"Фенолдар" тақырыбында

1 слайд
 Сабақ жоспары: №22  Оқытушы: Мамытова Е. А  Пән: химия  Күні:19.02.2018 ж  Топ:1ПВТ 17-1  Сабақ тақырыбы: «Фенолдар»  Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгеру сабағы. Жамбыл облысы әкімдігінің білім басқармасының «Жамбыл политехникалық колледжі» мемлекеттік коммуналдық қазыналық кәсіпорны

2 слайд
 Білімділік: фенолдар, фенол молекуласының құрылысы, фенолдардың түрлері, алыну жолдары, физикалық қасиетері, химиялық қасиеттері фенол және оның туындыларының қолданылуын түсіндіре отырып, білімдерін қалыптастыру.  Дамытушылық: фенолдар туралы білімдерін жетілдіре келе, қабілеттері мен дағдыларын дамытып, өздігінен жұмыс істеу дағдылары мен пәнге деген қызығушылықтарын арттыру.  Тәрбиелік: өз бетімен жұмыс жасауға, іздемпаздыққа тәрбиелеу. Сабақтың мақсаты:

3 слайд
 Қолданылатын және көрнекі құралдар : ЦБР және дидактикалық материалдар.  Пайдаланылған әдебиеттер:  1. Жалпы білім беретін мектептің жаратылыстану- математика бағытындағы 11- сыныбына арналған оқулық. Алматы « Мектеп» баспасы.  2. Органикалық химия Б. А. Мансұров Алматы « Атамұра» баспасы.  3. Интернет көздері. Сабақты жабдықтау:

4 слайд
 1. Білімгерлерді сабаққа дайындау, тақырыпты хабарлау  «Қызығушылықты ояту». Жаңа сабақты қабылдауға дайындық.  2. Өткен материалды қайталау және сұрау.  3. Жаңа тақырыпты түсіндіру, баяндау, есте сақтау.  Жаңа тақырыпқа байланысты видео көрсету.  4. Жаңа сабақты бекіту мақсатында интернет желісі бойынша « kahoot » сандық бағдарламасы бойынша тест ойынын ойнату.  Білімгерлерді бағалау.  5. Үй тапсырмасын беру. Сабақтың әдісі:

5 слайд
 І. Ұйымдастыру кезеңі  1. Сәлемдесу.  2. Аудитория тазалығына көңіл аудару,  3. Білімгерлерді түгендеу.  4. Білімгерлердің назарын сабаққа аудару. Сабақтың жүру барысы:  3мин

6 слайд
 «Спирттер, спирттердің түрлері, қолданылуы» тақырыбы бойынша деңгейлік тапсырмаларды орындау.    І деңгей – қызыл түс 5 –к баға  ІІ деңгей – сары түс 4 –к баға  ІІІ деңгей – жасыл түс 3 –к бағаІІ. Өткен материалды қайталау: 15 мин

7 слайд
   І деңгейлік сұрақ: Спирттер қандай қосылыстар, жіктелуі, мысал келтіру, жалпы формуласын және түрлерінің формулаларын тақтаға жазу.  2. ІІ деңгейлік сұрақ: Қаныққан бір атомды спирттер анықтамасын, түрлерін, изомерияларының формулаларын тақтаға жазу.  3. ІІІ деңгейлік сұрақ: Метил спирті (метанол) мен этил спиртінен (этанол) алынатын өнімдер және олардың қолдану салаларын айтып беру.

8 слайд
 1. І деңгейлік сұрақ: Көп атомды спирттер дегеніміз не, оларға қандай спирттер жатады, Көпатомды спирттердің сәйкес формуласын жаз: ксилит, сорбит, глицерин, этиленгликоль. Этиленгликольді этилен оксидін гидротациялап алу реакция теңдеуін жаз.  тақтаға жазу.    2. ІІ деңгейлік сұрақ: Глицеринді этил спиртінен қалай ажыратуға болады? Екі атомды спирттерді көмірсутектердің дигалогентуындыларын гидролиздеп алу реакция теңдеуін жаз.  3. ІІІ деңгейлік сұрақ: Химиялық қасиеттерінде көпатомды спирттердің біратомды спирттерден қандай өзгешеліктері барын атап айт. Жеке өкілдері Этиленгликоль және глицерин қандай салаларда қолданылады, физикалық қасиеттерін сипаттап беріңдер.

