Материалдар / Генетиканың даму тарихы
2023-2024 оқу жылына арналған

қысқа мерзімді сабақ жоспарларын

жүктеп алғыңыз келеді ма?
ҚР Білім және Ғылым министірлігінің стандартымен 2022-2023 оқу жылына арналған 472-бұйрыққа сай жасалған

Генетиканың даму тарихы

Материал туралы қысқаша түсінік
Генетиканың даму тарихы. ортасына белгілі көзқарастар және студенттердің дүниетанымын дамыту. Еркін сөйлеу, салыстыра білу, қабілеттерін дамыту.
Авторы:
Автор материалды ақылы түрде жариялады.
Сатылымнан түскен қаражат авторға автоматты түрде аударылады. Толығырақ
23 Қаңтар 2022
380
0 рет жүктелген
Бүгін алсаңыз 25% жеңілдік
беріледі
770 тг 578 тг
Тегін турнир Мұғалімдер мен Тәрбиешілерге
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
Бұл бетте материалдың қысқаша нұсқасы ұсынылған. Материалдың толық нұсқасын жүктеп алып, көруге болады
img_page_1
Материал жариялап тегін сертификат алыңыз!
Бұл сертификат «Ustaz tilegi» Республикалық ғылыми – әдістемелік журналының желілік басылымына өз авторлық жұмысын жарияланғанын растайды. Журнал Қазақстан Республикасы Ақпарат және Қоғамдық даму министрлігінің №KZ09VPY00029937 куәлігін алған. Сондықтан аттестацияға жарамды
Ресми байқаулар тізімі
Республикалық байқауларға қатысып жарамды дипломдар алып санатыңызды көтеріңіз!
Ж ҮРЕКТЕН ЖҮРЕККЕ

1 слайд
Ж ҮРЕКТЕН ЖҮРЕККЕ

2 слайд

 1 - топ: Моногибридтер  2 – топ: Дигибридтер  3 – топ: Полигибридтер

3 слайд
 1 - топ: Моногибридтер  2 – топ: Дигибридтер  3 – топ: Полигибридтер

ҮЙ ЖҰМЫСЫ Тақырып: Генетиканың даму тарихы.

4 слайд
ҮЙ ЖҰМЫСЫ Тақырып: Генетиканың даму тарихы.

“ САНДАР С ӨЙЛЕЙДІ” 190 1 жы л 1906 жыл 1909 жыл 1914 жыл 1865 жыл

5 слайд
“ САНДАР С ӨЙЛЕЙДІ” 190 1 жы л 1906 жыл 1909 жыл 1914 жыл 1865 жыл

 1-топ: Иттердегі жүннің қара болуы, қоңыр түске қарағанда доминантты, жүннің қысқа болуы ұзын болуына қарағанда доминантты.

6 слайд
 1-топ: Иттердегі жүннің қара болуы, қоңыр түске қарағанда доминантты, жүннің қысқа болуы ұзын болуына қарағанда доминантты. Екі белгісі арқылы гетерозиготалы иттен қандай күшіктер дүниеге келуі мүмкін?  2-топ: Асбұршақтың түсінің сары болуы, жасыл түске қарағанда доминантты, сырты тегіс болуы кедір бұдырлы болуына қарағанда доминантты. Екі белгісі арқылы гетерозиготалы асбұршақтан қандай ұрпақ алынады?  3-топ: Раушангүлділердің түсі ақ болуы, қызыл түске қарағанда доминантты, сырты тікенекті болуы тікенексіз болуына қарағанда доминантты. Екі белгісі арқылы гетерозиготалы раушангүлділерден қандай ұрпақ алынады? Есептер шы ғару

7 слайд

Адам генетикасы және оның әдістері

8 слайд
Адам генетикасы және оның әдістері

 Сабақтың мақсаты: Тіршілік ортасына белгілі көзқарастар және студенттердің дүниетанымын дамыту. Еркін сөйлеу, салыстыра білу

9 слайд
 Сабақтың мақсаты: Тіршілік ортасына белгілі көзқарастар және студенттердің дүниетанымын дамыту. Еркін сөйлеу, салыстыра білу, қабілеттерін дамыту.  Білімділік – Адамның тұқым қуалаушылығын зерттеудің негізгі генеалогиялық , цитогенетикалық, егіздік, онтогенетикалық, популяциялық, биохимиялық әдістері туралы түсінік беру және адам генетикасының ерекшеліктерімен таныстыру. Адамда тұқым қуалайтын аурулардың пайда болуын болжау және ерте анықтау үшін генетикалық білім қажеттілігі туралы айту.  Дамытушылық – студенттерге денсаулықтың генетикалық негіздері туралы білімдерін тереңдете отырып, ойлау қабілетін дамыту. Ойларын салыстыруға, анализдеуге, тұжырым жасауға және қорытындылауға үйрету.  Тәрбиелік – студенттерге тұқым қуалайтын ауруларды зерттеу тәсілдерін және олардың маңызын түсіндіре отырып, салауатты өмір салтын қалыптастыруға тәрбиелеу.

