Химия пәнінен олимпиадалық есептер шығару

1 слайд
ХИМИЯ ПӘНІНЕН ОЛИМПИАДАЛЫҚ ЕСЕПТЕР ШЫҒАРУ “№87 орта мектеп” КММ-нің химия пәні мұғалімі: Ниетпаева Ляззат Мырзалиевна. Арал ауданы 2023 жыл.

1 слайд

2 слайд
Олимпиадалық есептер шығарудың мақсаты: 1-ші қадам 2-ші қадам 3-ші қадам 4-ші қадам Есептің мазмұны Есептерді шешуде әр қадамға ұпай қойылады Есептерді шешудің құрылымы және тиімді әдістерін таңдау Есептің шешілуі . Оқушыларды айналадағы құбылыстарды ғылыми түсіндіре білуге ; •жаратылыстану зерттеулерінің ерекшеліктерін түсінуге; •есептерді шығаруда деректер мен дәлелдерді ғылыми түрде келтіруге баулу. Олимпиадалық есептер шығару алгоритмі

2 слайд

3 слайд
1-ші мысал: Белгісіз заттарды анықтау және сәйкес реакция теңдеулерін жазу •Тұз А- заты газ оттығында жалын түсін сары түске бояйтын металл Х қосылысы. 300°C дейін қыздырғанда суда жақсы еритін тұз Б-затын түзе ыдырайды. кальций гидроксиді ерітіндісін Б - тұзының ерітіндісімен әрекеттестіргенде немесе А тұзының ерітіндісімен әрекеттестірсе В затының тұнбаға түсуіне әкеледі. нәтижесінде тұнбасының түсуіне әкеледі, оны 1000°C дейін қыздырса Г (иіссіз) газ және Д-қатты заттарын бөле ыдырайды . Г-газын Б заты ерітіндісі арқылы өткізсе А -заты түзіледі. А–Д заттарын анықтаңдар , реакция теңдеулерін жазыңдар. Реакция теңдеулері: 2NaHCO3 = Na2CO3 + H2O + CO2 1 ұпай NaHCO3 + Ca (OH)2 = CaCO3¡ + NaOH + H2O 2 ұпай Na2CO3 + Ca (OH)2 = CaCO3¡ + 2NaOH 1 ұпай CaCO3 = CaO + CO2 1 ұпай Na2CO3 + CO2 + H2O = 2NaHCO3 1 ұпай 1 . Натрий қосылыстары газ оттығында жалын түсін сары түске бояйтынын білеміз,яғни X заты -Na. 0,5 2 . В-заты кальций тұзы, содан кейін Г -газы қышқылдық оксид, мысалы: СО2 немесе SO2.Біздің жағдайда тек СО2 сәйкес келеді , өйткені SO2 газының өткір иісі бар. 1 балл 3 В-СаСО3 0,5 4 Д-СаО 0,5 5 Б-Na2CO3, 0,5 6 А -NaHCO3 1 балл Жалпы ұпай-10 балл

3 слайд

4 слайд
2-ші мысал: Қоспадағы газдардың көлемдік үлестерін табу 11 балл Калий гидроксиді ерітіндісімен тек көмірқышқыл газы әрекеттеседі. Сондықтан,сілті арқылы өткізгеннен кейін бастапқы қоспаның көлемін 8,96 л-ге азаяды,бұл қоспада 8,96 литр көмірқышқыл газы бар екенін білдіреді . 1 балл Қалған қоспа компоненттерінің жануы келесі реакция теңдеулерімен сипатталады: CH4 + 2O2 → CO2 + 2N2O 1 балл 2СО + О2 = 2СО 1 балл Екі реакцияға да 6,72 л О2 жұмсалады. 1-ші реакцияда СН4 -х л деп алсақ, оған 2х л оттегі жұмсалады. 2 балл 2-ші реакцияда V (CO) қоспада (15,68 – 8,96 – х) л = (6,72 – х) л, сонда(6,72 – х)/2 литр оттегі жұмсалады. 2 балл (1)және (2) реакцияларға 6,72 литр оттегі қажет екенін ескере отырып, теңдеу құрамыз: 2x + (6.72 x) / 2 = 6.72 2 балл X = 2,24 л – метан көлемі. V (CО) = 6,72-2,24 = 4,48 л 0,5 балл φ (СО2) = 8,96 / 15,68 = 0,571 немесе 57,1% 0,5 балл φ (CH4) = 2,24 / 15,68 = 0,143 немесе 14,3% 0,5 балл φ (Co) = 4,48 / 15,68 = 0,286 немесе 28,6% 0,5 балл Тапсырма: Метан, көмірқышқыл газы және иіс газы қоспасын 15,68 л артық мөлшерде алынған калий гидроксиді ерітіндісі арқылы өткізгенде,бастапқы қоспаның көлемі 8,96 л (қ.ж.) азайды. Қалған қоспаның толық жануы үшін 6,72 л (қ.ж.) оттегі қажет болды.Бастапқы қоспадағы компоненттердің көлемдік үлестерін анықтаңдар. Тапсырма: Шешуі Жалпы ұпай

4 слайд