Ғылыми жұмыс "Ханбұғау ойыны" 7-сынып

1 слайд
Тақырыбы: Ханбұғау

2 слайд
Мазмұны I. Кіріспе 1. Ханбұғау ойыны II. Негізгі бөлім. 2. 1 Мектепте балаларға шахмат үйретудің қажеттілігі. 2. 2.Ханбұғау ойнындағы термин сөздер 2. 3 Ханбұғау ойынындағы фигуралар атауы III. Қорытынды. ІV. Пайдаланылған әдебиеттер тізбесі

3 слайд
1.Ғылыми зерттеу жұмысының мақсаты: Шахмат ойынына негізге алып, «ханбұғау» ойынын математикамен байланыстыра отырып, оқушының логикалық ойлауының дамуына ықпал ету және келешек ұрпаққа насихаттау, үлгі ету. Міндеттері: мәселе бойынша ғылыми - теориялық әдебиеттермен танысу; → ғаламтор және ақпарат көздерінен мәліметтерді жинақтау; → шахматтың логикалық және математикалық ойлауды дамытуға жағымды әсерін зерттеу; → зерттеу нәтижелеріне талдау жасау. Болжам: Ханбұғау ойынының терминдери, жүру жолдары мен фигуралары туралы қарастырылды. Зерттеу кезеңдері: 1-кезең – Зерттеу тақырыбын табу, әдебиеттермен танысу және материалдар жинақтау; 2-кезең- Талдамаларды жобалау; 3-кезең- Жинақталған материалды сұрыптап, негізгі мақсатты ашуға жұмыстану; 4-кезең- Талдау жасап, жұмысты жүйелеу, рәсімдеу, қорытындылау, жазу. Зерттеу әдісі: Зерттеуде іздену, жинақтау, саралау, әдеби-ғылыми талдау.

4 слайд
5. Эмпирикалық әдістер • бақылау • салыстыру • анкета жүргізу • сұхбаттасу 6 .Математикалық әдістер • статистикалық мәліметтерді өңдеу 7 .Зерттеу нәтижесі : Шахмат және ханбұғау туралы жинақталған тарихи және ғылыми сипаттағы деректерді енгізе отырып, оқушыларға насихат жүргізіледі. 8. Күтілетін нәтиже: –    Оқушыда ханбұғадың ерекше тұтары мен қолданылуы туралы түсінік қалыптасады; –   Осы бағытта өз тарапынан не істеу керек екеніне мақсат қояды; –   Ойын туралы нақты білімі қалыптасады. 9. Зерттеу жұмысының практикалық бағыттылығы: Мектепке бұл ойын қажет пе? деген сұраққа жауап іздеуде; мектепте шахмат пәнінен факультатив сабақ немесе үйірме ұйымдастыруға назар аудартуда болып табылады.

5 слайд
10. Зерттеу жұмысының жаңалығы : Бастауыш мектепте «ханбұғау»ойыны тақтасында орындалатын математикалық және геометриялық сипаттағы тапсырмалар жинағын дайындауы. Қорытынды: Ханбұғау ойыны оқушының логикалық қабілетін сонымен қатар қызығушылығын арттыратын ойын. Оны сыныптан тыс уақытта оқушылармен ойнау оның математикалық сауаттылығы артады

6 слайд
І Кіріспе бөлім Мен мектеп табалдырығын аттағалы шахмат үйірмесіне қатысамын. Шахмат әліппесін үйрендім. Шахмат - интеллектуалдық спорт түрі ғана емес, сонымен бірге баланың ойлау қабілетін дамытудың керемет құралы. Шахматтың оқушы дамуына орасан зор мүмкіндіктерге ие екенін В. А. Сухомлинский де айтқан болатын. Шахматты міндетті пән ретінде мектеп бағдарламасына енгізу мәселесін көтеріп жүрген педагог ұстаздардың барлығы да бірауыздан шахматтың оқушы бойында өмірге қажетті қасиеттерді қалыптастыратынына сенімді. Балалардың ерте жастан дамуына шахматтың игі әсер ететіні көптеген зерттеулер барысында дәлелденген. Шахматқа үйрету мектеп бағдарламасына енгізілген Татарстан, Ресейдің Свердловск облысында шахматшы – оқушылардың барлық пәндер бойынша жалпы оқу үлгерімінің деңгейі едәуір жоғары екенін көрсеткен. Сингапур, Түркия, Греция, АҚШ, Испания сияқты мемлекеттерде жүргізілген эксперименттер осындай нәтижелерді көрсетті. Бастауыш мектепте шахматқа үйрету пәні енгізіліп, оқытушы ұстаздар шахмат пен математиканың арасындағы терең және тығыз байланысты аңғара білуге үйретсе, онда бұл ежелгі, тамаша ойынмен айналысу оқушылар үшін өте пайдалы әрі нәтижелі болар еді.

7 слайд
Осы мәселенің зерттелуіне аз да болса, өз үлесімді қосқым келіп, ғылыми - зерттеу жұмысымның тақырыбын «Шахмат пен математиканың байланысын зерттеу»деп таңдап алдым. Бұл тақырыпқа қызыққан себебім, мен шахматпен 8 жасымнан бері айналысып келемін және шахматты өте жақсы көремін. Математика пәніне де ықыласымның зор болуына менің әкемнің ықпалы зор болды. Оқушылары үнемі математика пәні бойынша мектепішілік, қалалық, облыстық сайыстарда жүлделі орындарға ие болады. «Ханбұғау »адамның математикалық ойлауын, логикасын, зейінді шоғырландыру қабілетін дамытатынын сеніммен айтуға болады. Осыдан келе, ғылыми - зерттеу жұмысымның мақсатын: Математика мен «ханбұғау» ойыны арасындағы байланысты анықтау және балалардың дамуына жағымды әсерін дәлелдеу деп айқындадым.