 Адам генетикасы. Адамның тұқымқуалаушылық және өзгергіштік қасиетін зерттейтін генетика ғылымының бір саласын антропогенетик

10 слайд
 Адам генетикасы. Адамның тұқымқуалаушылық және өзгергіштік қасиетін зерттейтін генетика ғылымының бір саласын антропогенетика деп атайды. Адамның биологиялық пісіп – жетілуі, мінез –құлық қасиеттері тұқымқуалайтын гендердің бақылауында болады. Адамның денесі 500 триллиондай жасушадан тұратын болса, оның әрбір дене жасушасы 46 хромосомадан, ал жыныс жасушаларында 23 хромосома болады. Адамның генетикалық объект ретіндегі ерекшелігі – оның генетикасын зерттеуді қиындататын көптеген қайшылықтар бар. Олар: жыныстық жағынан кеш пісіп жетілетіндігі; әр отбасынан тарайтын ұрпақ санының аздығы; барлық ұрпақтың тіршілік ортасын теңестірудің мүмкін еместігі; хромосома санының көп болатындығы; адамға тәжірибе жасауға болмайтындығы және басты бір қайшылық – адамның кейбір тұқым қуалайтын қасиеттерінің, мысалы, қабілеті мен мінез-құлқының дамып қалыптасуына кедергі келтіретін ұлтшылдық, нәсілшілдік сияқты әлеуметтік теңсіздіктің болатындығы. Осы аталған қиыншылықтарға қарамастан, кейінгі кездерде адам генетикасы жедел қарқынмен дамуда. Ең соңғы жаңалықтардың бірі – ХХІ ғасырдың басында адамның генетикалық кодының шешілуі.

АДАМ ГЕНЕТИКАСЫН ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ ГЕНЕАЛОГИЯЛЫҚ ӘДІС ЦИТОГЕНЕТИКАЛЫҚ ӘДІС ЕГІЗДІК ӘДІС ОНТОГЕНЕТИКАЛЫҚ ӘДІС ПОПУЛЯЦИЯЛЫҚ ӘДІС

11 слайд
АДАМ ГЕНЕТИКАСЫН ЗЕРТТЕУ ӘДІСТЕРІ ГЕНЕАЛОГИЯЛЫҚ ӘДІС ЦИТОГЕНЕТИКАЛЫҚ ӘДІС ЕГІЗДІК ӘДІС ОНТОГЕНЕТИКАЛЫҚ ӘДІС ПОПУЛЯЦИЯЛЫҚ ӘДІС БИОХИМИЯЛЫҚ ӘДІС

Генеалогиялық әдіс Адамда болатын түрлі белгілер мен қасиеттердің немесе аурулардың тұқым қуалауын, оның шыққан тегіне қарай

12 слайд
Генеалогиялық әдіс Адамда болатын түрлі белгілер мен қасиеттердің немесе аурулардың тұқым қуалауын, оның шыққан тегіне қарай зерттейді. Бұл әдіс бойынша туыстық қатынастарды, туыстар арасындағы аурулардың бірнеше ұрпақ бойы тұқым қуалау сипатын, оның шыққан тегіне шежіре құрастыру арқылы зерттеп анықтайды.

Генеалогиялық әдіс Шежірені құрастырудағы негізгі шартты белгілер: 1 — ер адам; 2 — әйел адам; 3 — жынысы анықталмаған; 4 — з

13 слайд
Генеалогиялық әдіс Шежірені құрастырудағы негізгі шартты белгілер: 1 — ер адам; 2 — әйел адам; 3 — жынысы анықталмаған; 4 — зерттеліп отырған белгі кездесетін адам; 5 — зерттеліп отырған рецессивті геннің гетерозиготалытасымалдаушысы; 6 — неке; 7 — ер адамның екі әйелмен некесі; 8 — туыстық неке; 9 — ата-анасы, балалары және олардың туылу реті; 10 — екі жұмыртқалық егіздер; 11 — бір жұмыртқалық егіздер.

 Генеологиялық әдіспен көптеген аурулардың тұқым қуалайтындығы анықталған. Соның бірі — гемофилия.

14 слайд
  Генеологиялық әдіспен көптеген аурулардың тұқым қуалайтындығы анықталған. Соның бірі — гемофилия.

 Осы ауру бойынша ағылшын королевасы Виктория әулетінің шежірелік сызбанұсқасы жасалған.  Сонда Виктория мен оның зайыбы мұ

15 слайд
 Осы ауру бойынша ағылшын королевасы Виктория әулетінің шежірелік сызбанұсқасы жасалған.  Сонда Виктория мен оның зайыбы мұндай аурумен ауырмаған. Олардың арғы тегінде де ешкім гемофилиядан зардап шекпеген. Бірақ Викторияның ата-анасының біреуінің жыныс жасушасында мутация пайда болған болу керек. Соған байланысты королева Виктория гемофилияның генін тасымалдаушы болып, өзінің көптеген ұрпақтарына таратқан. Сөйтіп, Викториядан мутантты гені бар Х хромосоманы алған барлық ер жынысты ұрпақ гемофилиямен ауырған.

