"Изотоптар" 7 сынып
Дипломдар мен сертификаттарды алып үлгеріңіз!
1 слайд
Бастапқыда
элементтер
қалай жіктелді?
Жалпы
металдарға
тән қасиеттер
Екідайлы
оксидтер
дегеніміз не?
2 периодтағы
бейметалдарды
көрсет
Периодтық
жүйедегі
сілтілік
металдар
Сілтілікжер
металдар
тобын көрсет
Периодтық
жүйедегі
галогендер
Халькогендер
тобы
Период
дегеніміз не?
Литийден фторға
дейін
элементтердің
металдық қасиеті
қалай өзгереді?
Период қандай
элементтен
басталып, қандай
элементпен
аяқталады?
Периодтың
жіктелуі
1 2 3
4 5 6
7 8 9
10 11 12
1 слайд
Бастапқыда элементтер қалай жіктелді? Жалпы металдарға тән қасиеттер Екідайлы оксидтер дегеніміз не? 2 периодтағы бейметалдарды көрсет Периодтық жүйедегі сілтілік металдар Сілтілікжер металдар тобын көрсет Периодтық жүйедегі галогендер Халькогендер тобы Период дегеніміз не? Литийден фторға дейін элементтердің металдық қасиеті қалай өзгереді? Период қандай элементтен басталып, қандай элементпен аяқталады? Периодтың жіктелуі 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12
2 слайд
Периодтық заңПериодтық заң
Элементтерді жүйелеуге әркімдер-ақ еңбек еткен,Элементтерді жүйелеуге әркімдер-ақ еңбек еткен,
Ойлағаны орындалмай, еңбектері босқа кеткен.Ойлағаны орындалмай, еңбектері босқа кеткен.
Заманында бар элементті топқа бөліп,Заманында бар элементті топқа бөліп,
Заңдылықты ашуға Менделеевтің қолы жеткен.Заңдылықты ашуға Менделеевтің қолы жеткен.
Жүрмейсің мұны білсең қате басып,Жүрмейсің мұны білсең қате басып,
Атомдар жұмбақтарын тұрады ашып.Атомдар жұмбақтарын тұрады ашып.
Бар элемент таңбасы осында тұр,Бар элемент таңбасы осында тұр,
Сап құрап массаға сай қатарласып.Сап құрап массаға сай қатарласып.
2 слайд
Периодтық заңПериодтық заң Элементтерді жүйелеуге әркімдер-ақ еңбек еткен,Элементтерді жүйелеуге әркімдер-ақ еңбек еткен, Ойлағаны орындалмай, еңбектері босқа кеткен.Ойлағаны орындалмай, еңбектері босқа кеткен. Заманында бар элементті топқа бөліп,Заманында бар элементті топқа бөліп, Заңдылықты ашуға Менделеевтің қолы жеткен.Заңдылықты ашуға Менделеевтің қолы жеткен. Жүрмейсің мұны білсең қате басып,Жүрмейсің мұны білсең қате басып, Атомдар жұмбақтарын тұрады ашып.Атомдар жұмбақтарын тұрады ашып. Бар элемент таңбасы осында тұр,Бар элемент таңбасы осында тұр, Сап құрап массаға сай қатарласып.Сап құрап массаға сай қатарласып.
3 слайд
Әрбір тор өз алдына бір-бір дастан,Әрбір тор өз алдына бір-бір дастан,
Ғылымның дамуына үлес қосқан.Ғылымның дамуына үлес қосқан.
Алпыс үш элементтің сырын біліп,Алпыс үш элементтің сырын біліп,
Кейбірін Менделеев болжап ашқан.Кейбірін Менделеев болжап ашқан.
Табылып сан элемент тізбекте өсті,Табылып сан элемент тізбекте өсті,
Бұл күнде бар элемент жүзден асты.Бұл күнде бар элемент жүзден асты.
Барлық зат осылардан жаралады,Барлық зат осылардан жаралады,
Ғалымдар мұның-дағы сырын ашты.Ғалымдар мұның-дағы сырын ашты.
Кестеден түрлі түстер көрінеді,Кестеден түрлі түстер көрінеді,
Бәрі де деңгейге сай өріледі.Бәрі де деңгейге сай өріледі.
Заң ортақ, период ортақ, топ та ұқсасЗаң ортақ, период ортақ, топ та ұқсас
Заңдылық зарядтармен бөлінеді.Заңдылық зарядтармен бөлінеді.
