"ЖАНУАРЛАР ТУРАЛЫ БІЗ БІЛМЕЙТІН 10 ТАҢҒАЖАЙЫП" БИОЛОГИЯДАН ПРЕЗЕНТАЦИЯ ЖЕТЕКШІСІ:Р.С.ТЛЕКҚАБЫЛОВА

1 слайд
Ж а н у а р л а р туралы біз білмейтін 10 таңғажайып.Батыс Қазақстан облысы Ақжайық ауданы Болдырев ауылы Болдырев негізгі мектебі Дайындаған: 9 класс оқушысы Төлеген Абдолла Жетекшісі: биология пәні мұғалімі Р.С.Тлекқабылова

1 слайд

2 слайд
Қарға 7 жасар баладан да саналы. Қарға – таңғажайып киелі құс. Сара Джелберттің (Окленд Университеті) бастамасымен жүргізілген ғылыми тәжірибе қарғалардың сана қабілетінің 7 жасар баланың санасына сәйкес келетінін дәлелдеді. Зерттеудің нәтижесі бойынша қарғалар Эзоп мысалындағы тапсырманы орындаған, яғни құмырадағы суға жету үшін ішіне тас толтырған. Өз түйсіктеріне бағына отырып қарғалар одан да күрделі логикалық тапсыпмаларды орындай алады екен.

2 слайд

3 слайд
Араның кішкентай миы үлкен проблемаларды шешеді . Ғалымдардың зертеулеріне орай, бал арасы санауды, ұқсас нысандарды санатқа бөліп қарауды, бірдей немесе әртүрлі заттарды айыруды және симметриялы заттарды симметриялы емес заттардан айырып тани алуды біледі екен. «Үлкен сананың болуы үшін үлкен мидың қажеті шамалы», - дейді Королева Мария Ларс колледжі, биология және химия ғылымдары кафедрасының профессоры Читтка.

3 слайд

4 слайд
Ит санай алады және жүздеген сөздерді есінде сақтай алады. Британдық Колумбия Университетінің профессор-зоопсихологі Стенли Кореннің айқындауынша ит арифметиканың базалық білімін игеру қабілетіне ие екен. Зерттеуге орай, ит 1+1=3 деген сияқты қарапайым арифметикалық қателіктерді таба алған. Сонымен қатар, Кореннің айтуынша ит орташа есеппен 165 сөзді түсіне алады. Ең саналы, ұғынатын иттер 250-дей ишара мен пәрмендерді түсіне алады. Ғалымдардың растауынша иттің санасы оның тұқымына байланысты екен. Ал ең белсенділері колли тұқымы болып шықты. 

4 слайд

5 слайд
Балық санауды біледі. Тропикалық өзендерде тіршілік ететін балықтың әрекет ету мәнерін бақылаған ғалымдар осындай түйінге келіп отыр. Олар топтасып жүрген балықтың ішінен қаншасы дарақ балық екенін тани біледі екен. Падуан университеті, салыстырмалы психология кафедрасының профессоры Анджело Бисаццо балықтардың сана қабілеті басқа жануарларға қарағанда айқындылықпен ерекшеленетінін айтады.

5 слайд

6 слайд
Какаду тотықұсы өте зерек. Вена университетінің зоологтары какаду тотықұсының құлыптарды ашу қабілетін байқап, таң қалуда. Сосын тәжірибе барысында, қораптың ішіне жаңғақ салып (құстарға көрсетіп), сыртын құлыптап тастайды. Оны ашу үшін ілгекті тартып, болтты шығару керек. Сосын ілікті алып тастап, құлыптың доңғалағын 90 градусқа бұру қажет. Пипин лақапты какаду аталған төрт алгоритмді орындауға екі сағатын жұмсаған.

6 слайд

7 слайд
Кәрісше сөйлейтін піл. Кошик лақапты Азия пілі адамның айтқанын ұқсата алады. Ал кәріс тілін білетін адам оның не айтып жатқанын толық түсіне алады. Пілдің сөздік қоры бес сөзден тұрады дейді Current Biology журналының зерттеушілері. Ол мынадай сөздерді біледі: « annyong» (« сәлем»), « anja» (« отыр»), « aniya» (« жоқ»), « nuo» (« орнына қой») и « choah» (« жақсы»).

7 слайд

8 слайд
Алтын балықтардың музыкалық талғамы бар . Жуырдағы зертеу нәтижелеріне сенсек, алтын балықтар Бахтың композицияларын Стравинскийдікінен ажырата алады екен. Зерттеу барысында балықтарға «Токкату и фугу ре-минор» мен «Қасиетті көктем» музыкалық композицияларын қосып береді. Алтын балықтар әуеннің үні мен ырғағына мән беріп, тапсырманы мүлт кетпей орындайды. Нақтырақ айтсақ, олар бұрын тыңдаған сарынға сезіне бұрыла береді. Ал жаңа композиторлардың туындыларына бұрылып та қарамаған .

8 слайд

9 слайд
Жылан өз құрбандығын санамен өлтіреді. Жыландар тек түйсікпен ғана әрекет етпейді екен. Олар құрбандықтарын өлімінің соңына дейін бақылайды. Biology Letters журналының зерттеулеріне орай жыландар құрбандықты аулау стратегиясын басынан соңына дейін толық ұйымдастырады екен. Ғалымдардың пайымдауынша жыландар туралы біздің көзқарасымыз енді өзгеріп келеді. Бауырымен жорғалаушылардың күрделі функцияларды орындауы енді бірінші рет байқалып отыр екен. 

9 слайд

10 слайд
Жылқы өзінің иелерін ешқашан ұмытпайды. «Жылқылар адамның айтқан сөздерін (пәрмендерін) өте жақсы түсінеді және есте сақтау қабілеті де жоғары», - дейді Ренн университетінің этологы Кэрол Сэнки. Ғалымдардың айтуынша жылқылар адам айтқан сөздерді ажырата алады. Әсіресе, адамның дауысын дұрыс айырып тани біледі.

10 слайд

11 слайд
Дельфин – адамнан кейінгі ең ақылды тіршілік иесі. Эмори университетінің ихтиологы Лори Марино және оның әріптестері осындай пікір айтып отыр. Тарихта алғаш рет ғалымдар делфиннің дыбысын шынайы уақыт көлемінде адамның тіліне аудара алатын аппарат ойлап тапты. Ал бірінші айтылған сөз «саргассум» (теңіз балдырының түрі) болды.

11 слайд

12 слайд
Н а з а р л а р ы ң ы з ғ а р а х м е т

12 слайд