8 слайд
2. 1 Мектепте балаларға шахмат үйретудің қажеттілігі. 1 - тарау. Мектепте балаларға шахмат үйретудің қажеттілігі. §1. 1. Тәжірибелі шахматшы - педагогтардың ой - пікірлеріне шолу. Мектепте шахматқа үйрету тәжірибесімен бөлісетін педагогтардың баспасөз беттеріндегі жарияланымдары қазіргі таңда өте аз. Бұл мәселені зерттеуде тек қана мектепке арналған, әлемдегі ең тұңғыш шахмат - оқулықтың авторы Игорь Георгиевич Сухиннің еңбегі орасан зор. Жастық шағында математика пәнінің мұғалімі болып, кейіннен гроссмейстер атанған Рихард Рети «Жас кезімде менің сүйіп айналысқан екі ісім болды: математика және шахмат. Кейіннен математиканы шахматқа айырбастаған себебім кейбіреуге оғаш көрінуі мүмкін: математикаға қарағанда шахматта нағыз өмір бар»,- дейді. Ал данышпан философ Эвальд Ильенковтың 1984 жылы «Наука и жизнь» журналында жарияланған «Мектеп ойлауға үйрету керек» деген мақаласында былайша тұжырымдайды: «Ойлауға үйрету – бұл ең алдымен диалектикаға үйрету... Диалектикалық тұрғыда ойланатын адам диалектикалық тұрғыда ойлана алмайтын адамнан несімен ерекшеленеді? Өзімен - өзі оңаша, «оппонентсіз», «дұрыс» және «бұрыс» жақтарын ой елегінен өткізе білу дағдысымен ерекшеленеді».

9 слайд
Ендеше, осы бағытты өзіме негіз ретінде ұстана отырып мен шахмат ойынының тактикасын басшылыққа ала отырып, «ханбұғау» ойынын зерттеу жұмысыма негіз ретінде алды. «Ханбұғау» - адамның ақыл- ой дамуына ықпал ететін білім. «Ханбұғау» ойыны балаларға тек қуаныш сыйлайтын ойын ғана емес, ойлауды дамытудың тиімді құралы. «Ханбұғау» ойыны сонымен қатар, кеңістікті бағдарлай алу қабілетін дамытуға , ойлаудың аналитикалық синтетикалық жолдарын, ой тұжырымдарын жасау, есте сақтау, қорытынды жасай алу қабілетін, мақсат қос білу қабілетін дамытуға көмектеседі. Елбасымыз шахматтың тұнып тұрған есеп екенін айта келіп, «Есепке жүйрік адам математиканы еркін меңгереді» деген болатын. Сондықтан «Ханбұғау» ойыны мен математика ғылым мен ілім ұштасып жатқан тұтас ұғым деп түсінуіміз керек. 

10 слайд
2. 2.Ханбұғау ойнындағы термин сөздер Термин сөздер *Партия-ойыншылардың ойнаған әрбір ойыны *Стратегия- ойынның  жоспары *Тактика- айла- тәсіл *Дебют – ойынның басталуы,яғни алғашқы 10-15 жүріс. *миттельшпиль- ойынның ортасы, шахматтың ең бір қызық кезеңі *Эндшпиль- ойынның аяғы, шахматтың соңғы кезеңі   Шахмат тақтасында фигуралар 3 түрлі жолмен жүре алады. Олар: Вертикаль жолдар, Горизонталь жолдар және диогональ жолдар.

11 слайд
2. 3 Ханбұғау ойынындағы фигуралар атауы Фигуралардың атауы: • Хан - ең маңызды фигура • Ханзада – ханның оң қолы, ең күшті фигура • Жауынгер — ханзададан кейінгі күшті фигура • Батыр – ең әлсіз  ойыншы Фигуралар  екіге бөлінеді. • Ауыр фигуралар: Хан, ханзада • Жеңіл фигуралар: жауынгер, батыр Шахмат фигураларының жүрістер туралы мағлұматтар беру Патша жүріс Ханзада жүрістер Жауынгер жүрістер Батырлар жүрістер

12 слайд
III. Қорытынды. «Ханбұғау» ойынының тақтасын алдағы уақытта математика пәнімен біріктіре отырып, оның әрбір кіші мектеп жасындағы баланың логикалық ойлауына негіз болады деп ойлаймын. Алдағы кезде осы ойынды кең көлемде дамытып, сынып оқушыларымен ойнау арқылы қызығушылықтарын арттыруға көмек қолымды тигіземін. Осы ойынның етек алып, шахмат орнына қолданысқа енгізуге бар күшімді сала отырып, дамытуға үлесімді қосамын.

13 слайд
Ұсыныстарым: • «Ханбұғау» ойыны математика пәнімен байланыстырып, сабақтарда қолданысқа енгізілсе; • «Ханбұғау» ойынын дамытуға үйірме жұмыстары ашылса • «Ханбұғау» ойынын арнайы жүргізетітн орталық ашылса, • Осы ойынды қатыстыра отырып, жылына 2 рет байтқаулар өткізілсе

14 слайд
Пайдаланған әдебиеттер: • Интернет желісі • Математика әлемінің қызықтары Алматы 1985 жыл • Шахмат теориясы Алматы 1993 жыл