9 слайд
 Есеп:  а) 2-метил гексанол-3;  ә) 3-диметил, пентанол-2;  б) 3-диэтил бутанол-1;  в) 4-пропил пентанол-1;  структуралық формулаларын жазу қажет.  С 5 Н 11 ОН , С 4 Н 8 О, C 2 H 5 OH , С 4 Н 10 О – Mr – і н есептеу. Жазбаша түрде орындау:

10 слайд
 Жоспар:  1. Фенолдар. Құрылысы. Атаулары және изомерлері .  2. Физикалық қасиеттері.  3. Фенолдарды алу жолдары.  4. Химиялық қасиеттері.  5. Фенол және оның туындыларының қолданылуы. Та қырыбы: Фенолдар. Жаңа сабақ өту барысы 54 мин

11 слайд

12 слайд
1. Фенолдар — бензол са қ инасында ғ ы бір немесе бірнеше сутек атомдарының орнын гидроксотоп бас қ ан ароматты көмірсутектердің туындылары . Ең қарапа йым өкілі — фенол С 6 Н 5 ОН немесе гидроксибензол

13 слайд

14 слайд

15 слайд

16 слайд
Фенол

17 слайд

18 слайд

19 слайд
 Фенол молекуласында ғ ы атомдар бір-біріне өзара әсер ететіндіктен, полярлы қ осылыс болады .

20 слайд
Фенолдың құрылысы

21 слайд
Фенолдың түрлері:

22 слайд

23 слайд

24 слайд

25 слайд
Фенол — түссіз кристалды қ зат. 43°С-та балқиды. Ауада ашық қал ғ анда тотығатындықтан, әуелі қызғылт түске, сосын қоңырқай түске боялады. Бөлме температурас ын да аздап қана ериді, ал 60°С-тан жоғары қыздыр ғ анда, суда шексіз ериді. Фенол — улы зат, теріні күйдіреді. Ерітіндісі антисептик ретінде қолданылады. 2. Физикалық қасиеттері

26 слайд
2.Физикалық қасиеттері  Фенол теріні күйдіреді. Медицинада алғаш қолданылған антисептиктердің бірі болып табылады. Фенол адам мен жануарлардың несебінде болады, өйткені құрамында бензол сақинасы бар белоктық аминоқышқылдар организмде ыдырағанда фенол пайда болады.

27 слайд
 Техникада фенол тас көмір смоласынан, сондай-ақ синтетикалық тәсілдермен алынады: хлорбензолдан, сілтілік балқыту арқылы бензолсульфоқышқыл тұздарынан, бензол мен пропиленнен кумол алу сатысы арқылы алынады.3. Алу жолдары

28 слайд
Алу жолдары  1. Жолы: Фенолды көбіне тас көмір шайыр ын өңдеу ар қ ылы алады. Сондай-а қ ароматты көмірсутектерінің галогентуындыларын сілтімен әрекеттестіріп алады

29 слайд
2. Жолы: Кумолдық жолмен бензол мен пропиленнен алады. Бұл процесті қысқаша былай өрнетеуге болады:реакция нәтижесінде қосымша өнім ацетон түзеледі.

30 слайд

31 слайд
 Фенолдың химиялық қасиеттері гидроксил тобына және бензол сақинасына байланысты.  Гидроксилл тобының реакциялары:  Фенолдың қышқылдық қасиеті спирттерден басым болғанымен, ол әлсіз қышқыл. Тіпті көмір қышқылы мен сірке қышқылынан да әлсіз, лакмустың өзін өзгерте алмайды . Спирттен өзгешелігі – фенол қышқылдармен әрекеттеспейді.  1. Фенолды балқу температурасына дейін қыздырып , оған металл натрий салса, реакция сутек бөле жүреді: нәтижесінде натрий феноляты түзеледі, фенолдың бұл қасиеті спирттерге ұқсас. 4. Химиялық қасиеттері. Гидроксилл тобының реакциялары:

32 слайд

33 слайд
 2. Спирттерден ерекшелігі-фенол қышқылдық қасиет көрсететіндіктен,сілтілердің судағы ерітіндісімен әрекеттесіп, реакция нәтижесінде тұздар ( фенолят ) түзе леді .Химиялық қасиеттері. Гидроксилл тобының реакциялары:

