіріңіз. Фактілер қай жерден басталатынын байқаңыз. Сіздің көзқарасыңызды жоққа шығаратын пікірлер мен фактілерге назар салмаңыз. Жақсы эссе жазушы өз тезисі үшін дәлелдерді таба алады.

21 слайд

22 слайд
4 - қадам. Эссені жоспарлаңыз. Басты ойыңызды фактілермен дәлелдеңіз. Сіз жинаған барлық ақпаратты мұқият оқып алыңыз. Басты принциптер мен байқауларды көріп тұрсыз ба? Жазу барысында қандай тәртіпті сақтайтыңызды ойластырыңыз. Эссе құрылымын жинақтау үшін, қысқаша жоспар құрастырыңыз, п араграфтарға атау ойлаңыз. Қай дәлелді қай жерде қолданған тиімді?

22 слайд

23 слайд
5 - қадам. Алдымен негізгі бөлімді жазыңыз. Мәтін тезисін бекітуге көмектесетін басты ой ды анықтаңыз. Әрбір көзқарас мысал және дәлелдермен бекітілуі тиіс. Өз жоспарыңызды сақтаңыз, сөйлемдеріңізді логикалық тәртіпке келтіріңіз. Барлық негізгі идеяларды жазып болғасын, барлық үзінділерді байланыстыратын сөйлемдер таңдаңыз.

23 слайд

24 слайд
... тоқталғым келеді айтқым келгені ... ... проблеманы аша түседі мен автордың ... көзқарасымен толық келісемін автордың жеке көзқарасына тоқталсам... автордың ... менің ойыммен сәйкес келетін тұстарымен келіспеу қиын автордың ... ойын толығымен құптаймын автордың бұл пікірімен келіспеске болмайды өкінішке орай, автордың ... пікірі асығыс айтылған шешім сияқты ... дау туғызатыны сөзсіз ... халық даналығында бекер айтылмаған әрине, ... деген пікірлер де бар тарихқа жүгінсек... осы тұста ... тағы тоқталғым келеді нақтылай келе ..., эпиграфта айтылған ... ойға қайта оралғым келеді (сақина) ... деген сөздермен ойымды қорытындылағым келеді

24 слайд

25 слайд
Кіріспе Негізгі бөлім Қорытынды

25 слайд

26 слайд
6-қадам. Қорытынды жазыңыз. Өз негізгі идеяларыңызды жинақтап, оқырманға қай бағдарда оқып, оларды дамыту керегін ұсыныс жасаңыз. Тезистен қандай қорытынды шығаруға болады? Қандай сұрақтар жауапсыз қалды? Қорытындыңыз «қақпан» тәрізді болсын: парадокс, бұлтартпас дәлел, өлең жолдары, сұрақ, ғажайып оқиға, күлкілі жағдай т.б.

26 слайд

27 слайд
8 - қадам. Жазғаныңызды оқыңыз. Эссені басынан аяғына дейін тексеріңіз. Абзацтар санын анықтаңыз. Егер сізге ой тәртібі мен абзацтар құрылымы ұнамаса, оларды өзгертіңіз. Эссеге көркем құралдар: айшықтау мен ажарлау, троп пен фигураның түрлері пайдаланылды ма? (метафора, салыстыру, аллегория, символ және астарлы образдар, аллитерация, ассонанс).

27 слайд

28 слайд
7 - қадам . Кіріспені жазыңыз. Тезистік дәлелдемені қалай дәлелдейтіңізді жалпы суреттеңіз. Кіріспе жарқын фраза, салыстырмалы аллегориямен басталуына көңіл бөліңіз. Жалпы дәлелден бастаңыз, оны сұрақ немесе мәселемен, тезис және сіздің көзқарасыңызға қысқаша шолумен бекітіңіз.

28 слайд

29 слайд
9 - қадам. Қателерді тексеріңіз. Мәтіндегі қателерді тексеріңіз: грамматикалық, пунктуациялық, стилистикалық. Қайталанатын сөздер, жаргон дарда н қаш ыңыз . Эссе жазуда танымал тыныс белгі – сызықшаны қолданған дұрыс. Нүктені қоя біл.

29 слайд

30 слайд
Эссе соңында қандай сұрақтарға жауап берген дұрыс?

30 слайд

31 слайд
- белгілі бір қасиетім не сөзіммен ерекшелене алдым ба? - неге дәл осы оқиғаны, дәлелді мысалға алдым? - алынған аргументтер қисынды ма? - өзгелер менің пікірім жайлы қандай ойда болуы мүмкін? - мен үшін бұл жаңалық болды ма? - неге мен осы автордың пікірін дәйек ретінде алдым? - мені не тамсандырып, таңдандырады? - өз көзқарасымды өзгертуім мүмкін бе? - неліктен бұл маған ұнайды немесе ұнамайды? - бұл оқиға маған қандай әсер қалдырды? - мен нені үйрендім? - бұдан не түйдім? - эссем бір бүтін шығарма болды ма?

31 слайд

32 слайд
Эссе жазуда қандай қателіктерден аулақ болу керек?

32 слайд

33 слайд
- дәлелдердің аздығы, нақты еместігі; - дәлелдерді санамалап қана айту, есеп беру; - көп сөз; - шұбалыңқы сөйлемдер; - жауыр болған сөз тіркестерінен арылыңыз; - көпшіліктің пікірін ғана жазбаңыз; - көзіңіз жетпеген дәлелдерді жорамал түрінде қалдырыңыз; - ғылыми терминдермен эссені түсінуді ауырлатпаңыз

33 слайд

34 слайд
Эссе жазу дағдысын қалыптастыруда қолданылатын тиімді әдіс-тәсілдер

34 слайд

35 слайд
Мәтінмен жұмыс Оқылым кезеңі Ләззат алу және мәтін түрінің өзіндік ерекшеліктерін анықтау үшін оқу Ойды түртіп алу кезеңі Идеяларды жинақтап, жазуға дайындалу Жұппен “Эмоциялар кестесін” құру Жазылым кезеңі Бірлескен жазылым. Түпкі жазбаша жұмысты әзірлеу үшін бірлесіп, мұғалім жетекшілігімен және өз бетінше жазу

35 слайд

36 слайд
Ассоциация

36 слайд

37 слайд
Ассонанс, аллитерация Жамағат, жұмылып жұмада Жаратқанға жүгінейік! Жұмағына жеткізіп, жақындарымыз жанымызда жабықпай жүрсін! Жалғыз жүргендер жұптарын жолықтырсын! Жұбымыз жазылмай, жарқын жетістіктерге жетейік!

37 слайд

38 слайд
Тапсырма№1 Эссе түрлері: сипаттау эссесі, келісу-келіспеу эссесі, дискуссивті эссе, аргументативті эссе. Аталған эссе түрлерінің ішінен 1 таңдап, еркін тақырыпқа эссе жазу

38 слайд

39 слайд
Назарларыңызға рақмет!

39 слайд