Гемофилия ауруының тұқым қуалауы

16 слайд
Гемофилия ауруының тұқым қуалауы

Цитогенетикалық әдіс Сау немесе ауру адамның кариотипіне ( хромосома жиынтығына ) цитогенетикалық талдау жасалады. Бұл әдіс

17 слайд
Цитогенетикалық әдіс Сау немесе ауру адамның кариотипіне ( хромосома жиынтығына ) цитогенетикалық талдау жасалады. Бұл әдісті қолдану адамның дене және жыныс жасушаларында пайда болатын хромосомалық өзгерістерді байқауға мүмкіндік туғызады. Мұндай өзгерістер түрлі аурулардың тууына себепкер болады. Сондықтан бұл әдіс медицинада диагностикалық мақсатта қолданылады.

Цитогенетикалық әдіс Хромосомалық өзгерістердің нәтижесінде туындайтын аурулар: Клайнфельтер синдромы, Тернера-Шерешевский, Д

18 слайд
Цитогенетикалық әдіс Хромосомалық өзгерістердің нәтижесінде туындайтын аурулар: Клайнфельтер синдромы, Тернера-Шерешевский, Даун, Патау, Эдвардс синдромы және т.б.

19 слайд

20 слайд

21 слайд

22 слайд

23 слайд

Егіздік әдіс 1 — бір жұмыртқалық егіздер 2 — екі жұмыртқалық егіздерБелгі қасиеттердің дамып қалыптасуы үшін тұқым қуалаушылық

24 слайд
Егіздік әдіс 1 — бір жұмыртқалық егіздер 2 — екі жұмыртқалық егіздерБелгі қасиеттердің дамып қалыптасуы үшін тұқым қуалаушылық пен сыртқы ортаның әсрін зерттейді, сонымен қатар адамның кейбір тұқым қуалайтын ауруларға бейімділігін алдын ала анықтауға көмектеседі.

Егіздік әдіс

25 слайд
Егіздік әдіс

Егіздік әдіс Белгілері Ұқсастығы, % Бір жұмыртқалы Екі жұмыртқалы Қалыпты Қан топтары(АВ0) 100 46 Көзінің түсі 99,5 28 Шашының т

26 слайд
Егіздік әдіс Белгілері Ұқсастығы, % Бір жұмыртқалы Екі жұмыртқалы Қалыпты Қан топтары(АВ0) 100 46 Көзінің түсі 99,5 28 Шашының түсі 97 23 Патологиялық Бронхиальды астма 19 4,8 Туберкулез 37 15 Эпилепсия 67 3 Шизофрения 70 13

ОНТОГЕНЕТИКА ЛЫҚ ӘДІС Адамның онтогенезі барысында тұқым қуалайтын өзгерістердің бар – жоғы анықталады.

27 слайд
ОНТОГЕНЕТИКА ЛЫҚ ӘДІС Адамның онтогенезі барысында тұқым қуалайтын өзгерістердің бар – жоғы анықталады.

Популяциялық әдіс Түрлі тұқым қуалайтын өзгерістердің адам популяциясына таралу жиілігі зерттеледі.

28 слайд
Популяциялық әдіс Түрлі тұқым қуалайтын өзгерістердің адам популяциясына таралу жиілігі зерттеледі.

Биохимиялық әдіс Қандай генетикалық өзгерістерден зат алмасудың ауытқуы болғанын осы әдіспен анықтайды. Бұл әдіс тек нәтижес

29 слайд
Биохимиялық әдіс Қандай генетикалық өзгерістерден зат алмасудың ауытқуы болғанын осы әдіспен анықтайды. Бұл әдіс тек нәтижесінде ферменттер қызметі бұзылатын ауруларға ғана қолданылады.

 Моногибридтер тобы: генеалогиялық әдіс.  Дигибридтер тобы: егіздік әдіс.  Полигибридтер тобы: популяциялық әдіс.

30 слайд
 Моногибридтер тобы: генеалогиялық әдіс.  Дигибридтер тобы: егіздік әдіс.  Полигибридтер тобы: популяциялық әдіс. «Постер» әдісі

«Аквариум әдісі »

31 слайд
«Аквариум әдісі »

 Жер бетінде тіршілік ететін барлық адам баласы бір ғана полиморфты түр – саналы адам болып есептелінеді. Адам генетикасы к

32 слайд
 Жер бетінде тіршілік ететін барлық адам баласы бір ғана полиморфты түр – саналы адам болып есептелінеді. Адам генетикасы классикалық генетика заңдылықтарына негізделіп, молекулалық, жасушалық, организмдік және популяциялық құрылым деңгейлеріндегі тұқым қуалаушылық пен өзгергіштіктердің құбылыстарын зерттейді. Қорытынды

 Адам генетикасы және оның әдістері.  Әрбір студент өз жанұясының шежірелік картасын құру. Үйге тапсырма:

33 слайд
 Адам генетикасы және оның әдістері.  Әрбір студент өз жанұясының шежірелік картасын құру. Үйге тапсырма:

Назарларыңызға рахмет!

34 слайд
Назарларыңызға рахмет!