3 слайд
Әрбір тор өз алдына бір-бір дастан,Әрбір тор өз алдына бір-бір дастан, Ғылымның дамуына үлес қосқан.Ғылымның дамуына үлес қосқан. Алпыс үш элементтің сырын біліп,Алпыс үш элементтің сырын біліп, Кейбірін Менделеев болжап ашқан.Кейбірін Менделеев болжап ашқан. Табылып сан элемент тізбекте өсті,Табылып сан элемент тізбекте өсті, Бұл күнде бар элемент жүзден асты.Бұл күнде бар элемент жүзден асты. Барлық зат осылардан жаралады,Барлық зат осылардан жаралады, Ғалымдар мұның-дағы сырын ашты.Ғалымдар мұның-дағы сырын ашты. Кестеден түрлі түстер көрінеді,Кестеден түрлі түстер көрінеді, Бәрі де деңгейге сай өріледі.Бәрі де деңгейге сай өріледі. Заң ортақ, период ортақ, топ та ұқсасЗаң ортақ, период ортақ, топ та ұқсас Заңдылық зарядтармен бөлінеді.Заңдылық зарядтармен бөлінеді.
4 слайд
Период басталады жеңілдіктен,Период басталады жеңілдіктен,
Заңдылық қайталанады сегіздіктен.Заңдылық қайталанады сегіздіктен.
Бұл-дағы период заңы, квант сыры,Бұл-дағы период заңы, квант сыры,
Көрмейсің бір белгіні бөлек тұрған.Көрмейсің бір белгіні бөлек тұрған.
Ж. ЖұмахановЖ. Жұмаханов
4 слайд
Период басталады жеңілдіктен,Период басталады жеңілдіктен, Заңдылық қайталанады сегіздіктен.Заңдылық қайталанады сегіздіктен. Бұл-дағы период заңы, квант сыры,Бұл-дағы период заңы, квант сыры, Көрмейсің бір белгіні бөлек тұрған.Көрмейсің бір белгіні бөлек тұрған. Ж. ЖұмахановЖ. Жұмаханов
5 слайд
ЭпиграфЭпиграф
““Еңбекті шынайы құлай сүймейінше, Еңбекті шынайы құлай сүймейінше,
ешбір талант та, ешбір кемеңгер де ешбір талант та, ешбір кемеңгер де
шықпайды”шықпайды”
Д.И. МенделеевД.И. Менделеев
5 слайд
ЭпиграфЭпиграф ““Еңбекті шынайы құлай сүймейінше, Еңбекті шынайы құлай сүймейінше, ешбір талант та, ешбір кемеңгер де ешбір талант та, ешбір кемеңгер де шықпайды”шықпайды” Д.И. МенделеевД.И. Менделеев
6 слайд
04.03.10ж04.03.10ж
6 слайд
04.03.10ж04.03.10ж
7 слайд
7 слайд
8 слайд
Сутек атомында 1 протонСутек атомында 1 протон
Гелий атомында 2 протонГелий атомында 2 протон
Литий атомында 3 протонЛитий атомында 3 протон
8 слайд
Сутек атомында 1 протонСутек атомында 1 протон Гелий атомында 2 протонГелий атомында 2 протон Литий атомында 3 протонЛитий атомында 3 протон
9 слайд
NZAr
ArAr – элементтің салыстырмалы атомдық – элементтің салыстырмалы атомдық
массасы.массасы.
ZZ – оның реттік – оның реттік ннөмірі.өмірі.
NN – нейтрондар саны.– нейтрондар саны.
9 слайд
NZAr ArAr – элементтің салыстырмалы атомдық – элементтің салыстырмалы атомдық массасы.массасы. ZZ – оның реттік – оның реттік ннөмірі.өмірі. NN – нейтрондар саны.– нейтрондар саны.
10 слайд
ZArN
10 слайд
ZArN
11 слайд
enpCl 17)18,17(
35
17
enpO 8)8,8(
16
8
11 слайд
enpCl 17)18,17( 35 17 enpO 8)8,8( 16 8
12 слайд
Ядроларында протон саныЯдроларында протон саны
бірдей бірақ массалары әрбірдей бірақ массалары әр
түрлі, белгілі бір элементті түрлі, белгілі бір элементті
құрайтын атомдар –құрайтын атомдар –изотоптаризотоптар деп деп
атайды.атайды.
(Изотоп грекше «Бір орынға (Изотоп грекше «Бір орынға
орналасушы» деген мағнаныорналасушы» деген мағнаны
білдіреді).білдіреді).