34 слайд
 Электрофильді орынбасу реакциялары . Фенолдың гидроксил тобы бензолдың орто және пара- орындарына үлкен әсерін тигізеді. Бұл орындарда электрофильді орынбасу реакциялары жеңіл өтеді.  3. Фенол бромды сумен оңай әрекеттесіп , ақ түсті 2,4,6 – трибромфенол тұнбаға түседі. Бұл-фенолдың сапалық реакциясы.  4. Концентрациялы азот қышқылымен әрекеттескенде ,2,4,6- тринитрофенол алынады. Бұл қосылысты пикрин қышқылы деп атайды. Пикрин қышқылы-сары түсті қопарғыш зат. Химиялық қасиеттері. Бензол сақинасының реакциялары:

35 слайд
Химиялық қасиеттері. Бензол сақинасының реакциялары  3. Фенол бромды сумен оңай әрекеттеседі. Концентрациялы азот қышқылымен әрекеттеседі.

36 слайд

37 слайд
 Фенол темір хлоридімен күлгін түсті кешенді қосылыс түзеді, бұл реакцияны фенол үшін сапалық реакция ретінде пайдалануға болады.Химиялық қасиеттері .

38 слайд
 Видео көрсету

39 слайд
Фенолдың 3—5%-тік ерітіндісін зиянды микробтарды жою үшін антисептик ретінде қолданады. Фенолдан түрлі д ә рі-д ә рмектік препараттарды, бояуларды, синтездік шайырлар мен пластмассаларды, қ опарғыш заттарды синтездеп алады .5. Фенол және оның туындыларының қолданылуы.

40 слайд

41 слайд
Фенол—улы зат, көп мөлшері теріні күйдіреді, табиғатқа зиянын тигізеді, сондықтан өндіріс қалдықтарындағы фенолды ағын суға жібермеу ж ә не зиянсыздандыру қажет. Ө ндірістік қалдық сулардағы фенолды бактериялық ә діспен тазарту мүмкін емес, өйткені фенолдың залалсыздандырғыш қасиеті бар. Сондықтан фенол қоспаларын озондау әдісімен тазартады. Фенолдың буы да улы. Оны тағам өнімдеріне жақындатуға болмайды! 5. Фенол және оның туындыларының қолданылуы.

42 слайд

43 слайд
5. Фенол және оның туындыларының қолданылуы.

44 слайд
5. Фенол және оның туындыларының қолданылуы. Фенол  көптеген микроор ганизмдерді өлтіретін болғандықтан жиғаздарды,оның ерітіндісі хирургиялық аспаптарды, қамбаларды залалсыздандыруға қолданылады.Бояғыш,дәрілік заттар жасауда пайдаланылады.Әсіресе көп мөлшерде фенолоформальдегид пласт массаларын алуда жұмсалады. Таскөмірден алынатын шайырдан өндіріске қолданылатын фенол алынады.

45 слайд
5. Фенол және оның туындыларының қолданылуы.

46 слайд

47 слайд
Ӏv . Сабақты бекіту 15 мин  Тренинг ойыны . Жаңа сабақты бекіту мақсатында интернет желісі бойынша « kahoot » сандық бағдарламасы бойынша тест ойынын ойнату.

48 слайд
 Жаңа сөздер:  Фенолды гидроксибензол деп атайды.  Гидроксил топтарының өзара орналасуына байланысты екіатомды фенолдың үш изомері болады.  Фенол суда жақсы еритін сары түсті кристалдық зат.  Өндірісте фенолды тас көмір шайырынан алады.  Зертханада фенолды бейорганикалық заттардан алады.  Феолды бояулар, дәрі-дәрмектер, фотореактивтер алу үшін қолданады.  Фенол сілтілердің судағы ерітіндісімен әрекеттесіп, реакция нәтижесінде тұздар түзеді.  Фенол темір (ІІІ) хлоридімен әрекеттескенде күлгін түсті кешенді қосылыс түзеді.  Фенолды микроорганизмдерді жоятын антисептик әсеріне байланысты медицинада зарасыздандыру үшін қолданады .

49 слайд
 Берілген стикерлер, деңгейлік сұрақтар, үлестірмелі қағаздар, тест ойыны бойынша жинақтап баға қою. Білімгерлерді бағалау 2 мин

50 слайд
 2 . § 8,5 тақырыпты үйде жақсылап оқып, формулаларды жаттау. v. Үй тапсырмасын беру 1 мин.

51 слайд
 Назарларыңызға рахмет !