12 слайд
Ядроларында протон саныЯдроларында протон саны бірдей бірақ массалары әрбірдей бірақ массалары әр түрлі, белгілі бір элементті түрлі, белгілі бір элементті құрайтын атомдар –құрайтын атомдар –изотоптаризотоптар деп деп атайды.атайды. (Изотоп грекше «Бір орынға (Изотоп грекше «Бір орынға орналасушы» деген мағнаныорналасушы» деген мағнаны білдіреді).білдіреді).
13 слайд
Мысалы табиғатта кездесетін Мысалы табиғатта кездесетін
хлордың 75,53% - і изотопта хлордың 75,53% - і изотопта
және 24,47% - і изотоптан және 24,47% - і изотоптан
тұрады. Олай болса хлордың тұрады. Олай болса хлордың
орташа атомдық массасы: орташа атомдық массасы:
Cl
35
Cl
37
13 слайд
Мысалы табиғатта кездесетін Мысалы табиғатта кездесетін хлордың 75,53% - і изотопта хлордың 75,53% - і изотопта және 24,47% - і изотоптан және 24,47% - і изотоптан тұрады. Олай болса хлордың тұрады. Олай болса хлордың орташа атомдық массасы: орташа атомдық массасы: Cl 35 Cl 37
14 слайд
Сабақты қорытып бекітуСабақты қорытып бекіту
№ №1 есеп. 1 есеп.
Мынадай элемент атомдарының ядро зарядын Мынадай элемент атомдарының ядро зарядын
анықтаңдар: анықтаңдар:
14 слайд
Сабақты қорытып бекітуСабақты қорытып бекіту № №1 есеп. 1 есеп. Мынадай элемент атомдарының ядро зарядын Мынадай элемент атомдарының ядро зарядын анықтаңдар: анықтаңдар:
15 слайд
№№2 есеп. 2 есеп.
Реттік нөмірлері мынадай элементтердіңРеттік нөмірлері мынадай элементтердің
атомдарындағы электрон, протон, нейтрон сандарынатомдарындағы электрон, протон, нейтрон сандарын
анықтаңдар: анықтаңдар:
а) Z=5, бор Bа) Z=5, бор B
ә) Z=9, фтор Fә) Z=9, фтор F
б) Z=13, алюминий б) Z=13, алюминий AlAl
в) Z=16, күкірт в) Z=16, күкірт SS..
15 слайд
№№2 есеп. 2 есеп. Реттік нөмірлері мынадай элементтердіңРеттік нөмірлері мынадай элементтердің атомдарындағы электрон, протон, нейтрон сандарынатомдарындағы электрон, протон, нейтрон сандарын анықтаңдар: анықтаңдар: а) Z=5, бор Bа) Z=5, бор B ә) Z=9, фтор Fә) Z=9, фтор F б) Z=13, алюминий б) Z=13, алюминий AlAl в) Z=16, күкірт в) Z=16, күкірт SS..
16 слайд
№№3 есеп. 3 есеп.
Табиғатта және Табиғатта және
изотоптар қоспасы түрінде кездесетін изотоптар қоспасы түрінде кездесетін
көміртеккөміртек
атомының орташа салыстырмалы атомдық атомының орташа салыстырмалы атомдық
массасын есептеп шығар.массасын есептеп шығар.
%)892,98(
12
C %)108,1(
13
C
16 слайд
№№3 есеп. 3 есеп. Табиғатта және Табиғатта және изотоптар қоспасы түрінде кездесетін изотоптар қоспасы түрінде кездесетін көміртеккөміртек атомының орташа салыстырмалы атомдық атомының орташа салыстырмалы атомдық массасын есептеп шығар.массасын есептеп шығар. %)892,98( 12 C %)108,1( 13 C
17 слайд
№№4 есеп. 4 есеп.
Оттек атомы изотоптарының құрамы анықта:Оттек атомы изотоптарының құрамы анықта:
O
16
O
17
O
18
17 слайд
№№4 есеп. 4 есеп. Оттек атомы изотоптарының құрамы анықта:Оттек атомы изотоптарының құрамы анықта: O 16 O 17 O 18
18 слайд
Үйге тапсырмаҮйге тапсырма
§53, §54, §55 – оқу. 145-150 беттер.§53, §54, §55 – оқу. 145-150 беттер.
146 беттегі № 2,3 есеп.146 беттегі № 2,3 есеп.
148 беттегі № 3,4 есеп.148 беттегі № 3,4 есеп.
18 слайд
Үйге тапсырмаҮйге тапсырма §53, §54, §55 – оқу. 145-150 беттер.§53, §54, §55 – оқу. 145-150 беттер. 146 беттегі № 2,3 есеп.146 беттегі № 2,3 есеп. 148 беттегі № 3,4 есеп.148 беттегі № 3,4 есеп.